abbadòre , nm Definizione genia de istrégiu fatu po ingòllere abba de pòdere betare ispainada a frores o àtera cosa pitica prantada Sinonimi e contrari abbadera, arrisciadore, bagnarola Terminologia scientifica stz Etimo srd. Traduzioni Francese arrosoir Inglese watering can Spagnolo regadera Italiano innaffiatóio Tedesco Gießkanne.

aconziminàre , vrb: conziminare Definizione aconciare, agiustare a sa bona Sinonimi e contrari arragnare Traduzioni Francese ajuster tan bien que mal Inglese to repair as best one can Spagnolo arreglar a la diabla Italiano aggiustare alla bèlla mèglio Tedesco so gut es geht instandsetzen.

afavàdu , agt: afavau Definizione de afavare; immalaidau de sa fae chi at papau; chi est chentza fortzas, arréndhiu coment'e malàidu de afavamentu, chi si est pérdiu de ànimu Sinonimi e contrari afaighedhau / cdh. afaatu Etimo srd. Traduzioni Francese malade, atteint du favisme Inglese a person which can easily contract the ilness of favism Spagnolo que padece favismo Italiano fàbico Tedesco Bohnenvergiftung (Fabismus)

arrosiaròi , nm: orrosiadore Definizione genia de istrégiu fatu cun s’asa po dhu pigare a una manu, unu pagu tupau e cun d-una apertura a tubbu ue s’intrat coment’e una conca pertunta, totu a istampighedhos po chi s’abba essat ispainada e a lébiu, po abbare prantàgia, frores e cosighedhas deasi Sinonimi e contrari arrisciadore, ifriscadore Etimo srd. Traduzioni Francese arrosoir Inglese watering can Spagnolo regadera Italiano annaffiatóio Tedesco Gießkanne.

bagnaròla , nf Definizione genia de istrégiu, unu pagu serrau, cun d-una conca totu istampada po betare abba a frores, birdura; bartza po fàere su bagnu Sinonimi e contrari abbadera, abbadore, arrisciadore / bagnera Terminologia scientifica stz Etimo itl. bagnarola Traduzioni Francese arrosoir Inglese warering can Spagnolo regadera Italiano innaffiatóio Tedesco Gießkanne.

bandòne, bandòni, bandóu , nm: bannone, brendoni Definizione fógliu de metallu, làuna de ferru; istúgiu (botighedhu), istrégiu mannu de làuna, bidone mannu de pastore fintzes de 25. l. po pigare late / pàrrere segadu de su matessi b. = fatu de sa matessi linna, tènniri is matessi calidadis de ccn. Sinonimi e contrari bote, tambulana / lamedha Frasi de bandone faghent sas mesinas pro carrare su late 2. dh'at ghetau aintru de unu bandoni de àliga ◊ ndi at torrau a bogai discus, cardaxus, mussòrgius e bandonis ◊ bendit brendonis, sícias e màrigas ◊ apu pediu agiudu po iscarriai is bandous de su lati Terminologia scientifica stz Etimo itl. bandone Traduzioni Francese boîte Inglese can, tin Spagnolo bote, lata Italiano lattina Tedesco Dose.

ilmeràre , vrb: ismerare, smerai Definizione su si fàere in bàtoro po ccn., fàere de totu pommore de unu, po dh’agiudare; fintzes bogare sa cosa de un’istrégiu tropu prenu; a logos dhu narant in su sensu de s’incantare, de si meravigliare, ispantasiare Sinonimi e contrari aurzire, desintragnai, irfrissurare / iscolomare Frasi Deus ismerat onnipoténtzia, amore e sabidoria ◊ sucurre sos chi s'ismerant pro bènnere a ti visitare! 3. a minore ti ndhe ismeravas vadiandhe sa campagna Etimo spn. esmerarse Traduzioni Francese prodiguer, se prodiguer Inglese to lavish, to do all one can Spagnolo esmerarse Italiano prodigare, prodigarsi Tedesco verschwenden, sich ergehen.

isperràche , agt: isperraghe Definizione nau de unos cantu frutos, chi sa prupa istacat bene de s'ossu Sinonimi e contrari abbelzinu, abberigiolu, ispitzigaditu, sperradori | ctr. duraghe, rósigu 1 Etimo srd. Traduzioni Francese qui se détache facilement du noyau Inglese that can be easily opened Spagnolo fruto que se deshuesa fácilmente Italiano spiccàgnolo Tedesco leicht vom Kern lösbar.

