àlbere , nm, nf: àlbore,
àlbori,
àlbure,
àlvere,
àlvure,
àrbere,
àrbore,
àrbule,
àrbure,
àrburi,
àrvere 1,
àrvore,
àrvule,
àrvure,
àvure Definitzione
mata, matedu chi faet mannu meda e linna grussa / a s'àrbure si dhi podent distínghere custas partes: s’arraighina, sa cotzina o fundhale, su truncu, rughes o ingruxadura, is cambos, is naes, is cambigiolos (coma o chimas), su corgiolu, is ogos, sa fògia, su frore, su frutu
Sinònimos e contràrios
mata,
unnu
Maneras de nàrrere
csn:
prantai, pudai, inferri, segai, iscomai un'à.; su chi podet fàghere un'à.: nàschere, tènnere, crèschere, èssere in abbas, ogrire, isparare, batire, iscutinare foza, imbegrare, sicare; sere, pasare suta de un'àrbure = acanta, suta de is cambus e nais; s'àrburi si pesat dereta = tirat meda a in artu, creschet meda de artària; àrburi genealógicu = s'arereu, sos de una famíllia gai comente benint unu ifatu de s'àteru cussiderados in tempos longos, de generatzione in generatzione; fàghere s'àrbure ritza, o àrbure arta = fai s'àrburi de s'arenada, o de sa nai, fàghere su palone, pesàresi ritzu ponindhe sas manos (sa conca puru) in terra e sos pes in artu
Frases
àlvure amigu meu, càrrigu de música suta de sas manos de su bentu (S.Baldino)◊ s'abe giughet su pódhine de un'àrvure a s'àteru ◊ su fogu s'est inchessau a sas àrvules mannas ◊ cust'àrvore ch'est artu meda ◊ su logu fit totu àrbures mannas ínnidas chi no aiant proadu mai bistrale
Ètimu
ltn.
arbore(m)
Tradutziones
Frantzesu
arbre
Ingresu
tree
Ispagnolu
árbol
Italianu
àlbero
Tedescu
Baum.
arvurítu , nm Definitzione
min. de àrvure, matighedha, mata pitica
Sinònimos e contràrios
arbulítzulu,
arburedha,
matixedha,
piantone 1
Tradutziones
Frantzesu
petit arbre
Ingresu
sapling
Ispagnolu
arbolillo
Italianu
alberèllo
Tedescu
kleiner Baum.
màta , nf Definitzione
css. linna chi abbarrat bàscia, a cambos medas o a truncu fines, a mola, ma fintzes cussa chi faet arta, manna, a truncu solu e grussu (prus che àteru si precisat: m. de rú, m. de chessa, m. de figu, m. de olia, m. de ílixi)/ min. matixedha, matutzedha / ala de m. = camba, nae manna; fai sa mata = fàghere s'àrbure ritza, pònnere sas manos in terra e caminare cun sos pes in artu
Sinònimos e contràrios
busa 1,
macra,
maúgia,
moa 1,
molarxa,
tupa
/
àlbere
Frases
su logu est totu matas de rú, no faghet mancu a bi colare
2.
is matas fiant afracuadas e abbruxadas ◊ dónnia mata chi no donat frutu bonu at a èssi segada e ghetada a su fogu (Ev)◊ sa foresta oe no est buscosa cun sas matas colossales (I.Casula)◊ cussu si est apicau a sa mata e nd'at iscardancau un'ala ◊ de matas de méndhula e de figu fuint prenos sos ortos
3.
calincunu piciochedhu camminat cun is manus, cambas a susu, faendu sa mata
Sambenados e Provèrbios
smb:
Mata, Matta
/
prb:
a corpu a corpu si ndi segat sa mata
Ètimu
srdn.
Tradutziones
Frantzesu
maquis,
buisson,
arbuste,
arbrisseau,
arbre
Ingresu
bush,
tree
Ispagnolu
mata,
árbol
Italianu
màcchia,
cespùglio,
arbusto,
àlbero
Tedescu
Busch,
Strauch,
Baum.
preustínu , nm Definitzione
mata manna ma giòvona, bella e dereta, chi nemos dhi at betau manu a ndhe segare cambos, mai tocada, ínnida
Sinònimos e contràrios
fraustinu
Frases
s'àrbure piús nébida e fozida as truncadu in netu ancora preustinu ◊ preustinos ínnidos podiant contare àteros contos cun raighinas tuas seculares! ◊ mastru Tilipu faghiat iscalas de carru dae preustinos tènneros che sa chera
Tradutziones
Frantzesu
fût lisse
Ingresu
stem,
young tree
Ispagnolu
árbol,
planta joven
Italianu
fusto,
pianta gióvane
Tedescu
Stamm,
junger Baum.