acobiài, acobilàre , vrb: acoilae, acoilare, acoliai, acoliare, acubilare, acugliai, acuilai, acuilare, acuvilare, aculiai, aculiare, cubilare Definitzione fàere fúrriu, torrare a cuile, a su crocadórgiu, andhare a crocare, fintzes pònnere in su crocadórgiu; istare o pònnere in calecunu logu, aintru, asuta, po si aprigare o cuare; istare in asséliu, firmu, su si apaghiare Sinònimos e contràrios acoiletare, acojai, acuae, apatai, apogiai, assebiai, impudhilare | ctr. bocare, essire, pesare Frases iscurtabas sos puzones su sero acubilandhe (P.Mura)◊ furriadorzu de istrias, acoilas bobborrotis e tirpias (L.Loi)◊ sas rúndhines sunt aculiadas in su filu ◊ is pillonedhus fiant acobiaus ◊ su pilloni innòi si acúliat a pausai 2. furiat pruendu e po no m'isciundi mi seu aculiau ◊ no ia postu menti a babbu a m'aculiai in domu sua is dis de cussa strasura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se coucher, s'abriter Ingresu to return to the fold to go back to sleep to shelter Ispagnolu cubilar, cobijar Italianu rientrare nell'ovile, ritirarsi a dormire, ripararsi Tedescu in den Stall zurückkehren, schlafengehen, sich unterstellen.

afrungiulàre , vrb rfl Definitzione su si aprigare in calecunu logu o apartare Sinònimos e contràrios incheremire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'abriter Ingresu to shelter Ispagnolu refugiarse Italianu ricoverarsi Tedescu sich flüchten.

aggrundhàre , vrb Definitzione su si pònnere asuta de ccn. cosa candho est proendho Sinònimos e contràrios abbigare 1, apaltare, apigai, apogiai, arrundhare, crancare, frànghere Frases narat sa zente chi su chercu est dannosu in die de temporale de s'aggrundhare suta de s'àrvure, puite giamat su raju ◊ narant sos betzos mannos chi est malu de s'aggrundhare suta de sa figu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'abriter Ingresu to shelter Ispagnolu refugiarse, ampararse Italianu ripararsi Tedescu sich schützen.

ammamizàre , vrb: ammammizare Definitzione nau de animales e de gente, andhare, acortzire a sa mama, cricare sa mama po amparu; istare o èssere atacaos meda a sa mama Sinònimos e contràrios ammammaritzare Frases cussos crabitos si sunt ammamizados Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se réfugier dans les bras de sa mère Ingresu to shelter by one's own mother Ispagnolu enmadrarse Italianu rifugiarsi prèsso la madre, èssere mólto attaccato alla madre Tedescu sehr an der Mutter hängen.

apaltàre , vrb: apartai, apartare, partare Definitzione pònnere a una parte; su si giare o pònnere a una parte, su si cuare po sa giustítzia o àteru / a. unu pensamentu = bogaresiche un'idea dae conca Sinònimos e contràrios abbandhare, coigiare / abbuare, aclisare, acuae, ammagare, apatai, frànghere, impertusare, intanae, intupai, intuvedhare, istichire, istugiai Frases medas si sunt apartados e ti ant negadu provinas unu lughinzu! ◊ ahi cantu atesu mi seu apartau de bosu, Sennori! ◊ propongu de apartai dónnia perígulu de pecai ◊ no istes annuzada pro mi èssere pagu tempus apartadu ◊ ipèrradi una canna e tzoca, si sos iltrunellos si podent apaltare! ◊ cun signalis de tristesa sa Crésia apartat is fielis de is allirghias de su mundu 2. si est apartadu ca lu sunt chirchendhe sos carabbineris ◊ s'amante a ue si est apartada? Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu mettre de côté, se réfugier Ingresu to put aside, to shelter Ispagnolu apartar, refugiarse Italianu méttere da parte, accantonare, rifugiarsi Tedescu beiseitelegen, sich flüchten.

recògliere , vrb: arragolli, regògliere, regòllere, regòlliri Definitzione ingòllere sa cosa, mescamente pigandhodha de terra, e pònnere in calecunu logu o istrégiu totu impare; acasagiare gente, arrecire a domo, pigare e chistire una cosa chi giaet àtere; batire, torrare a domo / pps: recortu, regoltu; indic. 1ˆ p. sing. regorzo; cong. 3ˆ p. sing. regolzat Sinònimos e contràrios acabidae, acoglire, acurumai, arregoglire, bòdhere, bodhire, tòdhere / recoire, recòrdere | ctr. fuliai, lassae Maneras de nàrrere csn: regòlliri su partu = atèndhere a sa fémina parturindhe; regòlliri su respiru = torrare àlidu; regòlliri is puntus = tènnere sos puntos de unu triballu téssidu pro no s'iscontzare; (nadu de unu tumore, de fruschedha) regòlliri = martzire Frases l'ant aciapadu rutu in mesu de su ludu: sa zente est curta e ndhe l'ant regortu (P.Masia)◊ s'istadu italianu nachi est de sos prus ricos e no est bonu a regòllere vintimiza Albanesos! ◊ sos carabbineris li ant postu sos ferros, a su mortore, e che l'ant regortu 2. donzi sero regolliat cun d-una imbreaghera niedha ◊ fit regortu a bidha pagu tempus dae sa Líbbia ◊ sos mortos che los ant recortos a bidha ◊ m'importat chi custa terra nostra nos regolzat totus Tradutziones Frantzesu ramasser, retirer Ingresu to pick up, to gather, to shelter, to withdraw Ispagnolu recoger Italianu raccògliere, ritirare Tedescu sammeln, aufnehmen, abholen.

«« Torra a chircare