Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

podère , nm: poderi, puderi Definizione sa fortza (púbblica o privada) e possibbilidade de fàere calecuna cosa, de cumandhare, de decídere e determinare fintzes su chi faent is àteros / is poderes de un'istadu: legislativu (faet is leis), giuditziàriu (giúdicat cunforma a is leis), esecutivu (guvernat, amministrat cunforma a is leis) Sinonimi e contrari pògias, possa Modi di dire csn: atafai in p. de…, bènnere in p. de… = arrúiri asuta a su domíniu de…, andhare a… mustràresi a…; èssiri in p. de…, a p. de… (nau pruscatotu de genti)= èssere in pozos de…, suta a cumandhu de…; fai a tira p. = chentza si frimmare, a sa segura chentza istare duiddui; fai una cosa a totu p. = cun totu sas fortzas, a totu codhu; pròghere a p. de Deus = aira, betare abba a mojos Frasi custu fit unu preíderu chi teniat su podere de che bogare sos bundhos ◊ cussas lezes davant poderes de programmatzione ◊ nessi a faedhare za est in podere de donzunu 2. chie at pérdidu unu màtulu de giaes benzat in podere meu! (G.Ruju)◊ chin sa malària so istada in podere de tres dutores ◊ ant papau a totu poderi, ca làndiri a fàmini castàngia parit ◊ s'orfunedhu fiat atafau in poderi de unu meri susuncu ◊ est niandho a podere Etimo spn. Traduzioni Francese pouvoir, puissance Inglese power Spagnolo poder, potencia Italiano potére, potènza Tedesco Macht, Stärke.

pòdere , vrb: podi, pòdiri, pori, pòrrere 1, porri, pòrrere 1, pòrriri, pòtere Definizione tènnere podere, fortza, cumandhare; tènnere sa possibbilidade, èssere possíbbile: in custu sensu s'impreat (est servile) cun àteros verbos cambiandhodhis unu pagu su significau; tènnere dinare, èssere erricos, tènnere sa fortza de pigare unu pesu, de fàere una cosa; impersonale, èssere permítiu segundhu is leis, po s'autoridade púbblica; fàere efetu / ind. pres. 1ˆp. sing. pòciu, podo, posso, possu, poto, potzo, potzu; pps. póciru, póciu, pódidu, pódiu, póitu, póssiu, pótidu, pótiu, pótziu (a/c. candho custu vrb. serbit a cambiare su significau de àteros vrb. (deosi dhu narant servile), s'aus. est cussu de custos àteros vrb. in is tempos cumpostos: no apo pótidu fàghere nudha, issu at pótziu fuedhai, no seu pótziu andai, frade tuo no fut pótziu bènnere, de cussa cosa ndh'ant pótidu tocare pagu) Sinonimi e contrari cumandai Modi di dire csn: no ndhe pòdere prus sa vida = no tènniri prus sa fortza de bíviri, èssiri tropu mali pigau de istanchesa o de poberesa; no ndhe pòdere = no tènniri su dinai; no ndhe pòdere a… (+ vrb. inf.) = no tènniri sa fortza de…; no poder bídere a unu = bòlliri mali a unu, fastidiaisí isceti po dhu biri Frasi nosu bècius podeus pagu e contaus nudha ◊ in sa Comuna bi est Fulanu puru, ma no bi podet nudha! ◊ commo no poto prus a caminare a pede! 2. l'amus a fàghere candho l'amus a poder fàghere ◊ po si porri fai a isposus is dus ant imbentau fintzas su chi no iant fatu ◊ dh'apu curau po dhu pori salvai ◊ fiat una cosa de no porri crei ◊ podit èssiri chi dhi possat donai un'agiudu ◊ mi as a pòrrere amare (P.Serra)◊ potides bènnere chin paga moneda ca tantu su mantessi garrigades! ◊ posso pensae ca po tui est ària sana e frisca ci ti erribbat de su Gennargentu ◊ no totu su chi si bit si podit fai! ◊ babbu, si solu fostè apat ischípiu cantu apo disizadu a dhu pòrrere apressare, a dhu pòrrere basare, a dhu pòrrere tzirriare babbu!… (S.Firinu) 3. no ti mandhamus a istudiare atesu meda ca no ndhe podimus ◊ isse za si la podet a pònnere lussu, ca est ricu ◊ no ndhe poto a triballare gai a s'airada ◊ semus a malu batu: no ndhe podimus prus sa vida ◊◊ unu cuintale segundhu s'ómine lu podet ◊ tue ca ses minore no podes mancu deghe chilos ◊ e chini dha podit cussa cosa aici grai?!… 4. a bèndhere chentza lissentza no si podet ◊ oe a fraigare chentza prozetu no si podet prus ◊ ca no si podiat, prantaiat carchi fundhu de tebbacu in tretu cuadu, pro iss'etotu ca fit pipadore 5. irbarionadu macu, essimiche da'inoghe chi no ti poto bídere, mancu! ◊ cussos no si podent bídere, ca sunt prenos de ódiu ◊ a issu no dhu podiat biri pintau, ca fut unu chi si crièt tropu 6. s'otzu no bi potet chin sos pintzos e chin sas vestes: depes èssere nudu! Cognomi e Proverbi prb: chie faghet su chi podet no est obbrigadu a piús Etimo ltn. *potere Traduzioni Francese pouvoir Inglese can Spagnolo poder Italiano potére Tedesco können, dürfen.