Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

làdos , nm: ladu 1, ladus, lau 2, laus Definitzione su mesu, una metade, nau pruschetotu de un'animale bochitu po sa petza: est foedhu chi no càmbiat de su sing. a su pl. Sinònimos e contràrios costazu, mesu Maneras de nàrrere csn: segare, fàghere a lados = segare in duos mesos zustos un'animale mortu; faisí a ladus po unu = fàgheresi a cantos pro unu; ladu mancu, ladu drestu = costazu de manca, costazu de dresta; passai a ladu de una cosa = a un'ala, a largu; pastore a ladus de frutu = pastore a part'e frutu, dividindhe su frutu a mesapare; sorres, frades de unu lados = concóinus, fillus de su própiu babbu e diferenti mama, o de sa própiu mama e diferenti babbu; frasca per lados = genia de frastimu malu (iat a bolli nàrriri "anchi ti ndi portint a bidha mortu"), ma nau in cobertantza po nàrriri fintzas "no mi nd'importat própiu nudha", = su pisci a sodhu mi ponis!… Frases iant orrostiu unu lados de su magiolu ◊ cussu crabitu seghidedhu in duus, e unu laus mandincedhu a cussa fémina ◊ si ant garrigau unu ladus de su porcu perómine ◊ tronos e lampos pariat chi cheriant isperrare sa terra in duos lados ◊ sa paràlisi li at leadu su lados mancu ◊ cussu si chenat unu lados intreu de noedhu! ◊ apu comporau unu ladus de boe ◊ de su bochisorzu nd'amus infertu unu lados in donz'ispidu pro l'arrustire 2. li pendhet sa bértula a unu ladus ◊ prammizendhe dae sa sedha si sebestaiat su campusantu betzu a bàtoro lados 3. at pigau brobeis e crabas a lau de frutu Ètimu ltn. latus Tradutziones Frantzesu côté, moitié Ingresu side, half Ispagnolu lado, mitad Italianu lato, metà, mezzèna Tedescu Hälfte.

meidàde , nf: meitate, metade, metadi, midade Definitzione su mesu de unu tanti ispartziu in duos, unu de is duos mesos Sinònimos e contràrios mesidade, mesu Frases seus lómpius a metadi de mòri ◊ at segadu sa cosa in duas meidades ◊ si mi batis sas sete limbas de s'orcu ti dao sa meidade de sa tanca ◊ a is tempus, prus de sa metadi de is féminas andànt iscrutzas Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu moitié Ingresu half Ispagnolu mitad Italianu metà Tedescu Hälfte.

