Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

disparída , nf Definitzione su essire de sa vista e mancare de sa cosa de no si bíere e ne ischire inue est Sinònimos e contràrios iscumparta, iscumpàrfida, iscumpàssida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu disparition Ingresu disappearance Ispagnolu desaparición Italianu scomparsa Tedescu Verschwinden.

ilvanessíre , vrb: isvanessire, isvanessiri Definitzione iscumpàrrere in su nudha, de no si agatare e ne bíere prus Sinònimos e contràrios desvanèssiri*, irvalorire, isvanèssere Frases ilvanessit pianu pianu, coment'e dogni fiore galanu casi pomposu in su ratu si morit (P.Sulis) Tradutziones Frantzesu disparaître Ingresu to vanish Ispagnolu desaparecer Italianu svanire Tedescu verschwinden.

imbèlghere , vrb: imbèrghere, imbrèghere, impèrghere Definitzione intrare a mesu de s’abba o de àtera cosa un’istrégiu (o fintzes is manos, sa pàlia) po ndhe pigare a umpridura a meda, o fintzes intrare un’àtera cosa; andharesindhe, essire a calecunu logu a manera de no si pòdere bíere, nau fintzes de su sole chi si che intrat su merie, e fintzes lòmpere, imbàtere a unu logu o a un’iscopu; pigare in su sensu de fàere andhare; in cobertantza, papare, pigare a meda (e coment’e aprofitandho), ingòllere calecunu male / pps. imbérghiu, imbertu, imbértidu Sinònimos e contràrios aciufae, aputare / aciurrufae, collire, ingòllere, úmprere / cuare, dogare, frànghere, infusilare, intrae, intzudhire, iscumpàrrere, ispígnere, sparessi Maneras de nàrrere csn: imbèrghere sa mesura medindhe trigu, olia, àteru; imbèrghere su zuo, sa robba, unu fiadu a unu pàsculu, imbèrghere su pugnale; imbèrghere su malu = collire male, bundhos Frases allughie sos sírios de sa pache pro che imbèrghere a fundhu sa píchida fiaca de su ghenese! ◊ si est imbérghidu in mesu de cussu mare ◊ dhue fut su lanne a imbrèghere a pala! 2. inoghe tocat a s'imbèrghere, sinono est male pro nois! ◊ abbellu abbellu su sole si est imbertu ◊ su fizu si li fit imbertu dae sos poderes de campagna e no bi cheriat torrare ◊ sa luna chin s'istedhu a prope si che sont imberghendhe supra de su monte ◊ dae su die chi si che sunt imbertos in cussos calancones no si sunt bidos piús ◊ ti chirco e no ti acato: ube che ses imberta? ◊ sa sue si ndhe pesat e s'imberghet in mesu de sa malesa 3. sa mama che l'aiat imbertu a malaboza a intro de s'iscola, ma su pitzinnu no bi cheriat andhare! 4. it'est su male chi as imbertu? ◊ ndhe fit imberghendhe maladia ◊ arratza de cristianu chi as imbertu!…◊ currendhe a tota fua si at imbertu sa malasorte sua (Grolle)◊ sas cantones de como parent irfumentu de majarzas pro zente chi at imbertu ària mala! 5. za imberghet, como, cun totu cussos milliones chi li ant dadu!…◊ sos chi naro deo intro de una pischina imberghendhe sa luna no bi afogant ca che pisches de vàglia restant frantos (P.Giudice Marras) 6. pigat a letu a palu fatu che molente in maju e comintzat a imbèrghere cun sa muzere! Ètimu ltn. immergere Tradutziones Frantzesu se plonger, disparaître, se dissiper Ingresu to plunge, to fade away Ispagnolu sumergir, hundir, desaparecer Italianu immèrgere, dileguarsi Tedescu tauchen, verschwinden.

irghelàre , vrb: ischelare 1, isgalare, isghelare Definitzione ighilliare, andharesindhe a manera de no si pòdere bíere; fàere andhare, giagarare; bogare o piscare su pígiu de ccn. cosa (de su brodu, de su late)/ irghela belle e deretu! = stupanci! Sinònimos e contràrios andai, caciare, cupare 1, essire, imbèlghere, infusilare, irfregorare, irgelae, iscèrghere, isparèssiri / gegherai / batire, poltare | ctr. aparèschere, apàrrere, cumpàrrere Frases irghela a chircare a sorre tua! ◊ nos separamus ue che isgalat su sole ◊ a tota fua che ischelat atesu un'ariopranu ◊ sos parentes, pro los lassare in pasu, si sunt irghelaos ◊ est arreadu finas chi no nche l'at bidu isgheladu in s'úrtima borta de su caminu 2. sa luna est ischelandhe su gadhu de su pore nighedhu de sas nues ◊ l'ant irghelau che cane dae crésia! 3. at irghelau su late a bidha Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu disparaître, dissiper Ingresu to dissolve Ispagnolu desaparecer Italianu dileguare Tedescu verschwinden.