istrúmpa , nf: strumpa Definizione genia de gherra chi si faet in duos, prus che àteru a giogu o balentia, aferrandhosi s'unu cun s'àteru a chintzu a bratzos fadhios e cricandho de fàere orrúere s'àteru a terra iscutulandhodhu, parandhodhi sa camba o àteru: binchet chie, po fortza o abbilesa, betat a terra s’àteru ponendhodhu asuta / genias de i. segundhu comente si leat s'àteru: i. a totu chitu, i. a chitu partidu Sinonimi e contrari chintada, istrampada Frasi sunt zocandhe un'istrumpa trissinada, a chitu partidu ◊ in Ollolai faghent su campionadu de s'istrumpa ◊ a pitzocu, zogandhe a s'istrumpa no ch'est arrennéssiu mai nessunu a dhi pònnere s'ischina in terra Terminologia scientifica ggs Etimo srd. Traduzioni Francese lutte sarde libre Inglese sardinian catch-as catch can Spagnolo lucha libre sarda Italiano lòtta lìbera sarda Tedesco sardisches Freistilringen.

pòdere , vrb: podi, pòdiri, pori, pòrrere 1, porri, pòrrere 1, pòrriri, pòtere Definizione tènnere podere, fortza, cumandhare; tènnere sa possibbilidade, èssere possíbbile: in custu sensu s'impreat (est servile) cun àteros verbos cambiandhodhis unu pagu su significau; tènnere dinare, èssere erricos, tènnere sa fortza de pigare unu pesu, de fàere una cosa; impersonale, èssere permítiu segundhu is leis, po s'autoridade púbblica; fàere efetu / ind. pres. 1ˆp. sing. pòciu, podo, posso, possu, poto, potzo, potzu; pps. póciru, póciu, pódidu, pódiu, póitu, póssiu, pótidu, pótiu, pótziu (a/c. candho custu vrb. serbit a cambiare su significau de àteros vrb. (deosi dhu narant servile), s'aus. est cussu de custos àteros vrb. in is tempos cumpostos: no apo pótidu fàghere nudha, issu at pótziu fuedhai, no seu pótziu andai, frade tuo no fut pótziu bènnere, de cussa cosa ndh'ant pótidu tocare pagu) Sinonimi e contrari cumandai Modi di dire csn: no ndhe pòdere prus sa vida = no tènniri prus sa fortza de bíviri, èssiri tropu mali pigau de istanchesa o de poberesa; no ndhe pòdere = no tènniri su dinai; no ndhe pòdere a… (+ vrb. inf.) = no tènniri sa fortza de…; no poder bídere a unu = bòlliri mali a unu, fastidiaisí isceti po dhu biri Frasi nosu bècius podeus pagu e contaus nudha ◊ in sa Comuna bi est Fulanu puru, ma no bi podet nudha! ◊ commo no poto prus a caminare a pede! 2. l'amus a fàghere candho l'amus a poder fàghere ◊ po si porri fai a isposus is dus ant imbentau fintzas su chi no iant fatu ◊ dh'apu curau po dhu pori salvai ◊ fiat una cosa de no porri crei ◊ podit èssiri chi dhi possat donai un'agiudu ◊ mi as a pòrrere amare (P.Serra)◊ potides bènnere chin paga moneda ca tantu su mantessi garrigades! ◊ posso pensae ca po tui est ària sana e frisca ci ti erribbat de su Gennargentu ◊ no totu su chi si bit si podit fai! ◊ babbu, si solu fostè apat ischípiu cantu apo disizadu a dhu pòrrere apressare, a dhu pòrrere basare, a dhu pòrrere tzirriare babbu!… (S.Firinu) 3. no ti mandhamus a istudiare atesu meda ca no ndhe podimus ◊ isse za si la podet a pònnere lussu, ca est ricu ◊ no ndhe poto a triballare gai a s'airada ◊ semus a malu batu: no ndhe podimus prus sa vida ◊◊ unu cuintale segundhu s'ómine lu podet ◊ tue ca ses minore no podes mancu deghe chilos ◊ e chini dha podit cussa cosa aici grai?!… 4. a bèndhere chentza lissentza no si podet ◊ oe a fraigare chentza prozetu no si podet prus ◊ ca no si podiat, prantaiat carchi fundhu de tebbacu in tretu cuadu, pro iss'etotu ca fit pipadore 5. irbarionadu macu, essimiche da'inoghe chi no ti poto bídere, mancu! ◊ cussos no si podent bídere, ca sunt prenos de ódiu ◊ a issu no dhu podiat biri pintau, ca fut unu chi si crièt tropu 6. s'otzu no bi potet chin sos pintzos e chin sas vestes: depes èssere nudu! Cognomi e Proverbi prb: chie faghet su chi podet no est obbrigadu a piús Etimo ltn. *potere Traduzioni Francese pouvoir Inglese can Spagnolo poder Italiano potére Tedesco können, dürfen.

smerài , vrb rfl: ilmerare* Definizione bogaresindhe s'ànima, fàere de totu pommore de unu, su àere smeru po dh'agiudare Sinonimi e contrari aurzire, desintragnai, immatare, irfrissurare Frasi su pastori si smeràt cun is amigus suus sa dí de sa tundimenta, candu si torrànt s'agiudu Traduzioni Francese se prodiguer Inglese to do all one can Spagnolo esmerarse Italiano prodigarsi Tedesco sich aufopfern.

«« Cerca di nuovo