mésu , agt, nm, avb, prep: mesus Definitzione una de is duas partes de una cosa ispartzia in duos tantos oguales, nau siat de cantidade, de mannària, e siat de calidade (e fintzes parte o tretu atesu su matessi tanti de is oros de cosa o logu): candho est agt. cuncordat cun is númenes chi acumpàngiat (e calincuna borta iscassedhat puru) e si ponet innanti, ma candho est avb. o prep. no càmbiat de m. a f. e ne de sing. a pl.; candho est prep. podet pigare puru sa prep. de, a, o èssere chentza nudha; su foedhu si ponet fintzes po fàere prus prenu su significau de unu númene o de un'agt. candho serbint a marcare una calidade pagu bona o mala própriu (es. macu e mesu = prus de macu, macu deretu, locu ispaciau), o fintzes po menguare su significau de un'avb. o de un'agt. (mesu pagu, mesu mali, mesu isbuidu, custa cosa mi est parindhe mesu guasta) Sinònimos e contràrios lados, meidade, mesania, mesidade / ttrs. mezu | ctr. totu / oru Maneras de nàrrere csn: in mesu (+ art. e númene, o fintzas cun nm. ebbia) = in mesu de (+ númene), tra…; aintr'e mesu de… = intro de…; mesu mesu = zustu in mesu; mesammesus = in mesu zustu zustu de unu tretu, de unu logu, itl. al cèntro; in mesu a… (+ númeru) = de (+ númeru); in mesu de a nois = in mesu nostru (si narat "in m. nostru, bostru, issoro", fintzas "in mesu meu"); in mesu domo = in mesu de s'aposentu, in mesu ’ia (mesuia); pònneresi in mesu = (fuedhendi de genti certendi) pònniri paxi, (fuedhendi de chistionis: fai su fichetu); pònnere in mesu a ccn. = faedhàrendhe male; èssere de mesu = èssi de sa famíllia, èssiri parenti (o fintzas unu de sos de una cumpanzia, de unu fiotu, de su sótziu); mesu pro mesu = a mesania; èssere mesu gai = itl. così così; èssere a muru, a cresura in mesu = tènnere sas domos, sos possessos a costazu de pare; dare in mesu una cosa = fàghere a manera chi resurtet tra duos, duas cosas (es. colendhe); dare in mesu a unu = betarechelu in carchi chistione, fàghere a manera chi lu tochet; bessimichelu dae mesu! = trocimindedhu, pigamindedhu de ananti!; irballare, fadhire mesu mesu = própiu a metadi, in prenu, deunudotu; èssere a mesa bentre, a mesu frente = pagu mascados, àere manigadu su mesu de su tantu; a mesapare (mesu a pare)= cantu a s'unu a s'àteru; èssere a mesu = (nau de un'istrégiu) prenu a metade Frases de binu bi ndhe at duas mesas ampullas, at fatu su triballu in mesa zoronada, at comporadu una mesa tuzina de cartzofa ◊ custa cosa est longa mesu metro ◊ tres mesos litros faghent litru e mesu ◊ apu bufau mesu tassa de abba ◊ at vatutu mesu murghijola de late ◊ ingunis apu fatu mesu giorronada ◊ at buscau mesu tassa de cafè 2. de cussu ndhe cherzo su mesu ◊ su mesu est prus minore de s'intreu ◊ s'ampulla est a mesu ◊ no so mancu a mesu de sa faina ◊ cusse si deviat acuntentare de su mesus de su mànnicu ◊ nos cheret una die e mesa, sunt sas deghe e mesa, ch'est mesudie e mesu ◊ bi cheret un'ora e mesa, custu est duos litros e mesu ◊ lea dae s'oru, no che intres a mesu! ◊ s'olia in sa cortina si collit dae alas de fora ca a che intrare a mesu la catigamus ◊ su mesus de sos zòvanos li naraiant nonnu ◊ a bortas sos piús ladros sunt sos de mesu 3. sa cochina zuchiat su fochile mesu mesu ◊ sas provistas mesu mesu cun isse apo divididu ◊ imbriagu a mesu pinta, una domo mesu ruta, una forramenta mesu ruinzada, est mesu andhadu male, sas ampullas sunt mesu líchidas, s'abba ch'est mesu falada, sos macarrones sunt mesu cotos, sos isterzos sunt mesu prenos ◊ si cudhu est tontu, tue ses tontu e mesu! ◊ no so mortu ancora, però mi ponet mesu in oriolu prite si morit una borta sola (Piras)◊ is essidas fiant mesu pagu 4. cue bi aiat unu níbbaru in mesu de sas tupas ◊ in mesu de sa bide bi at erba ◊ arrivadu est Gesús e postu si est in mesu issoro ◊ zughent su mortu in mesu domo ◊ su soli pitziosu si firmat in mesu celu (B.Lobina)◊ su caminu meu est galu a mesu tretu ◊ che at ispramminadu sa notíscia in mesu a sas carrelas ◊ unu sitzigorru est pascendi in mesu de s'erba ◊ caminandho acoitu fiat giai in mesu a is castàngias ◊ su Segnore at a cròmpere maravíglias in mesus vostru ◊ in mesu a cussas che ponzo sa mia ◊ chi ndi tenis, ammostadha s’arti po figurai in mesu nostu! (Urru)◊ metas àteros si che sont tiratos a bandha dae mesus issoro 5. seu drommendi pagu cun custa pala chi mi càncarat aintru de mes'e noti ◊ in mesu a deghe no bi ndhe at unu de abbaidare! ◊ in mesu a medas, mancu unu nos at azuadu! ◊ si bi lu naras chi at fatu male, a tie za ti passat ca ses de mesu ◊ est unu de mesu etotu su chi lis at fatu sa furca ◊ est ca si bi at postu zente in mesu, sinono a frade tou l'aiant pistu ◊ iscuru a chie si ponent in mesu sas limbas malas! ◊ che ant adderetadu s’arca de Deus mesammesus de sa tendha chi aiat pesadu Dàvide (Bb)◊ su depósitu est a mesu de abba Ètimu ltn. mesus Tradutziones Frantzesu demi, moitié Ingresu half Ispagnolu medio Italianu mèzzo, metà Tedescu halb (Adj. und Adv.), Hälfte.

