màcia , nf: mància,
mantza,
marca,
màrcia Definitzione
tretighedhu de colore diferente, nau siat de imbrutadura (mescamente candho no ndhe andhat samunandho o fintzes de sa cusciéntzia) e siat po guastu de maladia, puntura de bobboi o cropu in su frutuàriu: is mantzas a logos funt is pintirighinos chi essint in sa pedhe
Sinònimos e contràrios
chéntria,
guastu,
màcua,
navradura,
pecu,
prodha,
taca 3
Maneras de nàrrere
csn:
mància de pigota = su marcu chi lassat custa maladia; pònniri mància a s'aredadi = èssere de birgonza pro sa parentella
Frases
una mància manna in colore iscuru fit marinendhe in mare ◊ portàt màcias orrúbias in totu sa carena ◊ portat sa faci totu a màncias ◊ su cuadhu portat màncias mannas de àteru colori
2.
si no giughes mància in sa cusséntzia za si at a bídere ◊ mi at postu una mància chi no ndi andat mai ◊ sa mància originale ◊ prima de ponni màncias fei chi benga sepultau!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Manza
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
tache
Ingresu
spot,
macula
Ispagnolu
mancha
Italianu
màcchia
Tedescu
Fleck.
màcia 1 , nf: mància 1,
màrcia 2 Definitzione
genia de aparatu de su ferreri po sulare su fogu in sa forredha
Sinònimos e contràrios
fodhe
Maneras de nàrrere
csn:
tirai sa m., as màcias = tirare su fodhe; sonetu a mància = sonete manu a manu, a tastos
Frases
is maistros de ferru imperànt sa màcia po atzitzari su fogu ◊ a su ferreri dhi portamu is gortedhus de acutzai e a bortas tiramu sa màrcia
Ètimu
ctl.
manxa
Tradutziones
Frantzesu
soufflet
Ingresu
bellows
Ispagnolu
fuelle
Italianu
màntice
Tedescu
Blasebalg,
Balg.
màcia 2 , nf Definitzione matedu bàsciu cun cambos e naes medas chi essint de fundhu, a bisura tundha; fintzes fundhu o matzu de cosa prantada Sinònimos e contràrios busa 1, macra, mata*, moa 1, tupa Frases màcia de murdegu e de modhitzi ◊ in sa màcia de sos ruos cantant sos puzones ◊ in s'imbastu bi collocheit su coinzolu cun pumatas, melinzanas e una màcia manna de piberone.
màcia 3 , nf: massa 3,
mata 1,
matza 1 Definitzione
su tretu de sa carena ue un'animale portat su matzàmene, is istentinas; su matzàmene etotu; parte modhe de calecuna cosa (es. de su pane, fintzes sa parte de contrària de s'unga in sa punta de is pódhighes)/ matziniedhu = nau de frutuàriu, chi est fatu
Sinònimos e contràrios
bentre,
busériga
Maneras de nàrrere
csn:
istare, pònneresi o corcare a m. a terra = itl. pròno; a m. in altu, bentre a chelu, in susu = itl. supino; bogare sa mata = pònniri brenti manna, o fintzas ingurti ària a manera de fai a biri sa brenti de prus, coment'e unfrada; sa m. de su pódhighe = pupatza, s'àtera parti de s'unga, itl. polpastrèllo; sa m. de su pipione = sa purpa; sa màcia de s'àlbore = su coro, sa parte de mesu de su truncu; pisci matza bruta = chi fiat satzau candu dh'anti piscau; ómini o fémina matza bruta = isterchibúdidos, malos, tirriosos; betarebbei sa m. in sa cosa (nau cun feli) = papaindi meda; falare sa m. chei s'abe (nadu a frastimu) = essire s'istentina pro crebadura de sa mata, comente cumbinat a s'abe candho punghet; falarecheli sa m. = (nau cun feli, a frastimu), pèrdiri su matzàmini, andai de su corpus; calai sa matza, matza calada = rupire, rupida; bogàreche sa m. a unu = dàreli ifadu, busigàrelu, fàghereli male, segai sa matza; segamentu de matza = cosa o fintzas pessone tropu ifadosa, chi istat semper ponindhe dificurtades, chirchendhe chistiones; matas de piantu, de risu, de fele, de binu, de peta = satzada o, segundu, carda de…; bi at de ndhe falare sa mata (fendi unu trabballu) = est tropu trabballosu, tropu grai; triulare sa mata = fai a gana lègia, furriai s'istògumu; èssere a tríulos de mata = portai s'istògumu trumbullau
Frases
bos ndhe cherides bogare sa mata pro nudha: ite ndh'azis de bos disatinare? ◊ candho s'abe punghet, cun sa puntura bi lassat sa mata ◊ cosa bella su daor'e sa matza!…◊ pigat su caboni, dh'ispínniat, ndi dhi bogat sa massa e dhu ponit a còiri ◊ custa chistione nos pesat che contone subra de mata
2.
cun sa mata de sos pódhighes carigno una foza ◊ su civraxu chi est a matza crua no fait a dhu papai ◊ su macarrone tundhu s'ischeat cun sa mata de su pódhighe mannu
3.
sa mata in cue che lis est falada, ca no si podiant frànghere a un'oru a fàghere de bisonzu!…◊ mànighet sa ua chi cheret mancari bi betet sa mata, ma chentza mi fàghere dannu! ◊ su criedhu s'est illascau a prànghere a ghetu de nche li falare sa matichedha ◊ ello sa mata ti ch'est boghendhe, cussa cosa, chi la leas a corpos?!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Mata, Matta, Matza
Terminologia iscientìfica
crn
Ètimu
ltn.
matia
Tradutziones
Frantzesu
ventre
Ingresu
belly
Ispagnolu
barriga,
panza,
tripa
Italianu
pància
Tedescu
Bauch.