incaschetàdu , pps, agt Definitzione de incaschetare Sinònimos e contràrios casaladu, fichidu, incasciau 2. contr'a su comunismu fit incaschetadu dae su tempus de sa gherra de Ispagna Tradutziones Frantzesu fixé Ingresu fixed Ispagnolu fijar Italianu fissato Tedescu von einer fixen Idee besessen.

incollutzài , vrb Definitzione calare o orrúere sa matza (istentina), apèrrere o illascare is músculos de sa bentre po isfortzu o àteru, essire matzigalau, collutzu, patire s'ímbena Terminologia iscientìfica mld Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu atteindre d'une hernie Ingresu to suffer a hernia Ispagnolu herniarse, quebrarse Italianu subire un'èrnia Tedescu Hervortreten von Eigenweidebruch

intingiàe, intingiài, intingiàre, intingiàri , vrb: intinzare Definitzione carrigare de tíngia, genia de bobboi niedhu chi ponet a is matas e a is erbas in is puntas modhes o, segundhu, fintzes a is animales; in cobertantza, fintzes carrigare de àteru cunsiderau dannosu o pagu praghillosu Sinònimos e contràrios impestai 2. su cani tuu fut carriau de púlixi e nd'at intingiau is mius puru (G.Mura)◊ is gerrunaderis funt intingiaus de dépidus, sentza mancu un'ispera!◊ depit èssi berus ca mi torru a intingiai cun d-un'ómini… abarru fiuda! Tradutziones Frantzesu prendre la teigne Ingresu to affect with ringworm Ispagnolu coger la tiña Italianu intignare Tedescu von Motten zefressen werden.

iscamedhàre , vrb: iscammedhare, isgamedhare Definitzione istesiare unu pegus de su tàgiu, andharesindhe de sa cumpangia; fintzes iscapiare su giuale a is boes giuntos Sinònimos e contràrios irmedhae, iscambare, iscambuliare, iscamedhire, iscedhai, iscrobare, istagiai, istropedhare | ctr. amedhare Frases unu pisedhu s'isgamedheit de sos cumpagnos chi fint zoghendhe ◊ apo àpidu sas berbeghes chi mi mancaiant: las depiat àere iscamedhadas carchi cane ◊ pares iscammedhadu che angione sorteri 2. sos pitzinnos s'aunint a zocare che anzones iscamedhaos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu éloigner du groupe Ingresu to send out (of a group) Ispagnolu alejar, apartar Italianu allontanare dal gruppo Tedescu von der Gruppe entfernen.

iscratzadúra , nf Definitzione su iscratzare, su segare cosa (es. cambos) a tiradura, a isperradura (in sa frochidha) Sinònimos e contràrios iscosciadura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fente de branches Ingresu breaking by drawing Ispagnolu arranque Italianu scosciatura Tedescu Abbrechen von Zweigen.

ispagiàre, ispagliài , vrb: ispazare, ispaxae, spalgiai Definitzione bogare sa pàgia, chèrrere sa pàgia de mesu de su laore po dhu chistire límpiu; nau de ccn. su si giare a bíere prus de su chi est, unu, fàere braga, fàere su pageri Sinònimos e contràrios abentuai, irghinitiare, spalligai / abantai, bragai, ispallerai, pazesare Frases si che ispazat s'arzola iss'etotu: no cheret azudu ◊ a dedie fimus ispazendhe, a denote carruzendhe ◊ su laore in s'argiola ispagiavas si fut bentu in favore 2. tandho, ca as oliàriu, ite ispazas si de su chi produit no ndh'assazas? ◊ sunt ispazendhe pro sos milliardos chi nachi tenent ◊ sos catziadores ispazant narandhe chi cun issos cunillos e sirvones ant pacu vida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dépailler Ingresu to separate wheat from straw, to show off Ispagnolu aventar, jactarse Italianu spagliare, brezzare Tedescu das Stroh entfernen von.

ispudhonàre , vrb Definitzione betare o segare is cambos noos, is pigionatzos de una mata Sinònimos e contràrios brossare, illeinare, immodhitare, ipuzonare, irgrasazonare, irbrossare, ischesciai Frases s'ortulanu est ispudhonendhe in sa bardera ◊ su binzateri pudat e ispudhonat in modu chi sa binza batat frutu bonu e meda Tradutziones Frantzesu ébourgeonner Ingresu to pinch out Ispagnolu desvastigar, deschuponar Italianu spollonare Tedescu von Schößlingen befreien.

istravàre , vrb: stravai Definitzione pigare e bogare is travas a un'animale troboiu Sinònimos e contràrios istrobeire | ctr. trabai Frases si est travau, su molente, dh'aus a istravare! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu désentraver Ingresu désentraver Ispagnolu desapiolar, desmanear Italianu spastoiare Tedescu von den Fußfesseln befreien.

