àca , nf Definitzione ebba de portante, ammaistada a camminare movendho impare ambaduos peis de una parte, a borta a borta Sinònimos e contràrios acheta, ebba, vacheta Sambenados e Provèrbios smb: Acca Terminologia iscientìfica anall Ètimu spn. haca Tradutziones Frantzesu jument qui va l’amble Ingresu pretty mare Ispagnolu yegua amaestrada para mover los pies de un lado juntos Italianu cavallùccia Tedescu kleine Stute.

bellédhu , agt, nm Definitzione min. de bellu; cosa bella, giogu Sinònimos e contràrios bellighedhu, bellitu / bellei 2. sa domu de su dotori parit un'arecalliari ghetau in mesu de is belledhus! (V.Demuro) Sambenados e Provèrbios smb: Belleddu Tradutziones Frantzesu mignon Ingresu pretty Ispagnolu bonito Italianu bellino Tedescu hübsch.

brughíta , nf Definitzione greme piticu Sinònimos e contràrios bermighedhu, bermizolu Sambenados e Provèrbios smb: Brughita, Brughitta Tradutziones Frantzesu vermisseau Ingresu small pretty worm Ispagnolu gusanillo Italianu vermiciàttolo Tedescu kleiner Wurm.

buchichèdha , nf: buchixedha Definitzione min. de buca Sinònimos e contràrios bucaredha Tradutziones Frantzesu petite bouche Ingresu pretty little mouth Ispagnolu boquita Italianu boccùccia Tedescu Mündchen.

carútza , nf Definitzione min. de cara, cara pitichedha, de criadura / min. carutzedha Sinònimos e contràrios carighedha Frases est gai belledha, cun cussa carutzedha totu abba e sabone!…◊ disizendhe sas carutzas de fizos mios m'ingaleno Tradutziones Frantzesu joli minois, frimousse Ingresu pretty face Ispagnolu cara de niño Italianu visino Tedescu kleines Gesicht.

debbilóngiu, debbilónzu , agt Definitzione debiledhu, unu pagu débbile Sinònimos e contràrios | ctr. folte Frases fit mesu surdu e zughiat sa vista puru debbilonza Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu un peu faible Ingresu pretty weak Ispagnolu un poco débil Italianu debolùccio Tedescu schwächlich.

dechídu, déchidu , agt: déchitu, dechiu Definitzione bellu, bene fatu de pràghere meda, nau mescamente de sa persona / arrejonare a d. = bene Sinònimos e contràrios bedhu, donosu, galanu Frases de unu lizu dechidu ammiro sas perlas raras: a s'iscanzada de sas laras de sole paret bestidu (A.Dettori)◊ fissa m'istas in ojos che una rosa sa piús frisca, sa piús dechida ◊ cun su coro ti miresi ca fis dechida e donosa ◊ columba mea dechida, parma mea istimada! ◊ Mariànghela est déchida: no ndhe at, de chintu ◊ est una pessone déchita e de remeju 2. mi rispondhet cun boghe dechida a sa dimandha chi fatu li aia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu séduisant, joli Ingresu charming, pretty Ispagnolu atractivo Italianu avvenènte, grazióso Tedescu anmutig, zierlich, fein, schön.

dechíle , agt: deghile Definitzione chi deghet, chi istat bene meda, chi est bellu, chi si adatat bene / fatu a deghile = bene meda, perfetu, in sa manera addata Sinònimos e contràrios addechidu, addeghíbbile, déchidu, dechívile / adatu | ctr. feu, légiu Frases fit un'artejanu de bravura nódida, de zéniu deghile ◊ est deghile a sos fizos pro onorare sa mama ◊ apant sos regualdos chi a persones de tanta impoltàntzia sunt deghiles 2. faedhu deghile li essiat de lara a s'iscanzada (A.Dettori) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu joli, gracieux Ingresu pretty, handsome, decent Ispagnolu bonito Italianu grazióso, aggraziato, decènte, cònsono Tedescu schön, anmutig, graziös.

domighèdha , nf: domixedha Definitzione min. de domo, domo pitica Sinònimos e contràrios domaredha, domedha, domita Frases custa fiat una fémina fiuda chi biviat in d-una domighedha acanta a s'orruga de is ballos ◊ su soli picigat in is crobeturas de impríllias de is domigedhas Tradutziones Frantzesu maisonnette Ingresu pretty huose Ispagnolu casita Italianu casùccia Tedescu kleines Haus.

domíta , nf: Definitzione min. de domo, domo minore; prus pitica puru: dommitedha Sinònimos e contràrios domedha, domighedha Frases pòvera domita, comente ses reduida! ◊ sa domita za nos l'amus fata nois, mancari a sacrifítziu Tradutziones Frantzesu maisonnette Ingresu pretty house Ispagnolu casita Italianu casùccia Tedescu kleines Haus (sehr).

