abbaunzàre , vrb: abbunzare Definitzione nau de abba, murigare e imbrutare de no èssere prus límpia; fàere abbunzos, improdhos, cosas chi no andhant bene, chi no funt bene fatas; nau de gente, imbrutare, ammanciare, tocare pruschetotu s'onore Sinònimos e contràrios aciapuciae, acoredhai, afeai, ammammungiai, improdhai, massipari / abbuligiai 1 Frases s'ides funtana límpida l'abbunzas ◊ ite ses abbunzendhe cun cussu ludu, tue? ◊ proite m'as abbaunzadu s'abba de su trainu? ◊ sos contos de zanas e súrviles lis poniat tzudha ritza abbunzànnelis su sonnu 2. befulendhe s'onestade, no l'as mai rispetada: dae pitzinna abbunzada chi faghias piedade ◊ giustu su chi ti nesi ti est costadu: daghi ti at abbunzadu ti at frundhidu ◊ no si cheret fàchere abbunzare dae sos dutores de sa bidha Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu barbouiller, troubler Ingresu to soil Ispagnolu enturbiar, empañar Italianu imbrattare, intorbidire Tedescu beschmutzen, trüben.

acadhotzài , vrb: achidhotzare Definitzione essire o fàere cadhotzu, brutu meda Sinònimos e contràrios abbrutai, acadrangiai, allodrigai, ammusinzare, imbratare, incadhossai, insodrigai, musucare | ctr. annidai, limpiai, samunare Frases su petróliu est acadhotzendi maris e istanis, flúminis e tzitadis ◊ cuss'aposentu bolit isfrigongiau bèni ca est totu acadhotzau ◊ is candelas a carburu acadhotzànt tropu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souiller Ingresu to soil Ispagnolu ensuciar Italianu insudiciare Tedescu beschmutzen.

afeài , vrb: afeare Definitzione fàere a feu, fàere feu fintzes in su sensu de fàere disonore a calecuna cosa, tocare a brutesa; nàrrere cosa a briga, a disprétziu Sinònimos e contràrios abbaunzare, abborresci, ghelestiare, grisai 1 / imbratare / briare, certai, disalabai, infeire, irzenzare, menispresiare Frases est preíderu isse puru, ma acumbessat e afeat sa lege chi l'at fatu a preíderu! 2. totu mi ant afeadu su cantare daghi mi ant bidu chi póveru so Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu barbouiller, salir, blâmer Ingresu to soil, to blame Ispagnolu afear, ensuciar Italianu imbrattare, biasimare Tedescu beschmutzen, tadeln.

allodrigài , vrb: allordigai, alluldigai Definitzione fàere brutu su logu, sa cosa, pruschetotu cun ludu Sinònimos e contràrios acadhotzai, acadrangiai, acarrognai, imbratare, insodrigai, orroigai | ctr. limpiai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu salir Ingresu to soil Ispagnolu ensuciar, enlodar Italianu insozzare, lordare Tedescu beschmutzen.

ammammungiài , vrb: ammumungiai, mumungiai Definitzione imbrutare fintzes su bestimentu de sa cosa chi si papat, chi si manígiat, po sa pagu atentzione; fintzes aprapudhare, istare tocandho Sinònimos e contràrios abbaunzare, acoredhai, ammustiai 1, imbratare, improdhai 2. fiat aturau ammumungiau coment'e unu cambu de linna frisca totu acalamada ◊ andendi a pei in su mòri sa pipia arribbàt a iscola totu ammumungiara ◊ est totu ammumungiau ca si nci at ghetau su cafei apitzus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu salir Ingresu to soil Ispagnolu ensuciarse, pringarse Italianu imbrodolarsi Tedescu sich bekleckern.

