Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

agguantài, agguantàre , vrb: agguentare, aguantai, aguantare, aguantari Definitzione tènnere sa fortza o fintzes sa passiéntzia de peleare o padire unu pesu, una dificurtade, una cosa chi ofendhet o giaet ifadu o istrobbu, fintzes de mantènnere unu segretu, sighire una faina o un'impreu chentza si arrèndhere; nau de cosas de papare o bufare, ammesturare cun àtera cosa chentza pèrdere sa naturalesa sua, àere dura chentza si guastare: nau de ccn. e cun avb. de nega, chi sa cosa dhi faet luego efetu malu; pigare e mantènnere cun is manos calecuna cosa chi faet fortza, su si aferrare a calecuna cosa po seguresa Sinònimos e contràrios abbabiai, apompiai, bagiulai, dighire, durai, repetire / ateneae / abbrancai, acafai, aciapai, afarrancae, aferrai, aggafai, aggarrai, apoderae, mantènnere, rèzere | ctr. iscapae, tzèdere Maneras de nàrrere csn: aguantasí a òrus = zogare bene sas cartas de oros, leàresi su seguru; aguantai sa brulla o maleta = no si ofèndhere si li faghent brulla; aguantai sa mula = tratènneresi a tropu, istentare; agguantàresi de carchi cosa = tratènnere chentza la fàghere fintzas si si tiat chèrrere Frases est unu dolori chi no aguantu ◊ no la fortzes meda, cussa fune, ca est fine e no agguantat! ◊ acorrau in cussu tianni de ricóveru, dí e noti, dèu no agguantu! ◊ at agguantadu a chentu cosas contràrias ◊ tocaiat de sichire gai fenas a canno si potiat agguantare 2. custu binu aguantat àcua meda ◊ tue de binu no ndhe agguantas! ◊ cussu no agguentat una tassa de binu! 3. aguanta forti, lah ca ti nci fuit! ◊ est arrennegau chi no fait a dh'aguantai 4. su cunfessori miu, apu furau e seu furendu ca no mi potzu aguantai mai…◊ no mi ndi seu aguantada de dhi narri su chi pentzu ◊ no mi ndhe agguanto: apenas mi cumbinat lu brigo! Sambenados e Provèrbios prb: su cristianu est che su terrinu: no ndhe li benzat cantu ndhe agguantat! Ètimu itl., spn. agguantare Tradutziones Frantzesu résister Ingresu to resist Ispagnolu aguantar Italianu resìstere, sopportare, pazientare, perseverare Tedescu ertragen, vertragen, Geduld haben, beharren.

arrampanài, arrampanàre , vrb: arramponare Definitzione baliare; si narat fintzes in su sensu de arrennèscere a bíere, apubare, assimbigiare Sinònimos e contràrios abbabiai, agguantai, bagiulai, dighire, dollorai Frases no lu poto piús arrampanare! ◊ canno fit imbreacu fit de cracu malu e nessune, petzi geo, resessiat a l'arramponare ◊ isse si creiat balente e no podiat arrampanare sa tzàntara chi li aiant fatu 2. che at arrampanau un'astru chin su telescópiu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu supporter, souffrir Ingresu to suffer, to tolerate Ispagnolu aguantar, tolerar Italianu sopportare, tollerare, soffrire Tedescu ertragen, leiden.

babiài , vrb: abbabiai, baliai, baliare, balliai, bariai, paliare 1 Definitzione pigare cun passiéntzia, padire, aguantare ifadu, istrobbu, unu male, un'ofesa o àteras cosas chi no praghent o chi faent male Sinònimos e contràrios agguantai, apoderae, apompiai, bagiulai, dighire, repetire, subbacare, sumportai Frases no bàliat chi àtere s'intrudhet in sos fatos de sa famíllia sua ◊ bàliat pagu a dhi tocai sa punta de su nasu ◊ est a tzichírrius che cuadhu chi no bàbiat abruda! ◊ innanti fist maseda, andhendhe parias topa… como sa manu in sa gropa no bàlias! (G.Budroni) Sambenados e Provèrbios prb: a mala boza si bàliant calches Ètimu ltn. baiulare Tradutziones Frantzesu supporter Ingresu to tolerate Ispagnolu aguantar Italianu sopportare Tedescu ertragen.

