alàbri , nm, agt: alalpe, alarpe, alarpi, alarpu Definitzione pigione papadore de petza; ómine furuncu; sa giustítzia / acudire che alalpes = ghetaisí a calecuna cosa po ndi aprofitai Sinònimos e contràrios achiladori Frases che alarpu at aggarrau unu cropu de sartitza e istichiu in buca! ◊ sos puzones in binza fint manicandhe che alarpos ◊ deretu si est ghetatu che alarpe, currenne a chentu e unu cantu, a reghepedhe (G.Albergoni)◊ s'alarpu at lantau unu puzone chin sas ungras a unchinedhu 2. sunt in chirca de notíscia cussos alarpes cronistas 3. est currendhe su bentu alarpu de sos mannos Terminologia iscientìfica anar Ètimu spn. alarbe Tradutziones Frantzesu harpie, rapace Ingresu harpy, predacious Ispagnolu rapaz Italianu arpìa, rapace Tedescu Harpyie, gierig.

allambrídu , agt: lambridu* Definitzione chi si papat o bufat totu, chi no ndhe lassat a is àteros Sinònimos e contràrios aframicosau, agganidu, famidu, irfamigadu / allimbridu, allimidu, allupidu, bentranu, inguglione, ingultonàrgiu, pasteri, sassagoni, sgalluponi Terminologia iscientìfica ntl Tradutziones Frantzesu gourmand, goulu, vorace Ingresu greedy Ispagnolu glotón, voraz Italianu ghiótto, ingórdo, vorace, divoratóre Tedescu genäschig, gierig, gefräßig.

allancài , vrb Definitzione pigare de mala manera, a s'airada Sinònimos e contràrios abbrancai, afarcai, afarrancae, aggafai, aggarrai, aggranfare, agguantai Frases ghetendi is farrancas a cantu poit allancat is prendhas de s'oreria ◊ agatat sa cosa, si dh'allancat e ponit in busciota ◊ chi allancu s'oreria no torru a trabballai! ◊ dus cropus de iscupeta de asegus dh'allancant Tradutziones Frantzesu attraper avidement Ingresu to catch avidly Ispagnolu agarrar Italianu afferrare avidaménte Tedescu gierig packen.

allimbràre , vrb Definitzione papare cun asuria Sinònimos e contràrios lambrire, irrujonare, istruntzonare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu manger comme un goinfre Ingresu to eat greedily Ispagnolu comer con avidez, a dos carrillos Italianu mangiare con ingordìgia Tedescu gierig essen.

allupíri , vrb rfl: allupriri, allurpire, allurpiri Definitzione su si betare che lupu, papare che lupu, aira Sinònimos e contràrios afarcai, allupiare 1, botzicare, ingolopire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se jetter sur la nourriture, se gaver Ingresu to throw oneself like a wolf, to gulp down Ispagnolu atracar, hartar Italianu avventarsi come un lupo, ingozzarsi Tedescu gierig essen.

ammofàdas , avb Definitzione cun allurpidura, a s'airada Tradutziones Frantzesu goulûment Ingresu greedyly Ispagnolu glotonamente Italianu ingordaménte Tedescu gierig.

ammossàre , vrb Definitzione papare a móssigos mannos, pigare a móssigos Sinònimos e contràrios addentai, addenticare, iscafitai, monsiare, mòssere Frases l'ammossat su matzone a mossu licu (P.Casu)◊ mi bidia minoredhu ammossendhe mela birde porrale Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mordre avec avidité Ingresu to bite greedly Ispagnolu morder con avidez Italianu mòrdere con avidità Tedescu gierig beißen.