ammascarài , vrb Definitzione imbrutare de mascara, de tzintziedhu; arrennegare meda, fàere niedhu o pèrdere sa bisura po s'arrennegu: nau de su tempus, isconciare, fàere tempus malu Sinònimos e contràrios intentiedhare 2. si mi lassas ammascarai ti dh'ongu dèu, su tanti!…◊ dh'apu bia ammascarara…, fiat cosa de timi! ◊ candu si ammàscarat su mari, balla, gi est cosa de dhui acostai!… 3. chi mi bit ammascarau, bai ca su piciochedhu nc'istupat debressi! Ètimu ctl. (en)mascarar Tradutziones Frantzesu se farder outrageusement Ingresu to soil oneself, to make up in an overdone way (oneself) Ispagnolu repintarse, enfadarse mucho Italianu imbrattarsi, truccarsi in mòdo esagerato Tedescu sich übermäßig schminken.

azinàre , vrb Definitzione su si fàere a befa imbrutandhosi Sinònimos e contràrios afrogongiai, agigotare, arrogai, atzimare, fragassare, inchirrire Frases ch'est rutu in su ludu: za s'est azinadu! Tradutziones Frantzesu ruiner, barbouiller Ingresu to ruin, to soil Ispagnolu arruinar, ensuciar Italianu rovinare, imbrattare Tedescu ruinieren, beschmieren.

imbudrigài, imbudrugài , vrb: imburdigai, imburdugai, imburdugari, imburdurgai, imburrigai Definitzione imbrutare, fintzes in s’onore, imbuscinare, trisinare in su brutore, in sa malesa (o, segundhu ite, in sa farra o àteru deasi), improdhare; nàrrere a s’afaiu, imprabastulare; imbàtere, acabbare (o betare a ccn.) in mesu de una chistione o dificurtade fintzes chentza dhu bòllere Sinònimos e contràrios abbotinare, abbrutai, acadhotzai, afeai, aligae, ammusinzare, imbratare, incadhossai, musucare Frases fut un'amori totu imbudrugau de gelosia e de feli ◊ si est agatau imburdigau in mesu de su ladàmini ◊ dhoi fiant duus indimoniaus imburdigaus in su lurdagu ◊ aici dhus lassat istordius imburdigaus in sa malítzia insoru ◊ mamma imburdigat su pisci in sa símbua e nci dhu ghetat a friri 2. cuss'erriconi at imburdigau una giovanedha ci tenit su babbu in presoni, scedada! 3. ma ita ses imburdurgandu?! 4. issu si pariat ancora imburdigau in mesu de is cosas malas bívias in sa gherra ◊ nci dhas iant imburdigadas in cuss'aventura sentza de isciri mancu su chi dhis fiat costau Ètimu itl. bordegà Tradutziones Frantzesu barbouiller, impliquer Ingresu to soil, to involve Ispagnolu ensuciar, implicar, envolver Italianu imbrattare, coinvòlgere Tedescu beschmutzen, verwickeln.

incadhossài , vrb: incadhotzai, incadhotzare Definitzione fàere cadhotzu, totu brutu, brutu meda Sinònimos e contràrios acadhotzai, acadrangiai, acarrognai, allodrigai, imbrastiare, imbratare, insodrigai, lorire, lurtzinare | ctr. limpiai, pulire Frases dona cura no t'arràsighis in su muru, a t'incadhossai su bestiri! ◊ su bitúmini apodhat e incadhotzat totu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu salir, souiller Ingresu to soil Ispagnolu ensuciar Italianu insozzare Tedescu beschmutzen.

intentiedhàre , vrb: intintiedhare, intitibedhare, intitiedhare, intzintziedhare, intzitzivedhare Definitzione pònnere, frigare o picigare tzintziedhu (es. in cara, a carrasegare, a giogu), imbrutare de tzintziedhu Sinònimos e contràrios ammascarai, imberdonare, infodhinai, tintiedhare Frases su fumu de su fogu intitiedhat s'isterzu 2. si divertiat a machine bidendhe sa zente intintiedhada ◊ est totu intitiedhada chi paret essida dae fraile! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu noircir de suie Ingresu to soil with soot Ispagnolu tiznar Italianu sporcare di fulìggine Tedescu mit Ruß beschmutzen.

«« Torra a chircare