allampàre , vrb: allampiai, allampiare Definitzione apèrrere bene is ogos abbaidandho; arrennèscere a bíere o connòschere fintzes de atesu Sinònimos e contràrios illampiare, ispalpedhare / allampiociare, apubai, assebeltare, bídere, iscerai, semodare Frases giómpidu a s'incraradorza, ndh'at pódidu allampiare sos carabbineris ◊ in s'ispricu de su poju che allàmpio sa figura de mene etotu ◊ cudhos si fint girados a l’abbaidare allampiandhe sos ogos ◊ Tziu Missente, comente nos nche allampiabat, nos mutiat a nos cumbidare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu apercevoir Ingresu to perceive Ispagnolu divisar Italianu scòrgere, intravedére Tedescu erblicken.

apuài, apubàe, apubài, apubàre , vrb Definitzione abbaidare e arrennèscere a bíere, fintzes cun paga lughe o atesu o a dónnia modu cun dificurtade, giustu coment’e candho totu su chi si podet bíere est una puba, una figura pagu crara, calecuna cosa chi no si biet e ne cumprendhet bene it'est; si narat fintzes in su sensu ebbia de bíere, abbaidare disigiandho Sinònimos e contràrios abbistare, assebeltare, illampiare, impubai / bídere Frases cussa luxixedha apenas si podit apubai ◊ apo apubadu un'iscritura antiga ◊ de atesu arrennesciat a apubai sa spéndula ◊ comenti orbescit si apubat su colori de is cosas ◊ no apubu nudha, sa vista mi est cumentzendi a mancai ◊ fut iscuriu che in buca ma apo apubau is porcos 2. fai chi su tzurpu apubit! ◊ su pastoredhu at apubau unu trunchedhu de ollastu liuru ◊ mi pòngiu innòi, chi mi apubint! ◊ sa màchina noa dha tenis giai apubada ◊ si cravat che unu lupu candu apubat su pistoni! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu apercevoir Ingresu to perceive Ispagnolu divisar, ver Italianu scòrgere, avvistare Tedescu erblicken, sichten.

assebeltàre , vrb: assebertare, assebestare, sebeltare* Definitzione arrennèscere a bíere, a intèndhere, a distínghere, a cumprèndhere Sinònimos e contràrios allampare, apubai, illampiare, iscerai, semeschiare / assabèschere, assaborire Frases sos titones li faghiant paga lughe e assebertaiat petzi carchi cosa ◊ in mesu de s'abba che apo assebeltadu una moneda ◊ tue lu miras, ma no assebertas de ite colore est Tradutziones Frantzesu apercevoir Ingresu to perceive Ispagnolu divisar Italianu scòrgere Tedescu erblicken.

distínghede, distínghere, distínghiri , vrb Definitzione agatare is diferéntzias inter duas cosas; bíere crara una cosa de dha pòdere connòschere bene, fintzes arrennèscere a bíere una cosa chi si biet male, cun dificurtade Sinònimos e contràrios apubai, issebertare, scerai Frases fipo totu sa die illughinau: ne crapas ne crapitos distinghio ◊ s'ómine tzecu e gadhighinosu non distinghet su bonu de su malu 2. dae tesu goi no resesso a distínghere su chi mi ses ammustrendhe Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu distinguer Ingresu to distinguish Ispagnolu distinguir Italianu distìnguere, discèrnere Tedescu unterscheiden, erkennen, erblicken.

iscampiàre , vrb Definitzione andhare o essire a bíere, o fintzes po si giare a bíere (nau de s'aera, ispalatare, iscrarire); bíere de atesu / iscàmpia sa conca! = boga sa conca!, incàradi a bídere! Sinònimos e contràrios acarare, acerare, acherare, acontrare, acrarare, afacare, bídere, cumparire, essire, imbraconare, incarai, inciarare, ingiarare / ispalaciae Frases si est aperta sa zanna e tandho est iscampiada issa ◊ erisero est iscampiada un'ànima dolimorjosa a mi nàrrere de bènnere ◊ sas crocas iscàmpiant apenas cumintzat a pròghere ◊ su sole onzi tantu iscampiabat dae palas de sas nues ◊ ti torras a iscampiare e ti amus a dare sa risposta ◊ si s'aera s'iscàmpiat in bonu essimus 2. mai in sa vida si torret a iscampiare! ◊ mai s’iscàmpiet su triballu: como mi paso! ◊ las ant iscampiadas dae tesu, a issas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se montrer, apercevoir dans le lointain Ingresu to lean out, to perceive in the distance Ispagnolu asomarse, divisar Italianu affacciarsi, scòrgere da lontano Tedescu sich zeigen, erblicken.

scerài , vrb: iscerai* Definitzione coment'e chirriare, seberare, arrennèscere a bíere, a bíere crara, distinta, una cosa de un'àtera Sinònimos e contràrios chirrare / allampare, assebeltare, distínghere, isceberai, semodare Frases po fai carrus tocat a scerai s'ílixi prus bellu ◊ as a scerai a plaxeri tuu un'arti o unu mestieri ◊ luxi de vida mia, isceti istedhus de òru in celu ti ndi sceru! ◊ scera totu custu lori e poni a parti a muntoni a muntoni! ◊ donna Cristina scerendi scerendi est abarrada bagadia! 2. in su murriadrosu càstiant pubas chi aditzu si scerant (D.Maccioni)◊ no s'iscít ita maladia tenit: po immoi no si scerat nudha ◊ Deus bit fintzas su chi no si scerat ◊ su campanibi dh'eus a tingi in biancu po si scerai de atesu fintzas a su noti ◊ ajaju no mi scerat de is atrus piciochedhus ◊ est príngia ma no si scerat ancora nudha Tradutziones Frantzesu choisir, apercevoir Ingresu to choose, to make out Ispagnolu elegir, divisar Italianu scégliere, scòrgere Tedescu wählen, erblicken.

sebeltàre , vrb: assebeltare, sebertare, sebestare Definitzione arrennèscere a bíere, a intèndhere, a cumprèndhere, mancari cun dificurtade Sinònimos e contràrios allampare, apubai, iscerai, semeschiare, semodare / assabèschere, assaborire Frases so duas oras chirchendhe a mamma e no la seberto in logu ◊ de cudhu no ndhe sebestaiat mancu su fiagu ◊ est sebeltendhe sa trata de sa fera ◊ dàemi sos ortzales, chi no ndhe seberto de custa cosa goi minuda! ◊ a s'iscuru sas cosas no si podent bene sebeltare 2. sa vida no at piús valore: paret chi no sebestet su chervedhu! ◊ a cantu ndhe sebertaia deo, unu fit de importu si ischiat a leare sa màchina ◊ mi che so sebertadu atesu, in su pessamentu Ètimu ltn. sequestrare Tradutziones Frantzesu apercevoir Ingresu to perceive Ispagnolu divisar Italianu scòrgere Tedescu erblicken, bemerken.

semeschiàre , vrb Definitzione arrennèscere a bíere o connòschere fintzes de atesu, in mesu de àtera cosa Sinònimos e contràrios allampare, assebeltare, iscerai Frases suta de una fasche de sida, fozisina e cherchizu, si semeschiaiat unu pitu de zancheta Tradutziones Frantzesu entrevoir Ingresu to glimpse Ispagnolu vislumbrar Italianu intravedére Tedescu erblicken.

«« Torra a chircare