búndha 1 , nf, nm: bundhu 1 Definitzione seriedade, naturale bonu e giustu de unu chi tenet firmesa Sinònimos e contràrios bundóriu, cabu, capia, caràtere, cumprendhóniu, sinnu, tinnu Maneras de nàrrere csn: ómine, fémina chentza b. = chentza caràtere, chi no bi at de si ndhe fidare; pònnere b. in o a unu, a carchi cosa = pònnere cabu, pònnere fatu o iscurtare a unu, dare importu; passare sa bundha = passai sa ganas, su disígiu Frases custas féminas no tenent bundhu, si ant intacadu s'onestade cun fainas malas ◊ fit cantadore de bundhu chi at onoradu sa poesia 2. s'istadu fit a ponner bundhu a tie ti aia dadu una proendha noa! (A.Serra)◊ a pònnere bundhu in féminas est lucura…◊ mudemus fundhamentu a sos inzitos ponzendhe bundhu a sas cosas chi contant! (P.G.Marras)◊ mi ndhe seo pentidu ca no apo postu bundhu a tie 3. ndhe zuchio brama, ma mi est passaa sa bundha (A.Cucca) Tradutziones Frantzesu bon sens, jugement, sagesse Ingresu wisdom Ispagnolu sensatez, cordura Italianu sénno, saviézza Tedescu Verständigkeit, Weisheit.

fundhóriu , nm: fundóriu Definitzione arrégula, manera de fàere e de nàrrere chi tenet fundhamentu bonu, arrexone, sustàntzia, de aguantare / fémina, ómini de fundóriu = atuadu, cussentziosu, sàbiu Sinònimos e contràrios atinu, bundóriu, consiéntzia, santidu, sentessu Frases seus genti sentza de fundóriu, sentza de sentóriu e sentza de ciorbedhu ◊ s'Evangéliu de Mateu fut su prus imperau po istruiri siat is chi cumentzànt a si ponni in sa fidi e siat is prus mannus po tenni fundóriu in issa (M.Vargiu)◊ a sa currentina cumponenta cantus de ispàssiu e de sentidu a segundu de su fundóriu de chini cantàt e de chini ascurtàt ◊ bella fémina de fundóriu a lassai fai a unu pipiu totu su chi bolit!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu critère, jugement Ingresu rule, foundation Ispagnolu criterio Italianu critèrio, fondaménto Tedescu Kriterium, Grundsatz.

inconsideràu , agt: iscunsideradu, iscussideradu Definitzione chi no giughet cunsideru, chi faet is cosas a sa maconatza, chentza dhas pentzare bene e chentza régula Sinònimos e contràrios disatinau, sbentiau | ctr. atinadu Frases fiza mia, ses tropu prepotente chi non ti abbizas iscussiderada: babbu tuo a s'anzena zorronada, mortu de gana e chene pantalone, tue chin brusa noa e fardeta pressada! (S.Soro)◊ cane mandrone, macu iscussideradu! ◊ su disonestu e iscunsideradu cheret su sou e s'anzenu puru! Tradutziones Frantzesu inconsideré, qui n'a pas de jugement Ingresu thoughtless Ispagnolu desconsiderado Italianu sconsiderato, scriteriato Tedescu unbesonnen, unvernünftig.

séru , nm: sieru Definitzione su si serare, su cunsiderare bene totu is cosas, sa capacidade de si acatare de una cosa e de dha cumprèndhere Sinònimos e contràrios àrviu, imprastu, saeru, selembru, sinnu Maneras de nàrrere csn: male chentza s. = male (fintzas pecu, físsiu) chi unu no si lu connoschet; fémina, ómine de s. = abbistus, àbbilis, atentus, giuditziosus; cane de s. = chi abbizat; leare su s. de carchi cosa = leare oru, àrviu; fora de seru = fora de tinu, chi no atinat, ammachiadu; èssere in seru = in tinu, zustu de conca Frases sas criaduras sunt chentza seru, ma su mannu depet atuare a su chi faghet! ◊ de sa note chi ant segadu a pedra sos bidros de sos barcones nche li est intrannadu unu seru malu ◊ cussu est macu chena seru ◊ a sos fizos de seru su nuraghe mustrat luntanas andheras ◊ est galu a seru sanu mancari apat giampadu sos chent'annos ◊ carimanna, si seru aias tentu ti fist assolada che murone! (M.Murenu)◊ tue morta e deo… ancora so in seru?! ◊ ses resultadu sentza cunsideru ca in sa conca no giughias seru ◊ faedha sintzeru, prite ue sia no ndhe tenzo seru ◊ cussa est genti chen'e sieru! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu jugement, sagesse, conscience Ingresu judgement, consciousness Ispagnolu juicio, sabiduría, conciencia Italianu sénno, giudìzio, saggézza, consapevolézza Tedescu Verstand, Vernunft, Weisheit, Bewußtsein.

«« Torra a chircare