donósu , agt Definitzione chi tenet donos meda, pruschetotu in bellesa Sinònimos e contràrios déchidu, galanu / cdh. dunosu Frases candho mi as fatu innamorare fist donosa che una fada ◊ sento cantu manna e santa est s'òpera mia úmile e donosa preparendhe a sa vida fatigosa de s'ómine sa débbile pianta (A.Casula)◊ tue in su rampu donosa mustras su tratu galanu ◊ cun su coro ti miresi ca fis dechida e donosa ◊ no pràngiast, maurredhina donosa, po sa malasorti! (E.Spiga) Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu séduisant, joli Ingresu pretty Ispagnolu donoso Italianu avvenènte, grazióso Tedescu hübsch.

fizarédhu , nm Definitzione min. de fizu, fígiu piticu Sinònimos e contràrios fizedhu, fizichedhu, fizitu, pupu Frases in sas piantas de crabuvigu bi faghiat atupare babbos e mamas cun sos fizaredhos mativalados ancora in fascas ◊ fizaredhu meu, su mundhu est prenu de animales amigos nostros, francu custos chi apo nadu! Terminologia iscientìfica ptl Tradutziones Frantzesu petit enfant Ingresu pretty child Ispagnolu hijito Italianu figlioletto Tedescu Söhnchen.

galànu , agt Definitzione nau mescamente de unu o de una, chi de carena est bene fatu, bellu de bisura e bene cuncordau, chi praghet Sinònimos e contràrios bellu, contentu, donosu, galanosu, grasciosu | ctr. feu, légiu Frases ti cherzo isposare, rosa mia galana! ◊ pesare cheria pro sas zobanedhas galanas una boche tenorile de amore ◊ ti ponzo sa collanedha de coradhos e sas loritzinas de oro, ca ti fachent prus galanedha ◊ sas violetas no parent galanas postas acantu de una rosa amena (Cubeddu) 2. s'amore fit galanu, galanos sos desizos, galanu su trabballu ◊ sos vetzos ammentant su tempus galanu de sa gioventura Ètimu spn. galano Tradutziones Frantzesu gracieux, joli Ingresu pretty Ispagnolu agraciado Italianu leggiadro Tedescu anmutig.

geniósu , agt: zeniosu Definitzione chi andhat a géniu, chi praghet meda po calecunu bellu donu, bella calidade (su naturale, s'índula)/ èssere geniosu de ccn. = àere géniu pro ccn. Sinònimos e contràrios garbosu, grasciosu, ispàsticu / ttrs. giniosu | ctr. irgeniadu Frases l'isco chi chie at gràscia est geniosu! (Z.Zazzu)◊ cussas cantones sunt tantu geniosas chi no bei at dinaris chi las paghent ◊ s'ómine cricat de iscusare su naturale de sa picioca, ma orróschiu de is modos pagu geniosos de issa dha frastimat issu puru ◊ cussu calavau, mangallu, pagu geniosu… parit un'ispraberi a olleras!◊ sa magioledha fut lúghida coment'e s'isprigu, maseda, geniosa, e dha boliat a cómpuru gente meda 2. como su giòvonu est richiamadu, ma candho torrat, chi tue ndhe ses geniosa, torraus paris po sa paràula Terminologia iscientìfica ntl Ètimu itl. ingegnoso Tradutziones Frantzesu sympathique, gracieux, joli Ingresu nice, pretty Ispagnolu simpático, bonito, gracioso Italianu simpàtico, grazióso Tedescu sympathisch, hübsch, nett, lieblich.

mannítu , agt, nm Definitzione chi est unu pagu mannu, créschiu Sinònimos e contràrios mannighedhu, mannitedhu, matocu Frases su pisedhu como za est mannitu a fàghere carchi betada de manu ◊ est animaledhu mannitu de poder bochire ◊ su pipiu, candu fut mannitedhu, andàt cun su babbu a dónnia logu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grandelet Ingresu pretty big Ispagnolu grandote Italianu grandicéllo Tedescu ziemlich groß, halb erwachsen.

matócu , agt: matucu, matzocu 1, matzucu 1 Definitzione chi est unu pagu mannu, chi est créschiu, chi no est tanti piticu / un'arrogu m., unu piciochedhu m. Sinònimos e contràrios mannitu, mannu / maduru | ctr. minore, minudu Frases s'órgiu immoi est matucu ◊ is matixedhas funt matucas, prantadas de annus ◊ arrivada est sa note, umbra matzuca chi paret ispreghendhe su futuru (I.Depalmas)◊ teniat sa filla matuca, de dexiotu annus ◊ est a ogros matzocos che boe in carru ◊ at comporadu butones de oro matzocos pro su custúmene ◊ su tricumuriscu fit matzocu che granos de rosàriu ◊ candu est nàsciru frari miu fui giai matuchedha, tenemu dexi annus Tradutziones Frantzesu grandelet Ingresu pretty big Ispagnolu grandecito Italianu grandicèllo Tedescu ziemlich groß, halb erwachsen.

pilitólu , nm Sinònimos e contràrios pilichedhu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu poil Ingresu pretty hair Ispagnolu pelillo Italianu peluzzo Tedescu kleines Haar.

«« Torra a chircare