argamíle , nm Definitzione nau de ccn., chi est un'arga, persona de dispretziare, chie si cumportat male meda Sinònimos e contràrios argamilossu, ascamile, mascartzone, remitanu Frases baediche, argamile ischifosu! ◊ argamiles, li ant mortu unu fizu a cudhu malevadadu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vaurien Ingresu rascal Ispagnolu bribón, canalla Italianu farabutto Tedescu Schurke.

bèlme, bèlmene, bélmu , nm: bemme, berme, breme, bremi, brèmini, ferme, verme Definitzione genia de animaledhu, bobboi pitichedhu e longhitu chi faet mescamente in sa cosa guasta (ma deosi narant fintzes cudhos mannos chi podent fàere in bentre de su cristianu, oxyurus), e fintzes su chi ponet a su casu fatu, o su chi si papat sa lana; nau de gente, chi balet pagu; maladia puru; pistighíngiu mannu / min. bermighedhu, bremixedhu, bermizolu Sinònimos e contràrios gherme, lolloi, merme, solde, tilingione Maneras de nàrrere csn: b. manigadore, solitàriu = alisanzedhas; bremi pintus = gremedha; bremi de corru = badhinzu, idea maca; bremi berrinadori = broma, "teredo navalis"; erba de bremis = allupaguadhu, (Santolina chamaecyparissus); bremi de casu = sartasarta, giambaghe; pàrriri unu bremi de casu = zúghere sa cara chei sa tela Frases no ca est ammachiandusí… si dh'est móviu su berm'e corru! ◊ est a dolore de mata ca zughet bermes ◊ s'olia ocannu est totu cun su berme ◊ sa musca ponit su bremi a sa petza, a su casu, a s'olia ◊ su pipiu portat is bremis 2. po cantu lígia, isciu de balli cantu de unu brèmini 3. sa timoria de no agatai trabballu po is fillus fiat su brèmini chi arronciuàt a babbu ◊ seis sempri ingurtendi pareis brèmini solitàriu! Sambenados e Provèrbios prb: a linna sana no dh'intrat brèmini Terminologia iscientìfica crp Ètimu ltn. verme(m) Tradutziones Frantzesu ver Ingresu worm Ispagnolu gusano Italianu vèrme Tedescu Wurm, Schurke.

birbànte , agt, nm: birbanti, birbantu, bribanti, bribbanti Definitzione (f.-a), petzu de furca, chi o chie faet birbantadas, cosas de furbos e no sèmpere bonas o po su bonu Sinònimos e contràrios canàgliu, fulbu / cdh. bilbanti Frases est istétia una fortuna manna mera po mei a connosci una língua birbanta chi ti permitit sa pichiara vera (T.Mundula Crespellani)◊ birbante imboligosu, tramposu! ◊ tontu o bribanti, no dhu cumprendu custu piciocu! ◊ cussa si creit prus bribbanta de sa morti! 2. cussu est unu bribanti segau de cresci, no ndi potzu fai ni ferru e ni aciou! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu fripon, fourbe Ingresu scoundrel Ispagnolu canalla, pillo Italianu birbante Tedescu schurkisch, Schurke.

imbirbantài , vrb Definitzione fàere o essire birbante Tradutziones Frantzesu devenir polisson Ingresu to become rascal Ispagnolu volverse bribón Italianu infurfantire Tedescu ein Schurke werden.

miseràbbile, miseràbbili , agt, nm Definitzione foedhu nau sèmpere a disprétziu po chie faet bascesas, vilesas, faet su male aprofitandosindhe de chie no si podet mancu difèndhere, istat male o est in poberesa Sinònimos e contràrios incruvu, ischifosu, istelzeri, miseràciu Frases miseràbbile, a che furare su zú a unu malevadadu! ◊ miseràbbile chi no est àteru: a l'at fata sa balentia a bochire cudha criadura! Tradutziones Frantzesu lâche, abject, méprisable Ingresu contemptible, coward Ispagnolu ruin Italianu vile, abiètto, spregévole Tedescu gemein, Schurke.

míseru , agt, nm Definitzione nau de ccn., chi est pòberu, o de cosa chi creschet chi at fatu pagu isvilupu; nau de unu po comente acostumat a fàere, chi est malu, chi faet su male aprofitandho de chie no si podet abbàlere: si narat fintzes de unu chi est de pagu impita, pagu àbbile; si narat a làstima coment'e tenendho piedade Sinònimos e contràrios pòberu / cdh. mísaru / miseràbbile / iscedau, siscuru | ctr. ricu / àbbile 1, balente / imbénnidu Frases chin cussa leze su ricu s'at sichiu a prenare sas bértulas de s'ingurtonia e su míseru est abbarrau míseru ◊ no bi est faghindhe cust'arburedha: est mísera mísera cun totu chi la so abbendhe 2. cussu bandhiu fit un'ómine míseru, irfidiau, chin su dillíriu de su sàmbene in su coro ◊ bi fit su balente e bi fit su míseru 3. míseru a chie si che andhat: sos bibos za si campant! ◊ míseru chie b'intrat, a presone! ◊ míseru chie chircat pane anzenu! ◊ míseru ’e mene, míseru ’e tene! Tradutziones Frantzesu misérable, piètre (meschino) Ingresu poor Ispagnolu miserable Italianu mìsero, miseràbile Tedescu arm, gemein, Arme, Schurke.

remitànu , nm: arimitanu, eremitanu, rimitanu Definitzione chie bivet a una parte a solu in ccn. logu ispérdiu, atesu de sa gente, ma dhu narant pruschetotu po pigare a foedhos malos a unu malu faidore, gente mala de fàere istare aillargu; unu chi est de pagu contu, pagu àbbile, de pagu importu Sinònimos e contràrios arimitu, maritanu, remengu / argamile, delincuente, pedhitzoni | ctr. balente Frases issu a dommo no intrat mai, su rimitanu: bae chi ti lu allargo deo! ◊ remitanu chi no ses àteru, sàrtiami su logu chi no ti cherzo bídere mai prus, inoghe! ◊ cussu remitanu mi ch'est furendhe totu! Ètimu itl. eremitano Tradutziones Frantzesu vaurien Ingresu crook Ispagnolu bribón Italianu farabutto Tedescu Schurke.

«« Torra a chircare