aldàre , vrb: aldiare, ardiare Definitzione castiare o chistire una cosa a manera chi no tèngiat dannu, chi no tèngiat male, chi nemos ndhe tochet Sinònimos e contràrios aggordai*, badrare Frases fit reséssidu a che li fichire in conca chi sa puzonina si podiat aldiare in d-una manera sola: cun sas peràulas! ◊ gira, gira, furriola, atàpadi cantu cheres: de sa binza semus meres candho l'aldas tue sola! (P.Casu) Tradutziones Frantzesu préserver, garder Ingresu to guard, to preserve Ispagnolu guardar Italianu preservare, custodire Tedescu bewahren.

allogàe , vrb: allogai 1, allogare Definitzione pònnere, partare a una bandha o logu calecuna cosa a manera de dha lassare a un'àtera borta, a candho serbit o torrat a serbire (o fintzes solu po no dha tènnere a istrobbu) Sinònimos e contràrios aggolostire, arremai 1, arremonire, arribbare 1, asserbare, chistie, coltoire, istugiai Frases toca, allogancedha cuss'ampudha! ◊ allogadindi po pràngiu e po cena de cussa cosa! ◊ sos bratzos si achedhaiant in sos cuarteris de sa roda pustis de los àere allogados in s'ingúpulu Sambenados e Provèrbios prb: chini papat e allogat ponit sa mesa duas bortas ◊ chini allogat a cras allogat a canis Tradutziones Frantzesu conserver Ingresu to preserve Ispagnolu guardar Italianu conservare, riservare Tedescu aufbewahren.

coltoíre , vrb: costodire, custodiri, costoire, custodire, custoire Definitzione pònnere a parte, chistire sa cosa a manera de dha tènnere e agatare torra, de no si guastare o àteru; partare, pònnere in logu de no si pòdere bíere si no cricandho / giogare a su costoi costoi = a cuare Sinònimos e contràrios acastiai, aggolostire, aggordai, allogae, arremai 1, arremonire, asserbare, chistie, cultodiare, golloire, incungiai / cuai | ctr. foliare, frundhire Frases contat sa zente antiga de sidhados in terra anzena custoidos ◊ sos durches si faghent e costoint a sas festas ◊ sa càriga si costoit dae istiu a zerru ◊ apipiedhare si narat candho si tenet una cosa custodia, istuzada ◊ is piciochedhus custodiant is béstias ◊ est custodia e bèni tenta 2. issa fit costoida apalas e no si bidiat ◊ sos inimicos nostros fint prontos a lu costodire pro s'issàssinu chi nos aviat fatu ◊ pessighit su cumpanzu, li pítzigat banzu e fuit a si costoire Ètimu ltn. custodire Tradutziones Frantzesu conserver Ingresu to preserve Ispagnolu guardar, conservar Italianu conservare, serbare, riservare Tedescu aufbewahren.

cultodiàre , vrb: custodiai, custodiare Definitzione castiare a unu o una cosa a manera chi no tèngiat dannu o no nche dha furent Sinònimos e contràrios acastiai, aggordai, agguardai, agorrai, coltoire, mirai, miramentare, tentare Frases dh'ant custoriara bèni custa cosa ◊ si narat chi su corpus de custu santu est custodiau in sa crésia a issu dedicada Tradutziones Frantzesu conserver Ingresu to preserve, to govern Ispagnolu guardar Italianu conservare, governare Tedescu aufbewahren.

miramentàre , vrb Definitzione tènnere contu, contivigiare Sinònimos e contràrios acastiai, cultodiare, aggordai, coltoire, mirai Frases sa domo bi la miramentat una fémina bona ◊ in sos órdines de sa vintza no bi aiat mancu unu tzufu de erva, dontzi funnu fit bene arraicatu e bene miramentatu ◊ su pitzinnu no miramentat vene su bestiàmene ca li piaghet su caentu e no si abbitzat de nudha Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu garder, gouverner, soigner (aver cura di) Ingresu to preserve, to control Ispagnolu guardar, cuidar Italianu custodire, governare Tedescu bewachen, besorgen.

«« Torra a chircare