Definitzione Definitzione
Sinònimos e contràrios Sinònimos e contràrios
Maneras de nàrrere Maneras de nàrrere
Frases Frases
Sambenados e Provèrbios Sambenados e Provèrbios
Terminologia iscientìfica Terminologia iscientìfica
Ètimu Ètimu
Tradutziones Tradutziones
étnicos:
cadhuresu | cdh. |
corsicanu | crsn. |
catalanu | ctl. |
catalanu aragonesu | ctl.a |
tedescu | deut. |
inglesu | engl. |
ispagnolu | esp. |
francesu | frn. |
grecu | grc. |
grecu bizantinu | grcb. |
germànicu | grm. |
italianu | itl. |
italianu lígure | itl.l |
italianu lombardu | itl.lm |
italianu napolitanu | itl.n |
italianu piemontesu | itl.p |
italianu sicilianu | itl.s |
latinu | ltn. |
latinu eclesiàsticu | ltne. |
latinu medievale | ltnm. |
malesu, de Malacca | mls. |
púnicu | pnc. |
àrabbu | rbb. |
àrabbu magrebbinu | rbb.m |
sardu | srd. |
sardu antigu | srdn. |
tabbarchinu | tbr. |
tataresu | ttrs. |
generales:
agetivu | agt. |
animales de allevam. | anall. |
animales arestes | anar. |
animales de abba | anb. |
animales raros | anra. |
ainas | ans. |
antigu, antigamente | ant. |
artículu | art. |
astronomia | astr. |
antunnas/codrolinu | atn. |
ausiliàri | aus. |
avérbiu | avb. |
baroniesu | bar. |
Bíbbia | Bb. |
bidha | bdh. |
bufóngiu | bfg. |
boghe de animale | bga. |
benidore | bnd. |
bíngia | bng. |
bestimenta | bst. |
boghe de verbu | bvrb. |
campidanesu | camp. |
calecunu/a | ccn. |
calecuna cosa | ccs. |
cunfronta | cfr. |
chímicu | chm. |
colores | clr. |
cumplementu | cmpl. |
erbas de cundhire | cndh. |
congiuntzione | cng. |
congiuntivu | cong. |
Cuncíliu Plenàriu Srd | CPS |
Canzoni pop. di Sard. | Cps |
cantones populares srd. | cps. |
partes de sa carena | crn. |
cerpiu/bobboi | crp. |
animale croxiu | crx. |
comente si narat | csn. |
calesisiat | css. |
costúmenes | cst. |
contràriu | ctr. |
cunditzionale | cund. |
domo | dmo. |
druches | drc. |
Èsodu | Es. |
Evangélios | Ev. |
fémina | f. |
fantasia (cosas de f.) | fnt. |
frores | frs. |
àrbures de frutuàriu | frt. |
físicu, pertocat sa física | fs. |
Génesi | Gén. |
gerúndiu | ger. |
giogos | ggs. |
imperfetu | imp. |
imperativu | impr. |
indicativu | ind. |
infiniu | inf. |
intransitivu | intrs. |
incurtzadura | intz. |
iscritu | iscr. |
it’est? | its. |
linnas de òpera | lno. |
logudoresu | log. |
laores | lrs. |
mascu | m. |
megabbàiti | Mb. |
móbbile, mobbília | mbl. |
medidas | mds. |
miriagramma | mgr. |
minore/diminutivu | min. |
maladias | mld. |
mànigos | mng. |
massaria | mssr. |
matas/tupas | mt. |
matemàtica | mtc. |
metallos | mtl. |
matas mannas | mtm. |
matas raras | mtr. |
númene fémina | nf. |
númene, nm. mascu | nm. |
númene iscientíficu | nms. |
nara!/pronúncia | nr. |
su naturale | ntl. |
interrogatigu | ntrr. |
Números (Bb.) | Núm. |
nuoresu | nuor. |
òperas antigas | opan. |
persona (grammàtica) | p. |
plurale | pl. |
pane | pne. |
poéticu | poét. |
prus che passau | ppas. |
particípiu passau | pps. |
provérbiu | prb. |
prendhas | prd. |
preide, crésia | prdc. |
prepositzione | prep. |
presente | pres. |
professiones | prf. |
pronúmene | prn. |
pronominale | prnl. |
propositzione | prop. |
pische, pisca | psc. |
piscadore | pscd. |
pastoria | pstr. |
parentella | ptl. |
pigiones | pzn. |
erbas arestes | rba. |
erbas de cura | rbc. |
erbas linnosas | rbl. |
parte de erba, de àrbure | rbr. |
erbrúgios | rbz. |
erbrúgios coltivaos | rbzc. |
riflessivu | rfl. |
armas | rms. |
minutu segundhu | s. |
sabores | sbr. |
is abes | sbs. |
sa die | sdi. |
singulare | sing. |
sonajolos | sjl. |
su logu | slg. |
sambenaos | smb. |
sonalla/sonàgia | snl. |
usàntzias | sntz. |
sessuale | ssl. |
istrégiu | stz. |
tempus cronológicu | tpc. |
tempus metereológicu | tpm. |
transitivu | trns. |
trasportos | trps. |
tessíngiu | ts. |
unu po medas | upm. |
variante/variantes | var. |
verbu | vrb. |
verbale | vrbl. |
genias fe carena | zcrn. |
| |
| |
A./c. S’istedhu * in d-una variante o sinónimu inditat in cale de custos est posta s’etimologia; in s’etimologia narat chi cussa est s’etm. suposta.