assuríu , agt: asuridu, asuriu, esuridu*, isoridu Definitzione nau de unu, chi iat a bòllere cosa meda, chi iat a bòllere totu isse, chi no iat a bòllere lassare nudha a is àteros; si narat fintzes in su sensu de sidiu meda Sinònimos e contràrios abbramidu, àidu 1, allimitzidu, asuriosu, aulidu, codiciosu / aggantzadu, coghedhu, cringone, ingurdone, ispiceche, issotzigadore, limidu, pistricu, soridu, sulieri, susuncu, tzecosu / sedidu Frases is bècius contant a is piticus custus contus po dhus imparai a èssiri ne trasseris e ne asurius ◊ torradindi a andai, istràngiu asuriu! 2. so torrau a custa terra ammaghiada che ómine asuriu Terminologia iscientìfica ntl Tradutziones Frantzesu avide, usuraire Ingresu usurer, avid Ispagnolu ávido, usurero Italianu àvido, usuràio Tedescu gierig.

asuriósu , agt Definitzione chi tenet asuria, disígiu malammodidu, esagerau, de cosa Sinònimos e contràrios abbramidu, àidu 1, allimitzidu, apedhiosu, assuriu, aulidu, avridu, codiciosu, marracànciu, spedhiosu Frases a s'asuriosu no dhi abbastat ni birdi e ni sicau ◊ non seu asuriosu de dinai: su tanti de bivi ge dhu tengu ◊ is proprietàrius funt prus asuriosus: ita depeus isperai, chi si stremessint po una pariga de mortus de fàmini?! (M.Caddeo) Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu avide Ingresu avid Ispagnolu ávido Italianu àvido Tedescu gierig.

bentrànu , agt Definitzione chi bolet totu po sa bentre sua, chi si papat fintzes su chi tocat a is àteros Sinònimos e contràrios allambridu, allupidu, budhone 1, inguglionalzu, inguglione, iscorpargiau, mangiufoni, pasteri, sassagoni, sgalluponi | ctr. dadivosu Frases su monte pro chimbanta miza francos li ant tzédidu, sos síndhigos bentranos (B.R.Carbone) Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu goulu, gouinfre Ingresu greedy Ispagnolu goloso, glotón Italianu ingórdo Tedescu gierig.

ingolopíre , vrb: ingulupire Definitzione papare coment'e chi unu no apat bistu mai alimentos, papare meda Sinònimos e contràrios afarcai, allupiri, botzicare, ingollopare, intuviri, iscorporai Frases si ndhe ant ingulupidu sos ghiraditos de cussa peta ◊ zughiat unu bículu de peta mastighendhesilu pro si l'ingulupire Tradutziones Frantzesu s'empiffrer Ingresu to gulp down Ispagnolu atracarse Italianu ingozzarsi Tedescu gierig essen.

intrudhíri , vrb Definitzione betare totu a corpus, papare meda, tzatzare a tropu Sinònimos e contràrios abbentrare, abbiscarzare, abbudagare, abbuselcare, abbuzare, atatamacare, imbrentai, intullai Frases e papant e bufant e, ispingi ispingi, s'intrudhint totu: pani, casu e binu! (V.Ulàrgiu) Ètimu itl. intrugliarsi Tradutziones Frantzesu s'empiffrer Ingresu to gobble, to stuff oneself Ispagnolu engullir, hartar Italianu ingozzare, rimpinzarsi Tedescu gierig essen.

làmbidu , agt, nm: làmbridu, làmpidu Definitzione chi o chie disígiat e bolet meda o totu issu; chi est disigiau / l. de potéssia = chi bolet cumandhare Sinònimos e contràrios aframicosau, agganau, agganidu, disigiosu, famidu, irfamigadu, làmbidu, soriolu 2. su mele est cosa làmbida meda Ètimu ltn. languidus Tradutziones Frantzesu avide, gourmand Ingresu greedy, gluttonous Ispagnolu ávido, avaricioso, codiciado, glotón Italianu àvido, golóso Tedescu gierig.

licàldu , agt: licardu, licarzu Definitzione nau de cosa de papare, chi est bona saboria, praghillosa, gustosa meda; nau de unu, chi dhi praghent is cosas saborias, chi dhi praghet a papare druches Sinònimos e contràrios licantzu, lichitosu, lichitu, licu / licàngiu, licaniàrgiu, lingherdu / cdh. licaldoni Frases teniat unu naturale: li aggradaiat sa cosa licarda! 2. ischia chi fit licarda e li dei su cuntentu ◊ ladinu chi fit licaldu: mentovaiat meda cosa de manigare ◊ at assazadu su giagadu ca ndhe fit licardu meda Ètimu itl. leccardo Tradutziones Frantzesu savoureux, appétissant Ingresu tasty Ispagnolu gustoso, glotón Italianu gustóso, ghiótto Tedescu schmackhaft, gierig, naschhaft.