bagiulài, bagiulàre , vrb: bajulare, baxulare, bazulare, vajulare Definitzione peleare, padire, suportare cun passiéntzia, aguantare a is dificurtades, a is sacrifícios, a is dolores, a is ifados e istrobbos Sinònimos e contràrios abbabiai, agguantai, arrampanare, dighire Frases bàgiulet puru sa musca cadhina (S.Baldino)◊ sas crapitas no bajulabant s'acamu e comintzabant a iscradedhiare ◊ custos pitzinnos no si podent bazulare ◊ candho l'avio domada bazulavat sa manu in mesu de ancas ◊ ca so malu a sentire bàjulo totucantu a bonugoro ◊ custos annos no lu so baxulendhe su caldu! ◊ no bàgiulo mancu a mimi! Sambenados e Provèrbios prb: chini non bàgiulat brulla no intrit in giogu Ètimu ltn. baiulare Tradutziones Frantzesu supporter, tolérer Ingresu to tolerate Ispagnolu aguantar Italianu tollerare Tedescu ertragen.

bajulaméntu , nm Sinònimos e contràrios agguantu, apaidhu, bajuladura, bàjulu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu patience Ingresu endurance Ispagnolu paciencia, aguante Italianu sopportazióne Tedescu Ertragen.

dighíre , vrb Definitzione lassare cúrrere o padire un'ofesa, unu dolore, un’istrobbu, chentza ndhe fàere contu: s'impreat solu in sa forma de s'infiniu, cun su verbu pòdere e sèmpere po negare: no poto, no podes, no podet dighire Sinònimos e contràrios abbabiai, agguantai, bagiulai, dollorai Frases no lu podiat dighire chi sa fiza aiat abbertu sa zanna pro collire su peus de sa bidha! ◊ no lu poto dighire su mi àere fatu custa befe chentza mancu li nàrrere nudha! Tradutziones Frantzesu supporter, tolérer Ingresu to tolerate Ispagnolu tolerar, soportar Italianu tollerare, soffrire Tedescu ertragen.

subbacàre , vrb: subbecare Definitzione arrennèscere a bínchere o a padire, baliare, ccn. cosa Sinònimos e contràrios abbabiai, bíncere, sumèrghere Frases ohi fizu istimadu, mortu in terra anzena: no subbaco sa pena! ◊ in pagos no podimus subbacare custu fogu fuidu ◊ de candho est morta sorre mia, a mamma no la podimus subbacare ◊ mancari forte, no subbacat tanta pena ◊ su corazu issoro no bastat a subbacare sa fortza de totu cudhos ◊ su santu no at subbecau custas peràulas de risu e at fatu sa fémina a pedra (Frau-Puddu)◊ sas annadas malas dhas amos sèmpere subbecadas Tradutziones Frantzesu sortir de, surmonter Ingresu to tolerated Ispagnolu aguantar, sobrellevar Italianu sopportare, superare Tedescu ertragen, überwinden.

subèschere , vrb: subíschere Definitzione pigare cun passiéntzia, padire, agguantare un'ifadu, unu male, un'ofesa o àteras cosas chi no praghent o chi faent male Sinònimos e contràrios babiai, bagiulai, dighire Frases sa disamistade tra bidhas fit manna e su de una no podiat subèschere su de s'àtera ◊ cussa est cosa chi no si podet subèschere! ◊ non poto subíschere totu su chi mi ses nendhe ◊ si ammentant de su chi ant subéschidu ◊ de èssere cumandhada a foltza no lu podiat subíschere Tradutziones Frantzesu tolérer Ingresu to bear Ispagnolu aguantar Italianu tollerare, sopportare Tedescu dulden, ertragen.