impiberàre , vrb: impibirai,
impiperare Definitzione
cundhire cun su píbere (nau fintzes in su sensu de ndhe pònnere tropu)
Sinònimos e contràrios
pibiristai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
poivrer
Ingresu
to pepper
Ispagnolu
sazonar con pimienta
Italianu
pepare
Tedescu
pfeffern.
pibaròni , nm: piberone,
piberoni,
piperone Definitzione
genia de erba de ortu chi faet de fundhu unu pagu a bisura de pedringianu, ma prus piticu e a fògia meda prus pitica e diferente (es. est lisa e lúghida), e unu frutu tuvudu, coment'e a tega grussa, larga e curtza, cun su sèmene pitichedhedhu (in custu giai oguale a su sèmene de su pedringianu, a parte sa posidura), prus che àteru atacau a su nasedhu o tenaghe, a calidades druche e mannu (birde, grogo, orrúbiu) de còere o papare cruo, a calidades orrúbiu, pitichedhu e pitzigorosu (arrabiosu) chi si ponet po cundhire papares / piberone pitigosu = piberonedhu, àspidu
Sinònimos e contràrios
cdh. piaroni
Frases
ponzeit su coinzolu cun pumatas, melinzanas e una màcia de piberone pitigosu ◊ si est fata arrúbia prus de unu piberoni
Terminologia iscientìfica
rbzc, Capsicum annuum, C. frutescens
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
piment,
poivron
Ingresu
pepper
Ispagnolu
pimiento,
guindilla
Italianu
peperóne
Tedescu
Paprika.
píbere , nm: píbiri,
pípere Definitzione
píbiri ’eru o niedhu, genia de matedu (prus che àteru a cannàile) chi faet in logos caentes de àteros continentes e bogat unu frutighedhu e unu sèmene pitzigorosu, de gustu e de fragu forte meda, impreau a granos o móliu po cundhimentu; in cobertantza si narat po atza meda, manera de fàere de chie no tenet bregúngia de nudha, o fintzes po iscrafíngiu o ganas de ómine (o de fémina)/ píbiri gravellu = itl. chiodi di garòfano, píbiri ganella, itl. cannèlla (duas de is saboridas); pibiredhu = genia de matixedha de monti (Rhamnus alpinus) chi assimbillat a sa méndula, ma ispinosa, e fait unu frutu che a su tziníbiri, niedhu candu est cotu, de sabori marigosu; pibiredhu o píbiri burdu = zenia de àrbure chi li andhat fragu de píbere, posta pro bellesa (Schinus molle); píbiri de arriu = zenia de erba, préssiu de arriu (Persicaria lapathifolia); píbiri sardu = samucu de frúmene o de arriu (Vitex agnus castus), zenia de arburedha chi faghet in sos rios, impreadu fintzas pro meighina (faghet pissiare), bogat s'apititu
Maneras de nàrrere
csn:
perd'e píbiri (nada goi pro su colore) = zenia de pedra ferrina, tosta meda; pibiredhu = a logos lu narant a sa trazea; èssere che botedhu de pípere = male arrennegados; fèrrere a p. = cundhire cun píbere; tocau de piberedhu (nadu de mànigu) = unu pagu àspidu de su tropu píbere; ghetai píbiri a su càuli = no ischire inue pònnere su culu, no ischire ite àteru fàghere, fàghere cosa chi no andhat bene; p. moriscu = piberone durche
Frases
su píbere si ponet maghinadu a fine in sa sartitza ◊ nàsciu, funt a bébidus e a brínchidus cumenti e crabus chi dhis ponint píbiri asuta de sa coa!
2.
chi si fiat cojara cun mei dhi fiat passau su píbiri! ◊ píbiri gei ndi portas, ma ti mancat su sali! ◊ chini tenit píbiri meda ndi ghetat a su càuli…
Sambenados e Provèrbios
smb:
Pibiri, Pipere
Terminologia iscientìfica
mt, Piper nigrum
Ètimu
ltn.
pipere(m)
Tradutziones
Frantzesu
poivrier,
poivre
Ingresu
pepper
Ispagnolu
pimienta
Italianu
pépe
Tedescu
schwarzer Pfeffer.
piberèra , nf: pibirera Definitzione
istugighedhu chi si ponet cun píbere a pruine, cun su tapu totu a istampighedhos po lassare calare su píbere a ispergiadura; sa conca o nughe de su prupu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
poivrière
Ingresu
pepper pot
Ispagnolu
pimentero
Italianu
pepaiòla
Tedescu
Pfefferbüchse,
Pfeffermühle.