ammedàre , vrb: ammelai 1, ammelare, ammenare, ammerare Definizione sighire a betare a un'istrégiu, prènnere meda / ammelai una carrada = annúnghere binu a sa cuba comente sighit a budhire su mústiu Sinonimi e contrari aciúgnere, agnànghere, annúnghere, assusai 1 | ctr. bocare, ilbagantare Frasi ammera abba a sa padedha ca est pagu su brou! ◊ ammera sale a sa cassola ca est bamba! ◊ at ammerau ozu a sa làmpana ◊ is giorronadas suas fiant a binnennare, mirare cupones budhindo, prentzare binatza e ammelare carradas ◊ s'irrichesa terrena su coro no ammenat! Traduzioni Francese remplir jusqu'au bord, combler, ajouter Inglese to add, to fill up Spagnolo colmar Italiano colmare, aggiùngere Tedesco auffüllen, hinzufügen.

costèra , nf: custera Definizione logu longu meda totu in costa, totu comente andhant is montes o fintzes ororu de mare Sinonimi e contrari colta, cugutada, palinzu, trempera | ctr. paris Frasi bandho che pastore in sas costeras in mesu a badhes umbrosas ◊ fuendi, si est firmau in d-una costeredha fàcias a soli ◊ resto annicadu pensendhe a su fogu chi nos brúsiat badhes e costeras ◊ sos moros, in atacos a sas costeras de mare, ant fatu a iscraos medas sardos Terminologia scientifica slg Etimo spn. costera Traduzioni Francese bord de la mer Inglese ridge, coast Spagnolo costera Italiano costóne, rivièra Tedesco Küstenstrich.

intzibbàre , vrb Definizione prènnere a intibbu; tzatzare a meda Sinonimi e contrari istibbire, stibbai / satzai Etimo ctl., itl. estibar + inzeppare Traduzioni Francese remplir jusqu'au bord, entasser Inglese to fill up, to cram Spagnolo colmar, llenar Italiano colmare, stipare Tedesco auffüllen.

isprúnza , nf: ispundha, ispunza, spunda Definizione is oros de su letu Etimo ltn. sponda Traduzioni Francese bord du lit Inglese edge (of a bed) Spagnolo borde, orilla de la cama Italiano spónda del lètto Tedesco Bettkante.

marína , nf Definizione su mare pruschetotu ororu de sa terra, su prus acanta; genia de corpus militare chi manígiat is naves e andhat peri is mares Frasi Deus a nosu at cuncédiu unu mannu capitali de sa marina a Fonni ◊ deris unu canàriu falat a sa marina, faghe e no faghe die… 2. Sesetu est tenenti de Marina ◊ a Tamasu ndi dh’iant pigau sordau in sa Marina e dh’iant imbarcau cumenti a cannoneri Etimo itl. Traduzioni Francese bord de la mer, marine Inglese coast (line), navy Spagnolo marina Italiano marina Tedesco Meeresküste, Marine.

