canotièra , nf Definitzione pinzos a bestire, pigighedhu fine de cotone a pònnere asuta Terminologia iscientìfica bst Tradutziones Frantzesu maillot de corps Ingresu singlet Ispagnolu camiseta Italianu canottièra Tedescu Unterhemd.

cantàda , nf Definitzione su cantare, ma fintzes sa manera de cantare / c. de sèi = a gara de improvisadores, a sa campidanesa Frases cantas cantadas fatas in cussas festas! ◊ calincunu at iscritu s'istória de sa cantada campidanesa Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de chanter quelque chose Ingresu singing Ispagnolu acción de cantar Italianu cantata Tedescu Gesang.

cantàre 1 , nm: cantari, chintare 1, chintari Definitzione pesu, tanti de baranta chilos (= 100 líbberas); aina po pesare: c. russu (pesat fintzes a chentu chimbanta líbberas), cantaritu (pesat fintzes a chentu líbberas): su c. est fatu che una pesa, ma chentza pratu, solu cun is gàncios, e si pigat in duos cun su gànciu de pigare intrau in d-unu fuste grussu / s'untza che betat su cantare = bastat pagu pro fàghere dannu, mescamente candho sas cosas sunt in tàntaris che a sa canna de una pesa, o fintzas a fortza de fàghere cosas chi no andhant bene Sinònimos e contràrios pesa Frases de sa cunfetura de Fonne ndhe cherio tres cantares ◊ at béndiu centu chintaris de casu ◊ cussa cosa pesat duus cantaris ◊ su meda in cosas goi no si misurat a prammos e ne a cantares 2. bae a Bodale a ti dare su cantare, pro piaghere, chi est a pesare su porcu Sambenados e Provèrbios prb: a untza a untza si faghet su cantare Terminologia iscientìfica ans Tradutziones Frantzesu poids de cent livres Ingresu weight of 100 pounds Ispagnolu peso de ciento libras Italianu péso di cènto libbre, cantaro Tedescu 100 Pfund-Gewicht.

càntaru , nm Definitzione vena de abba chi essit in artu e orruet a ispéndhula, in logu de orroca, de costa; cannedha o tubbighedhu de abba in is funtanellas (grifone púbblicu) Sinònimos e contràrios spéndula / cona 1, grifone 1 Frases tres càntaros giughiat sa funtana: como sunt totos tres iscannedhados ◊ s'abba fit falendhe dae sa roca in d-unu cantaredhu ◊ at postu sa broca a prenare suta de su càntaru ◊ sas feras current a su càntaru a si abbare ◊ de càntaros in sas carrelas bi ndh'at caligunu pro bellesa 2. zuchet una boche crara che de abba de càntaru a denote ◊ ballendhe li falaiat su suore a càntaru! Ètimu ltn. cantharus Tradutziones Frantzesu eau de roche Ingresu spring of water falling from the top Ispagnolu manantial Italianu véna d'àcqua che cade dall'alto Tedescu hinunterfallende Wasserader.

cantepàre, cantepàri , avb: cantiapari Definitzione chi est cantu a s'àteru, chi est s'unu a paris de s'àteru, de su matessi tanti Sinònimos e contràrios cabale Frases custos duos sunt cantepare de carena ◊ funt bellus e artus cantepari ◊ si bos ponent a su pesu pesai cantepare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu de même grandeur Ingresu of the same size Ispagnolu equivalente Italianu della stéssa grandézza, valóre, equivalènte Tedescu derselbe Größe, gleichwertig.

canterzàle , nm Definitzione una parte de su frenu chi si ponet a s'animale, intrau in conca e in murros, cussa chi calat in su canterzu o trempa Sinònimos e contràrios cavanale Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu montants de bride Ingresu bit-strap Ispagnolu quijera Italianu sguància della brìglia Tedescu Backenstück.

cantinéri , nm Definitzione custódiu de una cantina Terminologia iscientìfica prf Tradutziones Frantzesu marchand de vins Ingresu cellarman Ispagnolu bodeguero Italianu cantinière Tedescu Kellermeister.