istrobeíre , vrb: istrobire, istrobiri, istropedire, istropeire, strebiri Definitzione pigare e bogare sa trobea a unu pegus troboiu; lassare andhare líbberos, iscabbúllere de una dificurtade Sinònimos e contràrios istravare, istrobejare / iscabbúllere / ilboligare, istrepojare | ctr. trebeire Frases sos pudhedros cherzo istrobeire pro los ispramminare a curridorza 2. bollu biri comenti s'at a s'istrobiri fillu tuu de custa trobea! 3. est istrobenno e filanno sa lana Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu désentraver Ingresu to unhobble Ispagnolu desapiolar, desmanear Italianu spastoiare Tedescu von den Fußfesseln befreien.

liòna , nf, nm: lioni 2, loni, olioni 1 Definitzione calidade de lissa (portat una genia de isperraduredha in sa barra, asuta, e lavra de pitzu grussa)/ min. lionitu; lon'e irí (loni de girí)= chi fait me is girís Sinònimos e contràrios ozone, ullone Frases su loni… ndi essit mannu coment'e su gèvulu, de duus chilus Sambenados e Provèrbios smb: Lioni, Loni, Lonis Terminologia iscientìfica psc, mugil chelo Ètimu itl. leone Tradutziones Frantzesu muge, mulet Ingresu mullet Ispagnolu lisa Italianu mùggine chelóne Tedescu eine Art von Meeräsche.

màrca 1 , nf Definitzione singale o sinnu chi inditat sa fràbbica de una cosa; ferru cun is líteras de númene e smb. de su mere po marcare bestiàmene e su singiale chi lassat in sa pedhe (ponendhosidhu abbrigau); túturu de linna pintau (picau a imbuidadura, a forma de parallelepípedu) po fàere is pintos a su pane modhe a incracadura e su singiale etotu chi lassat Sinònimos e contràrios macru, sinnale Maneras de nàrrere csn: robba ’e suta marca = cosa metzana; èssere de prima marca = de prima calidade, bonu meda; m. de bullu = zenia de francubbullu, de valore istabbilidu, chi si ponet in pabilos de dochimentu pro lis dare valore legale o fintzas coment'e tassa o diritu de pagare Frases custas iscarpas sunt de marca bona 2. sunt andhados a betare sa marca a su bestàmine ◊ dontzi cadhu at unu signale e unu semotu solu: sa marca ◊ sas marcas si betant a su panischedhu 3. fit tiradore de prima marca: tiraiat a balla sola a sa sesina bolendhe ◊ mi ant passadu che robba de suta marca Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu marque, cachet, empreinte Ingresu brand, seal, mark Ispagnolu marca Italianu marca, sigillo, imprònta Tedescu Marke, Warenzeichen, glühendes Eisen zum Markieren von Tieren, Brandzeichen.

nastalàre , vrb Definitzione pònnere sa nàstala, pàschere s'orrobba sa nàstala; fàere dannu, distrúere Sinònimos e contràrios abbrumai, arnai, imbremigai, infarraciai, pipionire, pubujonare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se miter Ingresu to moth-eaten Ispagnolu apolillar Italianu tarmare Tedescu von Motten zerfressen werden.

nce, nche, nchi, nci , avb: che* Definitzione avb. chi inditat logu, no sèmpere reale, de una manera pagu precisa, logu indefiniu (foras candho prus ainnanti si narat su foedhu chi inditat custu logu), e prus che àteru giaet un'idea de istesióngiu de ue unu est (o si narat pentzandho a logu atesu de ue unu est) ma podet inditare fintzes acostimentu: s'impreat istacau de su vrb. si est postu innanti, totu a unu cun su vrb. si est nau apustis (e cun prn. puru): bògache custa cosa!, toca, istesianci!, bessinci!, fuliancedhu!, bogancedhu!, ponincedhu!, ghetancedhu!, leachelu!, remonichelu!, picaenchelu!, vatunchelu!, essimichelu, fulliadechedhu!, enclíticu, nau che unícu foedhu cun sa forma verbale Sinònimos e contràrios ci / bi, ince Frases nemos cheret andhare a nche batire sa botza ◊ cracu a perda a sa craba chi si nchi istésiat ◊ cumenti as fatu a nce dhu fai istrebedhai, su cani? ◊ oe nce funt is sindacaos ci nosi axudant ◊ sa bitella ti nce dha podes leare! ◊ si nche fit sichia a irfungudare ◊ su gurutu est astrintu ma nche colas ◊ - A si podet? a che sezis? ◊ nci fúliu is carramatzinas ◊ pentzanci e apustis mi arrispundis! ◊ si depeis essiri, esseidenci! ◊ seu intrada a cudha domu ponendidenchi su nasu torra 2. dennantis a nce pònnere in marina a pè ince boliat peri coràgiu ◊ deo nce pogno sa matessi ispesa ◊ inoghe che cherias tue! ◊ che so essidu in Bono a cumandhu ◊ su pani ponincedhu in sa mesa ◊ e ita nci negótziat innòi? ◊ cussus piscixedhus no abetu prus po nce dhus papai: tengu fàmini! Tradutziones Frantzesu y, , en Ingresu there (here) Ispagnolu aquí, acá, en este lugar, allá, allí, en ese lugar Italianu ce, ci, ne (avv. di luogo) Tedescu dort, dorthin, hier, da, hierher, da durch, von.