óru , nm: uru Definizione totu su tretu prus in fora de una cosa, de unu trastu o de unu logu, sa parte forana: su sing. si narat fintzes de unu tretu, de una parte, e su pl. po s'oru totu pínnigu; css. tretu, in su logu; acanta, a pagu tretu (logu e tempus)/ min. oredhu, orighedhu Sinonimi e contrari avoreta, orizu / ala, parte, tretu | ctr. mesu Modi di dire csn: or'oru (ororu), oros oros, orus orus = isorisoros, totu comente andhat s'oru; èssiri orusorus = (nadu a lamenta), atesu meda; in s'oru de, in s'oru in s'oru de… (logu), in s'oru miu = acanta de, acanta acanta de…, acanta mia; in s'oru de… (cantidadi) = agiummai, itl. "circa" (cun vrb. a s'infiniu = in perígulos de… + vrb); bodhiri, leare, lebare, bogare oru, oros, de una cosa = pigai àrviu, leare cabu de…, leare assunta, seru de…, ischírendhe carchi cosa, imbistigare pro ndhe ischire; prenare, fàghere un'isterzu oru cun oru = a oros, prenu deretu; èssere, pònnere, istare a orighedhu = in picedhu, própiu in s'ata de carchi cosa, apunta apunta a che rúere, fintzas acurtzu meda, própiu in s'oru de…; prenare un'isterzu a suta de oros = chi no siat a paris de s'oru; orus oredhus a!... = ingunis ingunis est!..., bi cheret ancora tempus meda; zúchere a unu in s'oru = portai a unu acanta; essíreche a s'oru = antibitzaresiche a fàghere una cosa cussiderada perigulosa, pagu bona, contrària a o foras de sas usàntzias; pigaisidha orus orus = essíreche costa costa, pala pala, chircare iscusas pro no fàghere su dovere; èssiri sentz'e furriai oru (nau de ccn.)= fatu a sa russa, chentza delicadesa, cun pagu cussideru; tènnere oros de terrinu = àere terras Frasi fúrriu s'oru a sa gunnedha ca est totu sfibicitada ◊ sas córbulas, sos canistedhos zughent s'oru pintu, niedhu, forradu ◊ li at aporridu una tatza prena finas a oru ◊ cussa tatza che ruet de sa mesa ca est in s'orighedhu ◊ istabat in s'oru de bidha ◊ fiant firmus in s'oru de sa pratzita ◊ in campu, za s'ischit, sunt semper a oros de pane e de casu assutu ◊ ponimí in s'oru tuu, sétziu a sa manu tua de esti! 2. sa faina mia est frundhida a un'oru ◊ pònela a un'oru, cussa cosa, candho agabbas! ◊ si setziat sempri a un'oru po no fai su fichetu ◊ tzente tentanne sos vulos no si ne vidiat in sos oros 3. no ti potzu agiudai a nci portai custa cosa a domu tua: tanti gei est orus orus!…◊ depit èssi chi boliat a dh'agiudai, mischinu… tanti fiat orus oredhus!…◊ in mari, sighiat a nadai abarrendu orus orus de sa terra ◊ pasci, brebei, pasci, totu or'oru de arriu!…◊ aprontade oros oros setzidorzos ue pasent sos betzos! ◊ beni, bufa e paga puru, no ti dha pighis orus orus! 4. si bidiat una lampaluxi fraca, pariat unu fogu in s'oru in s'oru de si nd'istudai ◊ Elias si est sétiu in s'oru de su babbu ◊ sa caserma est in s'orichedhu de dommo sua 5. cun cussas bulletas che apo pagadu in s'oru de batoschentamiza ◊ s'éuro ch'est in s'oru de unu dòllaru 6. fit impessu ghirandhe dae cubile e no ndhe aiat galu leau oru de sas cosas ◊ chi ndi bodhint oru is carabbineris, dhus arrestant! ◊ no ndhe podent bogare oru de su mancamentu ◊ su fizu no fit galu torrau e at mandhau a su frade a ndhe lebare oru 7. sa zente zúdigat a chie ch'essit a s'oru ◊ própiu tue che depias essire a s'oru, cun cussos tirriosos!…◊ su babbu est sentz'e furriai oru… po dónnia tontesa ndi pigat su fillu de iscola, dhi perdit letzionis e cómpitus! Cognomi e Proverbi prb: menzus a torrare issegus dae s'oru chi no dae mesu Etimo ltn. orum Traduzioni Francese bord, périmètre Inglese bank, perimeter, edge Spagnolo borde, orilla, margen Italiano bórdo, màrgine, contórno, lémbo, spónda, perìmetro Tedesco Rand, Saum, Umriß, Umfang.

