bòe , nm: bòi,
foe,
voe Definitzione
su mascu crastau de s'animale bulu, pegus mannu meda, cun is peis galigaos, cun duos corros mannos e fortes: a loba, domau e giuntu cun àteru, dhu ponent a trebballare (arare, carrare); genia de màscara de carrasegare, fata de linna, cun is corros / min. boedhu, boitu, boixedhu, boinedhu; boe de fedu = trau, malloru / genias de boes: boe corri ispratu, cúnculu (sos corros faghent una mesa luna), corri calaresu, corri trotu, bassu, aupadu, murcadu (ispuntados), corri fadhidu, corri cadreadu, crichinadu, paradu (betant a dainanti), corri acricadu, boe múdulu, boe bellu de asta (zughet sos menzus corros); manta de boes: braxu, buchialvu, corrarbu, fatzadu, ghiani píxidu, ispanu, istedhadu, merulinu, murru, mustedhinu, niedhu, pearbu, pertiatzu, purpurinu, ruju o scrosu, istedhau; boes de carena = mannos, de carena manna; sos boes pro comente benint zuntos: bòi mancosu (su de manca, su prus forte, prus àbbile si bi at diferéssia tra unu e àteru), bòi de ordinagus (su de destra: si li lassant sas funes subra)
Sinònimos e contràrios
mannone
Maneras de nàrrere
csn:
su bòi corrinat, incorrat, càrchidat, muscat, iscàviat o isciàmiat, si acromat; b. muscadu = chi est pungendidhu sa musca e dhu fait cúrriri; b. muliache = zenia de èssere de sa fantasia chi nachi istat a múlios; fàghere un'abbertura a boe, a oju de boe = iscaringiai; de una musca ndi at fatu unu bòi = ndhe at fatu una chistione prus manna de su chi est; tènnere o àere sa paga de su b. domadu = su masellu; papai a boixedhus = manigare a segas, unu como unu posca (es. in famíllia, a su postu de manigare paris); bufai a boixedhu = bufare a s'imbentrada, dae sa funtana chentza umprire cun isterzu; portai su carru aundi sunt is bòis = fàghere sas cosas a s'imbesse, a su contràriu / b. marinu = bicru marinu, itl. fòca (monachus monachus); ogu de bòi (oghebboi) = zenia de puzonedhu, conca de moru; ogu de ’oe = topi de mata, àteru puzonedhu chi si assemizat a s'oghebboi
Frases
su boe giamat s'àinu corrudu: tue chi bides sa paza in s'oju anzenu no avertis sa trae in s'oju tou! (A.Masia Arru)◊ fatu issoro fit benindhe su carru tostadu cun duos boitos porporinos ◊ zúnghere, irzúnghere, acucurrare sos boes ◊ sos boes in beranu sunt totu muschendhe ◊ is nostros funt boes de carena e papant meda
2.
finas a candu no si ndi pesaus nosu, seidí ingunis: ita est custu de papai a boixedhus?! ◊ Cainu atrubiscadu, isce puru at a cúrrere peri sas tupas e sos tramacales, che boe muilache
3.
mamma tua at fatu sa zanna a boe e si est acerada
Sambenados e Provèrbios
smb:
Boe, Boi, Bois, (Debois), Boy
/
prb:
bòi solu no tirat carru
Terminologia iscientìfica
anall, bos taurus
Ètimu
ltn.
bove(m)
Tradutziones
Frantzesu
boeuf
Ingresu
ox
Ispagnolu
buey
Italianu
bue
Tedescu
Ochse.
carúmene 1 , nm Definitzione
ischivoria de boe, ladamíngiu de pegus de bulu, candho est frisca
Sinònimos e contràrios
merdaula,
merdóina
Tradutziones
Frantzesu
fumier du bœuf
Ingresu
ox manure
Ispagnolu
fimo,
estiércol del buey
Italianu
fimo del bue
Tedescu
Kot.