contràriu , agt, nm, avb: cuntràriu Definitzione chi est contra a calecuna cosa o a ccn.; chi faet male, chi noghet; css. cosa, persona o atzione chi andhat o fortzat a s'àtera bandha de su chi unu bolet; chi o cosa chi est a s'àtera bandha, de àteru betu deunudotu Sinònimos e contràrios arrevésciu, deghésciu, traessu | ctr. favorile 1 / guale, matessi Maneras de nàrrere csn: prèndhere, tènnere, leare a funes contràrias = cun funes chi tirant cale a un'ala e cale a s'àtera; essire in c. a unu = nàrrere cosa a gàrrigu, chi no li daet resones Frases pro bínchere su fogu fuidu li ant postu fogu contràriu ◊ custa meighina ti est contrària, pro su male chi zughes ◊ sa cosa chi ses manighendhe ti est contrària ◊ a su tzigante lu sont ghiranne presu a funes contràrias ◊ si sezis contràrios bois, custu no lu faghimus ◊ si issos mi sunt contràrios no poto isperare s'azudu issoro ◊ caminendhe in s'istrada ti che ses dadu a s'ala contrària 2. no podes a su matessi tempus chèrrere una cosa e su contràriu ◊ ti mustrant su chi andhat bene e faghes a su contràriu! ◊ niedhu est su contràriu de biancu, malu de bonu, légiu de bellu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu contraire Ingresu contrary Ispagnolu contrario, hostil, inverso Italianu contràrio, ostile, oppósto, rovèscio, invèrso Tedescu umgekehrt, feindlich, entgegengesetzt.
fadhídu , pps, agt: fadhitu, fadhiu, fallitu Definitzione de fadhire, fadhiri; chi est a su contràriu, chi no est postu giustu, o fintzes a bortas s’unu e a bortas s’àteru Sinònimos e contràrios ibbagliadu | ctr. giustu Maneras de nàrrere csn: a bortas fadhidas = una borta s'unu, una borta s'àteru, a borta a borta; a dies, a chidas fadhidas = una emmo, s'àtera nono; corra fadhia = corros cale goi cale gai, unu diferente de s'àteru; fàghere una cosa a manu fadhida = cun sa manu isballiada, sa chi andat mali, chi si movit a sa parti chi no est sa sua; trobea a peis fadhius = trobea betada a unu pè de nanti e a unu de daisegus; fai moris fadhitus, a bias fadhitas = fàere a fadhitas, fàghere a ischiviu, andhare s'unu a cara a s'àteru faghindhe forchidhos, chentza si abbojare, colendhe in caminu o carrela diferente, o fintzas andhare a su matessi logu in caminos diferentes e chentza si abbojare Frases mi so fadhidu: no fit custu su chi cheria leare ◊ apo fadhidu: cheria nàrrere custu, no cudhu 2. si a missa calchi bolta andhas, che mura fadhida, ne cuntegnu e ne rispetu, no cumprint a su pretzetu cantos cun tegus bi ndh'at ◊ mighi ti as postu s'iscarpa fadhida! ◊ mi so pérdidu… unu caminu fadhidu apo leadu! 3. s'ispuma de su mare a bortas fadhidas torrat a mie ◊ a seros fadhidos essiat a chircare carchi cosa ◊ "giualis fadhitus" est unu de is sinnus chi si faint a is animalis Tradutziones Frantzesu faux, erroné Ingresu wrong, inverted Ispagnolu equivocado, invertido Italianu sbagliato, invertito Tedescu verfehlt, falsch, umgekehrt.
imbèsce , nm: ambessi, imbesse, imbessi, imbresse, imbressi, imbrèssiri, immesse, umbessi Definitzione s’àtera parte, sa parte contrària, su contràriu de una cosa (de unu bestimentu, sa parte de s’aforru), fintzes de un’órdine, de unu cuncordu Sinònimos e contràrios alimbesse, ifache Maneras de nàrrere csn: avb. a s'imbessi = furriadu a su contràriu de unu essu, a manu furriada; pònnere a bràncul'imbesse = a farrancas a susu; fai una faci e un'imbressi = fàghere duas caras, èssere fartzu; fàchere a s'imbresse e a ifache = fàere una cosa e su contràriu puru Frases cussa est genti chi fait una faci e un'imbressi 2. torro a s'imbesse in sos tempos ◊ nos bogant su colzu a s'imbesse ◊ su chíndhalu est inzomendhe su filu a s'imbesse ◊ seu unu sacu isbuidau furriau a pedhi imbressi! (S.Baldino)◊ portat is mígias a s'imbressi ◊ est unu mundhu a chirru imbesse ◊ cussu est nàsciu a s’imbressi, iscempiau comenti est!◊ custas leges fatas a s'immesse! 3. a s'imbesse de su frade, isse bibiat e pipabat Ètimu ltn. inverse Tradutziones Frantzesu inverse Ingresu contrary Ispagnolu inverso, contrario Italianu invèrso, revèrso Tedescu Umgekehrt.