iscèrghere , vrb: isèrghere, issèrghere Definitzione essire deretu, andhare impresse; bogare, giagarare / pps. isérghidu, isertu / isèrgheti! = baidindi!; isèrghelu! = bogancedhu!, catzachelu! Sinònimos e contràrios essire, fuire, incabulare, irdèrghere, irfregorare, irghelare / caciare | ctr. furriai, ghirare, torrae Frases iserghe a furriare sas berbeghes, innantis chi fetant dannu! ◊ candho at bidu su tempus malu za at coitadu a isèrghere a batire linna! ◊ su trenu ch'est isérghiu biacue ◊ totu sos canes li ponent infatu e iserghet in chirca de sirbone ◊ lu at ispojolau chene piedu e si est isérghiu in sos padentes ◊ sos ómines funint iscerghendhe o furriandhe a covadhu o chin s'ainedhu Ètimu ltn. ex + erigere Tradutziones Frantzesu disparaître, s'esquiver Ingresu to vanish Ispagnolu pirárselas Italianu dileguarsi, svignàrsela Tedescu verschwinden, abhauen.

iscumpàrrere, iscumpàrri, iscumpàrriri , vrb: scumpàrriri Definitzione su si pèrdere de no si pòdere bíere, essire de sa vista, andhare male; fàere bruta figura, fàere figura metzana postu apare cun àteru / pps. iscumpàssidu, iscumpartu Sinònimos e contràrios iscampullitare, sparèssiri / deslúxiri, iscroniai | ctr. cumpàrrere Frases chie benit a su mundhu lassat apena s’istiga de unu passazu e iscumparit in su tempus ◊ a su mamentu de leare caminu l’iscumparint sas fortzas ◊ su nòmini de Milliedhu cumpariat, iscumpariat che sa fraca chi curriat a punta de su murcioni ◊ Flumindosa ndi essiat de s'umbra de is duus montis, s'allonghiada in su paris de Is Iscas e iscumpariat atesu (B.Lobina) 2. de custas faturas no ndhe fatat, ca un'ómine che a isse, fatu a síndhigu, iscumparet pro cantu si agatat! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu disparaître Ingresu to disappear Ispagnolu desaparecer Italianu scomparire Tedescu verschwinden.

iscumpàssida , nf Definitzione su iscumpàrrere Sinònimos e contràrios disparida, ighelliada, iscumparta, iscumpàrfida, sparessimentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu disparition Ingresu disappearance Ispagnolu desaparición Italianu scomparsa, sparizióne Tedescu Verschwinden.

isparèssiri , vrb: sparèssiri Definitzione essire o irghelare de sa vista, ighilliare, a manera de no si pòdere bíere Sinònimos e contràrios ingalare 1, irghelare | ctr. aparèschere, apàrrere, cumpàrrere Frases issa pariat cosa de no tocare ca solu a la tocare isparessiat (S.Baldino)◊ Cristus s'est isparéssiu lassendidhis su coru prenu de amori Ètimu spn. desparecer Tradutziones Frantzesu disparaître Ingresu to disappear, to disperse Ispagnolu desaparecer Italianu scomparire, dileguare Tedescu verschwinden.

isvanèssere , vrb: svanèssiri Definitzione iscumpàrrere in su nudha, de no si agatare e ne bíere in logu Sinònimos e contràrios desvanèssiri*, ilvanessire Tradutziones Frantzesu disparaître Ingresu to vanish Ispagnolu desaparecer Italianu svanire, scomparire Tedescu verschwinden.

isvanessída, isvanéssida , nf Definitzione su si pèrdere de sa cosa, de is fortzas o àteru Sinònimos e contràrios isvanessimentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu affaiblissement Ingresu weakening Ispagnolu desgaste, debilitación Italianu svaniménto, dissolvènza, svigoriménto Tedescu Verschwinden, Überblendung, Schwächung.