cotichínu , agt Definitzione
unu cotu pagu, male cotu
Sinònimos e contràrios
crudonzu
Tradutziones
Frantzesu
peu cuit
Ingresu
cooked a little
Ispagnolu
poco cocido
Italianu
cottìccio
Tedescu
halbgar.
cótu , pps, agt, nm Definitzione
de còchere in totu is var.; nau de cosa posta a còere, chi at acabbau sa cotura; nau de unu colore, chi est forte o càrrigu meda; de frutuàriu (no de totu), chi est lómpiu, bonu de papare; de ccn. chi at bufau, chi portat sa conca leada a binu o àteru de cosa cun àrculu; chi si est indiosau, innamorau; nau de unu chi at provau calecunu male o arresurtau malu, chi at ischedhadu, chi at iscramentau, imparau a no dhu torrare a fàere
Sinònimos e contràrios
acogau,
acoighinadu,
ammuscau,
imbreacu,
iscarmentadu,
lómpidu
/
cotua
/
arrósciu
/
alluscau,
innamoradu
| ctr.
crú
/
ciaru
/
iscrómpiu
Maneras de nàrrere
csn:
fàghere su c. = fàghere sa saba; èssere c. de una cosa = iscramentau, arrósciu; nàrrere, contare calicuna cosa a cara cota = chentza birgonza peruna, a sa sfacia (mancai contendi fàulas); èssere de bonu cotu (nadu de laores de còghere) = coxibi, chi coitat coghindhe, chi coghet bene a budhidu; zente de malu c. = mala a cazare, mala a cussentire, mala, chi faghet male e no si currezet, mala a còiri; cotu a sole (nadu de frutuàriu) = inniedhigadu de su sole forte, a fortza de leare sole in terra; cotu a umbra = (nadu de frutuàriu) cotu ma pagu bellu de colore; cotu de su sidi = sididu meda, cassidu de su sidi; cotu che pipa, a lèllera = imbriagu pérdiu
Frases
tocade, benide ca su mànigu est cotu! ◊ de chitzi issa tenit su pani cotu, signali ca est chitzana! ◊ pira cota e pira crua, donzunu a domo sua! ◊ ua, figu, morisca, pruna cota ◊ cotu o no cotu, su fogu dh'at bitu ◊ no fumit, ciai dhu bit ca est peri grogànciu, parit cotu a umbra!◊ a bortas dea sa mata no est solu sa pira cota chi ndhe orruet!
2.
biaitu, arrúbiu cotu, colore de chinisu cotu
3.
prus de unu a sero, a limba lada, cotu dae su sutzu de su sarmentu, mancu si l'afurcarzant istat reu ◊ no passat die chi no torras cotu, mufosu! ◊ est cotu che preta, che santu Làzaru, che a sa làdhera, che pipa
4.
invece de fàghere bombas e cannones (già ndh'est cotu su mundhu!) est a nos dare sa manu pari pari ◊ e chie no ndh'est cotu de custa vanidade arragiolida?!
5.
dae candho est mortu s'isposu si la leat gai a cotu a cotu, no màndhigat e no essit
6.
deo, ca ndhe so cotu, do sa rejone a totu: e benemindhe de peste si naro su chi est! ◊ si ogn'ora chentu iscudos mi oferzerant pro sighire custu motu, pro su modu chi deo ndhe so cotu lis tia nàrrere: Istàdebbos mudos! (F.Castia)
7.
eo puru ti apo connotu daghi su coro mi as feridu, daghi fia belle e cotu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Cottu
Tradutziones
Frantzesu
cuit,
mûr
Ingresu
coocked,
ripe
Ispagnolu
cocido,
maduro
Italianu
còtto,
maturo
Tedescu
gekocht,
reif.
irfàtu , pps, agt: isfatu,
issatu Definitzione
de irfàchere; nau de cosa chi coet o chi lompet, èssere tropu cota, tropu lómpia, passada, fintzes pudrigada; nau de cosa tostada (es. pedra), chi si ch'est calada a arena, a pruine, a farinos / èssere i. che su sale (nau de unu) = istasidu de s'istrachidúdine, istracu meda
Sinònimos e contràrios
iscónciu,
sciusciau
/
spuentau
/
fràzigu,
lecuedhiu,
mercuedhiu,
purdiau
/
solobrau
2.
miràdelu in suore totu isfatu pro buscare su pane netzessàriu! ◊ a sos chelos fatesti sa paltida e torras candho su mundhu est isfatu ◊ est totu isfatu cantu in vida insoro aiant fatu sos mannos nostros
3.
custos macarrones che sunt irfatos ◊ sa pira est irfata ◊ est linna isfata e no daet si no fumu ◊ custa síndria in mesu est irfata
Tradutziones
Frantzesu
à moitié fondu,
trop cuit,
désintégré
Ingresu
overcooked
Ispagnolu
deshecho,
recocido
Italianu
disfatto,
scòtto,
dissòlto
Tedescu
zersetzt,
zerkocht,
zerteilt.
maciamúrru , nm: matemurru,
matimurru,
matzamurru,
matzimurru Definitzione
genia de supa cun pane o biscotos; pane cotu cun bagna; cosa fata a improdhu, male; matimurru dhu narant fintzes po avolotu, burdellu / fàghere a sa matzimurrina = a coredhu, a improdhu
Sinònimos e contràrios
martiguserzu,
matimbródhiu,
milciamuredhu
/
abbunzadura
Frases
cussa est genti chi no si acuntentat de papai matzamurru: bolit aligusta! ◊ mammai su civraxu tostau dhu coit a matzamurru
2.
e ite ndhe naras de su matemurru chi sunt cumbinandhe sos zòvanos? ◊ custu coju essit unu matimurru! ◊ de totu custu matzamurru iat cumpréndiu ca megàt de si morri de fàmini
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
soupe de pain cuit avec de la sauce
Ingresu
bread cooked with sauce,
mess
Ispagnolu
calandraca,
sopa de pan y galletas,
barullo
Italianu
mazzamurro
Tedescu
eine Brotsuppesorte,
Brotbrei mit Tomatensauce,
Hudelei,
Heidenlärm.
spuentàu , pps, agt Definitzione
de spuentai; chi est tropu cotu, tropu modhe
Sinònimos e contràrios
ammartitzadu,
irfatu
2.
sa minestra spuentada no mi praxit própiu!
Tradutziones
Frantzesu
trop cuit
Ingresu
overcooked
Ispagnolu
recocido,
pasado
Italianu
scòtto
Tedescu
zerkocht.