pèrra , nf: pérria Definitzione nau de css. cosa chi si podet cunsiderare fata de duas metades paríviles, donniuna de is duas; nau pl., sèmpere sa parte de aintru de is còscias, is còscias etotu; a logos fintzes bandha, leada, àteru logu / min. perrichedha; genias de perra: de bértula, de pane (fresa), de gianna, de bracone, de nughe, de chiu, de landhe, de manu, de conca, de caltzones, de annu Sinònimos e contràrios mesidade / ala, cabone, cherru, parte / còscia Maneras de nàrrere csn: frades, sorres de p., sos perras = cróbinos, nàschidos paris de sa matessi bentre; perra ’e bértula (nau de ccn.) = furuncu, isterzari; perri cónchinu = conchedha; perra de téula, perra de gavessa (nadu de ccn.) = pagu sàbiu, machisonzu, chi zughet pagu zudíssiu; pònniri sa bia in perras = leàresi su caminu, andhare; a perras de mesanote = intro ’e note, a oras de mesanote; segare o fàghere perra perra = segai in mesu in mesu, a metadi giustu, in prenu; segare a perras = in duus arrogus, ma fintzas a arrogus matucus; faedhare a arrogu perra = chena finesa, a crabistoninu; èssere a perr'apari = nadu de duas propiedades, a muru in mesu; èssere perrisicu (nau de linna, truncu)= a perr'e sicu, metadi o in parti sicau e in parti friscu; p. de manu = su tantu de cosa chi cabet in d-una manu (a logos est fintzas sa manada) Frases ispinghesit una perra de su poltone e lu muntenzesit abbeltu ◊ dhui est giai una perra de annu ◊ at bidu sa mama in perra de gianna ◊ so in d-una gherra chi mi partit su coro perra perra ◊ dhoi at fatu duas dis e perra ◊ sas zannas de mesu si faghent a una perra, sas de fora a duas ◊ at fatu sa cartzofa in ischissionera cun patata a perras ◊ custa fae est a perras, no est cota! 2. si sedet e si ponet su moju in perras a lu muntènnere ◊ s'oríghine si che tzacat in sas pérrias caldas de s'animale ◊ cuss'animalatzu mi che tzacat sa conca in mesu de perras e mi ndhe pesat in dallàllari ◊ finas isse che istupeit a coa missa in perras! ◊ in custa pérria est dae paritzu chi no si bidet unu baroniesu 3. arguai a portai carrúcius a perr’e sicu po su forru: depit èssi sicau e mancu purdiau ◊ bellu perra 'e gavessa ti che ses lendhe a cojare!… 4. cust'innotzente angheledhu ch'est rutu e t'ispacat su coro perra perra! (Sozu) Sambenados e Provèrbios smb: Perra, Perras Ètimu ltn. perna Tradutziones Frantzesu moitié Ingresu half Ispagnolu mitad Italianu metà Tedescu Hälfte.

seína , nf, nm: esina, sesina, sisina, sisinu Definitzione cosa de pagu valore, su mesu de unu sodhu, chimbe centésimos de su francu sardu: si narat solu in su sensu de dinare pagu Sinònimos e contràrios isina Frases finas candho ses totu tramudadu no bales bator petzos de sesina! ◊ li dao sos pagos sisinos chi tenzo, bastet chi mi che let su pitzinnu Ètimu itl. sesino Tradutziones Frantzesu chose de quatre sous Ingresu half soldo, next to nothing Ispagnolu chuchería, de tres al cuarto Italianu mèzzo sòldo Tedescu von geringem Wert.

«« Torra a chircare