Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbrutadórgiu , nm Definitzione logu a ue si nche fúliat s'àliga Sinònimos e contràrios muntonàgliu Frases tuchent deretu a muntonarju, abbrutadórgiu a sa bauneesa, si ant galu de trabicare Terminologia iscientìfica bdh Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fosse aux ordures Ingresu rubbish dump Ispagnolu vertedero Italianu mondezzàio Tedescu Müllabladeplatz.

abighíngiu , nm: alighíngiu, alighinzu Definitzione àliga, matuca o minuda chi siat, fintzes cosighedha de pagu contu Sinònimos e contràrios àiga, arghinzu, arghiminzu, bascaràmine / arritzu 1, brutura, grisu 1, rena, renza, solla Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ordures Ingresu garbage Ispagnolu inmundicia, basura Italianu immondézza Tedescu Müll.

àiga , nf: alga, àlgia, àlica, àliga, arga Definitzione totu su chi est de fuliare, nau fintzes a disprétziu e innóriu de unu assimbigiau a s’àliga; una de is erbas chi creschent in mare, àliga de mari o pallamarini (Posidonia oceanica); persona de dispretziare po su fàere chi tenet (cun custu significau si faet su pl. puru) Sinònimos e contràrios abighíngiu, algúmini, mundhadura, scovadura / cdh. alga / brutura, ludrinzu / argamile, ascamile Maneras de nàrrere csn: fàghere arga = imbrutai su logu cun s'àliga, fai cosa chi imbrutat su logu; betare a s'arga una cosa = fuliaidha; leare, tratare a ccn. che arga = chentza rispetu perunu, chentza ndhe fàghere contu Frases no timast ca gei no dhui apu a fai àiga dèu, in domu tua! ◊ no ti ponzas intro de domo a innetiare cussa cosa, ca faghes arga! ◊ s'arga che cheret mundhada, collida e frundhida ◊ un'arga mi che at intrau in s'ocru ◊ arga in s'ogru che zuto: beni ca mi che la bogas! ◊ candho impreas su dossu in sas modas feas, ti ruet subra tua etotu che àlgia ◊ s'arga chi catzaiat dae prummones fit groga 3. abbàida ite mi at fatu cuss'arga de bighinu! ◊ arga de muntonarju, cussa est fàvula tua! ◊ bi ndh'aiat de li frigare su pè in bula, a cuss'arga, pro su chi at fatu! ◊ cussos sunt argas, sunt, petzi ischint a fàghere male! 4. a su babbu e a sa mama los istúpiat in cara e lis imbolat cant'àliga agatat ◊ sigheit a nàrrere contras a cudha carrèndheli cant'arga bi aiat in su muntonarzu ◊ dontzi via lu pissichiat, pro su bufu, e li ammuntonaiat arga de sete muntonàglios! ◊ sont che àlgias de muntonalzu Sambenados e Provèrbios prb: s'àliga currit a su muntronaxu Ètimu ltn. alga Tradutziones Frantzesu ordures Ingresu garbage Ispagnolu basura Italianu immondézza Tedescu Müll.

aligàgiu , nm: aligarzu Definitzione logu inue si betat s'àliga, su ladamíngiu; s'àliga etotu Sinònimos e contràrios agrile, aligurru, muntonàgliu / argúmene, àiga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fosse à fumier, ordures Ingresu dung-hill, rubbish Ispagnolu vertedero, estercolero, basura Italianu letamàio, spazzatura Tedescu Dunghaufen, Müll.

mundadúra , nf: mundhadura Definitzione su mundhare, pruschetotu nau de sa manera (fintzes po sa lestresa pinnigandho cosa); sa cosa mundhada Sinònimos e contràrios mundhonzu / alga, isargadura, mundhaza, scovadura Frases mi ndi siat mundadura… fiant cantendi cantzonis! ◊ su piricoco e sa pruna dhos faiant a mundhadura… papandho! ◊ fint a iscobas bochindhe tilibirche, faghindhe a mundhadura pro l'ammuntonare a l'istichire fogu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu balayage, ordures Ingresu rubbish Ispagnolu basura Italianu spazzatura Tedescu Fegen, Kehricht.

muntonàgliu, muntonàlzu, muntonàrgiu , nm: muntonarzu, muntriaxu, muntronaxu, muntruaxu, mutonaxu Definitzione muntone mannu de ladamíngiu e mescamente de àliga, logu inue si che imbolat s'àliga e totu is cosas de fuliare; fintzes logu chentza allichidiu, chentza contivigiare, brutu, betau apare Sinònimos e contràrios abbrutadórgiu, agrile, aligàgiu, aligurru / cdh. muntinàgiu Maneras de nàrrere csn: arga de muntonarzu (nau a menisprésiu a unu) = malu, donau a fai mali, disgratziau, trevessu; ammuntonare arga de sete muntonàglios a unu = narrerendheli de onzi colore Frases su muntonàgliu est prenu de bascaràmene ◊ castiei su muntronaxu chi nc'est in custa domu! ◊ totue nos sunt carrazendhe sos muntonarzos ◊ is muntonàglios… in dógnia bidha ci passaiaus ne dhue iat unu ◊ su cómudu fiat adoru de su muntruaxu…◊ sa cosa mala a su muntonàrgiu! ◊ chi dh'emu tentu dèu, cussu capedhu iat biu su muntronaxu! 2. dontzi via lu pissichiat pro su bufu e l'ammuntonaiat arga de sete muntonàglios! ◊ arga de muntonarzu chi no est àteru, a mi che furare totu!… Sambenados e Provèrbios prb: s'àliga currit a su muntronaxu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fosse aux ordures, fumier, écurie Ingresu rubbish dump Ispagnolu basurero, vertedero Italianu mondezzàio Tedescu Schuttabladeplatz, Müllabladeplatz, schmutziger Ort, Stall.