giàcanu , nm: ciàganu,
giàganu,
giàgaru 2,
giàguru,
zàcanu Definitzione
chie, pruschetotu piciochedhu ma fintzes mannu, serbit a su preide candho narat sa Missa o po fàere misciones e fainas de crésia
Sinònimos e contràrios
dreghestanu,
monaghile,
monasígliu,
sagrestanu
Frases
sa callentura de su predi de Mòguru t'intrit, ca iat iscallau su giàguru a gropas! (A.Garau)◊ príteru e giàcanu azicu acudiant a pònnere ifatu a missas e pèsperos ◊ s'obispu teniat a cumpàngiu unu giòvunu giàganu ◊ su pòberu chi at paga isperiéntzia giàganu est sempre, ma peidru mai
Ètimu
ltn.e
diaconus
Tradutziones
Frantzesu
servant de messe
Ingresu
sexton,
altar boy
Ispagnolu
monaguillo,
sacristán
Italianu
chierichétto,
sacrista
Tedescu
Ministrant,
Meßdiener.
mínsa , nf: míscia,
missa Definitzione
de totu is funtziones de sa Crésia cristiana, sa prus de importu, sa chi si faet po arregodu de sa morte e passiones de Cristos in sa grughe e arrengratziamentu a Deus Babbu
Maneras de nàrrere
csn:
nàrrere sa m., andhare a m., èssere in m.; m. manna = missa mazore, cantada, missa de tardu; m. resada, pausada, rasa, lisa = chentza nudha de ispetziale, fintzas missa ’e chito, sa prima, su manzanu chito, chentza cantada; m. ’e pudhu = sa de mesanote a Pasca de nadale; m. ’e arbore = missa de chito; m. truncada = sa missa de sa zoja santa, "in coena Domini"; m. noa, sa prima m. = sa prima missa chi narat unu candho si est fatu a preíderu; leare sa m. a ccn. = proibbire a unu preíderu de sighire a nàrrere sa missa; torrare sa m. a ccn. = dàreli s'autorizatzione a torrare a nàrrere sa missa; m. de sos isposos, de mortu = sa chi si narat pro sos isposos cojendhe, pro unu mortu; m. de s'isprefundhu, de assentu = missa de s'arretiru, missa pro unu mortu chi, paret, no podet agatare pasu mancu in s'àteru mundhu… (lu narant a irrocu puru); sa m. est intrada = at comintzadu; sa m. est essida = at acabbau; preíderu so e missa canto = fato su dovere meu e donzunu si arranzet!, deo so postu pro fàghere custu e no mi chirchedas àteru!; m. de arregodu = sa missa de su mese pro unu mortu
Frases
est festa manna chin míscia drinnida, ca benit fintzas su píscamu ◊ che fimus in missa ◊ sos zòvanos andhant a missa mazore, sos mannos a missa de chito ◊ a su mortu li ant fatu sa missa a corpus presente ◊ sa genti afestat su Santu cun missa cantada ◊ faghe impresse, no andhes a missa intrada!◊ po is ànimas si faent missas e promiténtzias
Terminologia iscientìfica
prdc
Ètimu
ltn.
missa
Tradutziones
Frantzesu
messe
Ingresu
mass
Ispagnolu
misa
Italianu
méssa
Tedescu
Messe,
Gottesdienst,
Amt.