lícu , agt Definitzione nau de cosa de papare, chi est saboria meda, licante; nau de unu, chi est delicau, fine de gustos, chi dhi praghent meda unas cantu cosas de papare, chi est un'ingurtone, chi iat a bòllere totu issu Sinònimos e contràrios licantzu, lichitu, licuridu Maneras de nàrrere csn: l. cantendhe = chi piaghet meda candho cantat; èssere l. de ccn. cosa = èssere amantiosu, learebbei gustu meda Frases l'ammossat su matzone a mossu licu mancari imbrastiadu de piúere ◊ tzancanos, betzos e iscadrudhados che passades totugantos che cosa lica, como chi in bidha no che at zòvanos! 2. ancora femu a iscí chi ses de istògumu licu ◊ cussu est licu de onores 3. padronos licos chi ti ant surzidu sas funtanas! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu exquis, gourmand Ingresu exquisite, gluttonous Ispagnolu exquisito, glotón Italianu squisito, ghiótto Tedescu köstlich, gierig, naschhaft.

ociànu , agt: ocrianu, oghianu 1, ogianu, ogranu, ogrianu 1, ojanu, oxanu Definitzione nau de ccn., chi ponet ogu a sa cosa de is àteros e no si cuntentat de su chi si dhi giaent, de su suo, chi dhi paret pagu o peus; nau de cosa, chi est bella a dha bíere, chi cuntentat s'ogu Sinònimos e contràrios abbramiu, betiosu, oghimannu / ocione, ojosu / cdh. ugianu Frases ojanu comente fit, si at costoidu su pane pro si lu manigare isse solu ◊ faghe bene sas partes, già l'ischis chi isse est ogrianu! ◊ cussu est ogrianu: ndhe li dias pagu o meda, ti narat chi est pagu! ◊ su prus oghianu tzérriat poita sa prus manna fita ndi bolit pigai (Lai) 2. est pruna madura e oghiana ◊ bollu cudhu préssiu, ca est prus oghianu Sambenados e Provèrbios smb: Oggianu, Oggiano, Otgianu, Otgiano / prb: su malu partire faghet sa zente ojana Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu difficile à contenter, goulu Ingresu greedy Ispagnolu descontentadizo Italianu incontentàbile, ingórdo Tedescu unersättlich, gierig.

sgagliubbài , vrb: sgallubai, sgallupai, sgalubbai Definitzione papare a meda, a s'airada, tzatzare a tropu Sinònimos e contràrios abbentrare, abberchedhare, abbidhiai, abbiscarzare, abbrentosicare, abbudagare, abbudhescare, abbuselcare, abbuzare, atatamacare, imbrentai, intrudhiri Frases acudint a dogna festinu e si sgallubant a ismurzu, a prandi e a cena ◊ cudhus duus cumènciant a sgallupai… un'isciacuera de macarronis a cada s'ant papau! Tradutziones Frantzesu s'empiffrer Ingresu to stuff oneself Ispagnolu atiborrar, hartar Italianu scuffiare Tedescu gierig essen.

spedhiósu , agt Definitzione chi tenet ispédhiu, unu disígiu mannu de calecuna cosa Sinònimos e contràrios abbramidu, apedhiosu, apilliadu, apitadu, aulidu, intirioladu, pistichinzosu, schinitzosu, unigosu Frases is cassadoris torrant a sa famíllia allirga, spedhiosa, cun libba e mesa de cosa in sa mucíllia ◊ spedhiosu, seu circhendi a tui ◊ dèu fua spedhiosu de cumprendi ita fuat su strubbu a su coru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu avide, désireux Ingresu eager Ispagnolu deseoso, ansioso Italianu bramóso, ansióso Tedescu gierig, begierig.

«« Torra a chircare