pienàre , vrb: prenare Definizione betare o pònnere calecuna cosa in istrégiu o in calecunu logu fintzes a candho no dhue ndhe cabet àtera: fintzes pònnere cosa o betare apitzu coment'e imbrutandho meda o totu, ocupandho logu; foedhandho de terrenos, betare su sèmene in sa terra arada; foedhandho de fémina, impringiare; in cobertantza, fintzes cumbínchere a ccn. a calecuna idea, su si crèdere meda, ocupare fintzes cun prexu sa mente, s'ànima, su coro / cong. pres. 1ˆp. sing. prenga, prene; pps. prenadu, prenu / prenare s'ogru a unu = (nau de calincuna cosa) pàrriri bella meda, bona, pràxiri Sinonimi e contrari acolumare, cènnere, impreni, imprignare, improssimare, plèniri, semenai, umpire | ctr. abbuidai, ilgavantare, illichidare Frasi so prenendhe su binu ◊ mi prenaia sas busacas de càriga ◊ comente at betadu cussa cosa mi at prenu de brúere! ◊ prena s'ozu a sas ampullas! ◊ at prenu fiascos de abba ◊ cussu traste s'est prenanne de rughintzu ◊ bodhindhe morisca mi so prenu de ispina ◊ sos istradones si torrant a prenare de fossos e de lutu ◊ is bangus si preniant de genti, montàrgius e bidhajus 2. mancari cun s'aradu de linna pienao su nalvone ◊ bos sezis irfassaos prenandhe sa terra a marrone ◊ ocannu prenamus s'ortu a basolu ◊ cust'arricu medas terras dhas preniat a trigu e a fà e poniat fintzas trinta giorronaderis a trabballai 3. custu contu consolat e ndhe pienat su coro ◊ iscummitu ca sa conca gei ti dh'at prena oi puru, cun is chistionis suas?! (A.Melas)◊ aici gei si dh'at prenu s'ogu!…◊ de cussa malesa ndhe as prenu su logu! Etimo srd. Traduzioni Francese remplir jusqu'au bord Inglese to fill Spagnolo llenar Italiano riempire, colmare Tedesco füllen, auffüllen.

plèniri, plènnere , vrb: prènere, preni, prènnere 1, prenni, prènniri Definizione betare o pònnere calecuna cosa in istrégiu fintzes a candho no ndhe cabet àtera; fintzes pònnere o betare cosa apitzu coment'e imbrutandho, ocupandho logu; betare a corpus, papare a tzatzadura; foedhandho de terrenos, betare su sèmene de su laore in sa terra arada; in cobertantza, cumbínchere a calecunu de calecuna idea, giare informatziones solu de una genia po dhu cumbínchere de calecuna cosa e dhu tènnere in favore, su si crèdere meda, pigare sa mente, s'ànima / pps. prenu; ger. prenindhe Sinonimi e contrari acolumare, cènnere, impreni, pienare / satzai / semenai | ctr. abbuidai, illichidare Frasi apu prenu una marighedha de pruna ◊ so prenendhe abba a sa broca ◊ Pistirincu at prenu su sacu de perda ◊ si prenit sa domu de carramatzinas ◊ custa butíllia isbódia immoi dha prengu ◊ torra a prènnere sa tassa! ◊ sa pasta si podet prènere de saba o mele pro fàere custu druche ◊ sa domo si fit prenindhe de zente 2. tengu terras a pasci e terras po preni ◊ is messajus prenint, po su prus, fà e trigu 3. si prenint sa buca, de autonomia, ma no su ciorbedhu ◊ a fuedhus gei ti prenis: ma ses prenu de bentu! ◊ no mi prèngias sa menti de fumu! (L.Matta) Etimo srd. Traduzioni Francese remplir, remplir jusqu'au bord Inglese to fill Spagnolo llenar Italiano riempire, colmare Tedesco füllen, anfüllen, auffüllen.

raína , nf Definizione tretu artu meda de orroca, oru de orrocas artas Sinonimi e contrari conchile, ibba, ispéntimu, ispérruma, scabiossu, trabentu Frasi dae punta de sa raina bio su mare de Bosa ◊ s'abbilastru bolat sempre in sas alturas, si pasat in sas rainas ◊ si ch'est betadu dae una raina ◊ ch'est toruladu in sas rainas finas a sa banchina de s'istradone Terminologia scientifica slg Etimo srdn. Traduzioni Francese bord, crête, précipice Inglese border, precipice, crest Spagnolo borde, cresta Italiano ciglióne, precipìzio, crésta Tedesco Abgrund, Schlucht.

scàru , nm Definizione in bidhas de mare, orruga o istrada a oru a mare Frasi in Portescusi ant fatu sa festa de su scaru Traduzioni Francese promenade du bord de la mer Inglese seafront Spagnolo paseo marítimo Italiano lungomare Tedesco Strandpromenade.

«« Cerca di nuovo