neulàdu , pps, agt Definitzione de neulare; chi est carragiau de népide, nau de su logu; chi est guastu, malàidu de sa népide (nau de laores, erbas) Sinònimos e contràrios afumatzau, anneuladu, nebidosu 2. su trigu est creschindhe neuladu che ispiga múrina Tradutziones Frantzesu brumeux Ingresu foggy Ispagnolu nebuloso Italianu nebbióso Tedescu neblig, von Steinbrand befallen.

passèi , avb: pessei, prassei, pressei Definitzione chentza s'agiudu o su cumandhu de nemos, a solos, chentza èssere obbrigaos / a pessei, de passei = a sa sola, de volontade sua (mia, tua, issoro) Sinònimos e contràrios desei, perisse / cdh. daparedhu Frases dèu creu ca dhu biant de passei insoru ◊ at lassau cuatru fillus chi teniat a pressei ◊ no at nau is cosas de prassei suu, ma ca si dhas ant pregontadas ◊ incui no andant a pressei comenti bolint! ◊ lassai andai una cosa a pessei Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu spontanément Ingresu spontaneously Ispagnolu espontáneamente Italianu spontaneaménte Tedescu spontan, von selbst.

perísse , avb Definitzione chentza s'agiudu de nemos, a solu, de manu cosa sua, de ditu suo: s'impreat cun is prep. a, dae, de, e fintzes coment'e un'agt. / lassare a unu a p. = lassare desesi, lassare istare chentza dhu cricare Sinònimos e contràrios desei, passei / cdh. daparedhu Frases cheriat iscobèrrere sas cosas dai perisse ◊ sa curiosidade si castigat de perissa matessi ◊ si l'atzendheit su fogu de perisse ◊ onzi astru rodat a perisse 2. no ingendrat sa fémina perissa, ne podet betza torrare a pitzinna! (Còntene) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu spontanément Ingresu spontaneously Ispagnolu por sí mismo, por sí solo Italianu da sé, spontaneaménte Tedescu von selbst, spontan.

seína , nf, nm: esina, sesina, sisina, sisinu Definitzione cosa de pagu valore, su mesu de unu sodhu, chimbe centésimos de su francu sardu: si narat solu in su sensu de dinare pagu Sinònimos e contràrios isina Frases finas candho ses totu tramudadu no bales bator petzos de sesina! ◊ li dao sos pagos sisinos chi tenzo, bastet chi mi che let su pitzinnu Ètimu itl. sesino Tradutziones Frantzesu chose de quatre sous Ingresu half soldo, next to nothing Ispagnolu chuchería, de tres al cuarto Italianu mèzzo sòldo Tedescu von geringem Wert.

soldíre , vrb: sordire Definitzione pònnere su sorde, su greme Sinònimos e contràrios bermire, imbremigai, insodrigai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se vermouler Ingresu to verminate Ispagnolu agusanarse Italianu verminare Tedescu von Würmern befallen, Würmer haben.

spuntedhài, spuntedhàre , vrb: ispuntedhare* Definitzione bogare o trantzire is puntedhos, is frucàgios, de asuta de sa cosa apuntedhada Sinònimos e contràrios | ctr. apontedhae Tradutziones Frantzesu ôter les étais Ingresu to unprop Ispagnolu desapuntalar Italianu spuntellare Tedescu die Stützbalken entfernen von.

strebíri , vrb: istrobeire*, strobiri Definitzione pigare o bogare sa trobea a un'animale; fintzes istacare cosa arréschia, iscapiare, lassare andhare líbberos / strebiri sa medassa = (in suspu), arranzare sa chistione Sinònimos e contràrios istravare, istrobejare | ctr. trebeire 2. fui strebendindi s'angionarxu, ca fiat arrésciu in mesu de s'arruarxu parendi lobus! ◊ su meri fuat strobendu e misurendu sa funi Tradutziones Frantzesu dépêtrer, sortir Ingresu to unhobble Ispagnolu desapiolar, desmanear Italianu spastoiare Tedescu von den Fußfesseln befreien.

«« Torra a chircare