cabòri , nm: caori, colore, colori Definitzione sa diferente bisura chi leat sa lughe, e sa cosa posta in sa lughe, segundu sa longària de s'undha de su ràgiu de sa lughe etotu: sa lughe chi, po s'ogu umanu, tenet un'undha tropu longa o tropu curtza e no si biet; cosa chi serbit a intínghere, a giare unu colore (es. lapis); a logos, arrobba, pannu orrúbiu, fintzes mucadore / genias de colore: arrúbiu, asulu, biaitu, biancu, birde, brundhu, grogu, niedhu, tanadu; genias de grados de unu matessi colore: cotu, gàrrigu, inchesu, craru, irbiaridu, meru, nidu, píchidu, isprammau; genias diferentes de unu matessi colore: arrubiastu, biancàciu, birdànciu, brundixedhu, castangiatzu, cinixali, grogànciu, niedhutzu, porrale, sanguíngiu; colores leaos de calecuna cosa: colore de aera, de arantzu, de binu, de castanza, de chisina, de ferru, de late, de meladidòngia, de paza, de prata, de tzíntzulu, de tzúrfuru; colores chi no si agatant o chi no si podent precisare méngius: colori de brenti de mòngia, de brenti de mamma, de gana maba, de cani fuendi, de càul'e ozu (ma custos duos úrtimos dhos narant po unu colore brutu, mescamente de su biancu), colori de schina de para (chi narant fintzes po colore de castanza) Maneras de nàrrere csn: c. allegru = chi praxit a dhu castiai, de arrobba chi ponit sa genti allirga, giòvuna; c. sériu = colori (de bestimenta) chi pro su prus ponit genti manna o fintzas pagu allirga; èssere in c. malu (nau de genti)= de cara mala, comenti e malàidu Frases pòngiat a menti, bufit su piriciou ca dhi fait sàngui e dhi fait atziai cabori a faci! ◊ candu mi obiada nci furriàt su bruncu, ma a mei no mi nci torràt sa faci in colori, balla! ◊ tandho su sindhacau fit in colore de cane fughindhe: bi fit, ma comente a tziu Nemmos! 2. a su pitzinnu li apo comporadu sos colores ca li serbint pro iscola 3. bandhant a passu a passu, a chistionu, bestidas de furesi e de colore (A.Casula)◊ su colore fut un'incone de pannu orrúbiu indurau de feta: dhu poniant in conca is féminas po is simanas de festa 4. ndi dhi depu nai de dógnia cabori! Ètimu ltn. colore(m) Tradutziones Frantzesu couleur Ingresu colour Ispagnolu color Italianu colóre, colorito Tedescu Farbe.

colorídu , pps, agt, nm: coloriu Definitzione de colorire; chi est de colore; su colore bellu de sa carre, mescamente de cara Sinònimos e contràrios tintu / cdh. culuritu 2. mamma fut altighina, bella e colorida ◊ in d-un’ora de forru prus o mancu su civraxu est cotu, bèni pesau e coloriu ◊ colorida mariposa, totu briu e totu amore, visitas dogni fiore ◊ una m’incantat po s’arrubiori, s’àtera est bianca e apena coloria Tradutziones Frantzesu de couleur, coloré Ingresu stained Ispagnolu colorido, coloreado Italianu colorato Tedescu bunt.

groghímene, groghímine, groghímini , nm Sinònimos e contràrios groghera, groghesa, grogúmene / cdh. grughímini Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couleur jaune Ingresu dirty yellow Ispagnolu amarillento Italianu giallume Tedescu gelbliche Farbe.

ilbiadíre , vrb: irbiarire Definitzione fàere su colore prus craru, coment’e biancu, nau pruscatotu de bestimentu o trastu chi perdet su colore cotu Sinònimos e contràrios irbianchire, isarbiare, isbisorire, isbiorire, ischizire | ctr. acotilai, anniedhigai, recòghere Frases sa robba cheret torrada a tínghere ca si est irbiarida Tradutziones Frantzesu perdre sa couleur, décolorer Ingresu to fade Ispagnolu desteñirse Italianu sbiadire, scolorire Tedescu verblassen, verbleichen.

mèrtza , nf Definitzione sinnu de is cartas po giogare: si narat fintzes a disprétziu in su sensu de genia, arratza Maneras de nàrrere csn: èssiri totus de una m. = de sa matessi zenia, de sa matessi calidade; s'assu de mertzas (in suspu) = su… sirile de s'ómine Frases is mertzas de is cartas sunt orus, cupas, bastus e ispadas 2. est una mertza de medianeris chi at traíxiu e béndiu sa Sardigna a is prus gavàcius de is istràngius (A.Cannas)◊ de giogus in is negótzius ndi agatas de dónnia mertza 3. a carrasecare cudhu fit chene mudannas, si artziaiat sa funnedha e fachiat a bíere s'assu de mertzas Ètimu itl.p mersa Tradutziones Frantzesu couleur Ingresu suit Ispagnolu palo Italianu séme delle carte da giòco Tedescu Farbe.

«« Torra a chircare