Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

úmbara , nf: umbra, urma 1 Definitzione sa figura iscuriosa chi s'istàgiat o calat in terra, in su muru, in d-unu logu, de css. cosa chi no lassat passare sa lughe, deasi comente abbarrat cun sa lughe totu a inghíriu, ma est fintzes iscurigore, cosa a bisura de umbra; genia de efetu malu, de idea, prus che àteru de timória, assíchidu, assustru o de àteru de dannosu o sinnale malu, chi abbarrat in s'ammentu de calecuna cosa o fatu; pantàsima, cosa chi paret de bíere; ànima Sinònimos e contràrios umbrina 1 / fantàsima, pantama, puba | ctr. luche, sobi Maneras de nàrrere csn: umbra barja = luche barja, sa chi si podet bídere suta de sas àrbures, macrada de sole; èssere, istare o pònneresi in s'u. = in tretu ue no bi est tochendhe sole; fàghere umbra bona, carca, o mala = nau de mata, fai umbra sentza de lassai passai soli in mesu, o lassendi passai soli in mesu; betare umbra a unu = faidhu tímiri meda; ndhe betat umbra (nadu de cosa dificurtosa meda)= isporat, isarcat; collire umbra = leare assuconu malu, de sighire a timire, de istare sempre assustrados; umbra mala = ànima mala, pantàsima, cosa de timire; fàghere umbra a unu = leàreli su sole, pònneresi imbia de su sole, (nadu in suspu: fàgherelu frigurare prus pagu, fàgherelu pàrrere prus pagu de importu); planta ferta de umbra = chi li at nóghidu a istare tropu in umbra; èssiri cotu a umbra (nau de genti) = zúghere sa cara chei sa tela, malàidu; sighiri a unu che un'umbra = pònnere fatu chentza lu fidare nudha, istare semper ifatu; èssere masedu che u. = su màssimu de sa masedia!; tímiri fintzas s'umbra sua = èssere própiu timegagas, chentza corazu nudha, timire donzi cosighedha Frases arregordu s'umbra frisca de is nuxis ◊ suta pàsidas umbras m'ingaleno ◊ in custas pupias at a falare s'umbra de cudha note chi no finit mai ◊ candho su sole che abbàssiat, sas cosas faghent s'umbra prus longa ◊ in istiu piaghet s'umbra, in zerru su sole ◊ benidindhe a s'umbra! ◊ candho su sole ndhe fiat giai inghelau e s'urma fiat calanno iat bistu una cosa movennosi (R.Sardella) 2. contant chi sos cadhos bidant umbras e no colent inue bi at pantàsimas (P.Pillonca)◊ fio (timo a lu ponne in poesia) ue sas umbras sunt totu veladas: che rosca in bidru ognuna cumpariat (P.Casu)◊ si ndhe ischidat assustadu e biet duas umbras andhandhe ◊ cada tupichedha lis fachiat umbra: bidiant ammutu in totue 3. dae candho bi at intradu zente a furare, in domo sua no bi cheret abbarrare sola: li paret chi bi at umbra ◊ candho si nche iscutzinabat sas umbras malas dae su cherbedhu torrabat in sèsi ◊ incontro in dogni cosa s'umbra de su pecadu ◊ tandho tenia trint'annos e s'umbra de restare fiudu mi truncaiat su coro ◊ una morti ghetat umbra a totu sa bidha ◊ sa cosa prus lègia fut candho si giaiant s'ógiu de merlutzu: ndhe porto ancora is umbras! 4. depu èssiri perdendi sa vista in cust'ogu: biu sempri un'umbra 5. nesciuna umbra bi ponzo e ne mi ndhe birgonzo: antzis de su coju ndhe fato gala (Limbudu)◊ timiat s'umbra sua: donzi conígliu lu betaiat a terra! Ètimu ltn. umbra Tradutziones Frantzesu ombre Ingresu shadow Ispagnolu sombra Italianu ómbra Tedescu Schatten.

úpa , nf: aupa Definitzione genia de umbra, de cosa chi si biet de atesu ma no si cumprendhet bene ite est; fintzes tupa de linna, de matighedhas / esserebbei pro upa (nau de ccn.) = su dhu'èssere po debbadas, no serbire a nudha Sinònimos e contràrios puba / pantama / macra, moa 1, tupa Frases at bidu un'upa fine fine intrendhe in s'istampa de su frísciu ◊ ti fuent fizos tuos, terr'amada, pro chircare sidhados aterue, apozados a upas de tristesa ◊ si bident sas upas niedhas de sos suerzos ◊ sos minadores parent upas, in miniera 2. li pariat chi in custu mundhu isse che fit pro upa e chi no giuaiat a nudha 3. b'at una upa manna de lidone, de arradellu, de iscobalida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ombre Ingresu shadow Ispagnolu sombra Italianu sàgoma scura, ómbra o figura indistinta Tedescu Schatten.