cantonèra , nf: contonera Definitzione genia de armàdiu, de pònnere in su cugigone de un'aposentu Sinònimos e contràrios corrungonera Frases in sa cantonera a guàrdias de cristallu ponit ogetus de valori ◊ in sa contonera de domu de manixu dhoi at ampudhixedhas de licori Ètimu spn. cantonera Tradutziones Frantzesu meuble de coin Ingresu corner cupboard Ispagnolu rinconera, cantonera Italianu angolièra Tedescu Eckmöbel.

càntu , agt, prn, cng Definitzione agt. e prn. chi inditat cantidade, siat de númeru (fintzes de annu) e siat de mannària o valore: candho est agt. no est sèmpere chi cuncordat cun is númenes chi acumpàngiat; in is paragones inditat chi duas cosas o calidades funt de sa matessi mannària o matessi valore; coment'e prn. cantu…, cantos… = (si no est a dimandha o a ispantu, e po cussu candho est cng. puru) totu su chi…, totu cudhos chi… Maneras de nàrrere csn: cantu, cantu de…, cantu a… = su matessi tantu, comente a…; cantu, cantu chi…, si cantu… = annotamala, ecoghi, imbetzes de…, a su postu de…; cantu de… (+ vrb. inf.) = tantu pro…; a cantu… = azigu; a cantu… = cun totu sa fortza chi si podet; cantu ca… = andhe chi…; cantu… gai… = comenti… aici…; po cantu… (+ vrb.) = fintzas chi, fintzas a candho, pro totu su tempus chi…; de unu cantu… = azummai…; de cantu…, de cantu chi… (+ vrb) = ca… Frases agt: cantas pessones bi aiat at saludadu ◊ cantu bortas ti dhu depu narri? ◊ gei dh'apu biu cantus libbrus ligis, tui! ◊ arregollei s'ebriàriu, s'antifonàriu, sa capa, s'asprassóriu, su missabi e istrepus cantu dhui at! (Scomúniga)◊ cantos sunt custos? ◊ cantas cosas pérditas, cantos gustos lassatos! (A.Pau) ◊ cantus nadiadas dhi ap’ai giau!… (A.Garau)◊◊ prn: cantu ponis chi tengu arrexoni dèu?! ◊ cantu ndhe tenet ndhe ispendhet, de dinari, cuss'istrubberi! ◊ a cantu est su casu? ◊ cantos bi ndhe at bénnidu ndhe at combidadu ◊ a cantu est, Fonne, da'inoghe? ◊ cantu ndhe cheres de sa domo, ca ti la còmporo? ◊ sa limba at a èssere su chi l'ant a fàghere cantos la faedhant e l'iscrient ◊ custu telu de brocau seu prontu a dhu pagai cantu bolis! ◊ zente fora de tinu a cantos ant postu in fastizos!…◊ cantos preghendhe ant in ojos su prantu!…◊ tiat èssere a ne torrare totus sos chi sezis foras e che fulliare a s'ispioca cantos semus ◊ mi domandu cantus, de is chi dhu iscíant, iant cumpréndiu (B.Lobina)◊ aiat bochinau chi nono in preséntzia de cantos bi ndhe aiat in crésia (G.Piga)◊ deo so de su Chimbanta: e tue de su cantu ses? ◊ cantu abarras in bidha? 2. fis bona cantu su mele ◊ custos duos pisedhos sunt cant'e pare ◊ in sa domo chi istaiat bi aiat fritu cantu de in carrela (Z.Zazzu)◊ fit un'istellighedha manna cantu de tota sa cara sua ◊ sento su dolore cantu a tie ◊ cantu sanu e forti mi seu partiu, tristu e afligiu ndi seu torrau ◊ issa balet cantu a issu 3. cantu chi istas chentza fàghere nudha, beni a mi azuare! ◊ su tzou punghedilu a s'oju tou, cantu punghes s'oju anzenu! ◊ su monumentu a bos fàghere chi pensent, cantu bos ant sempre ismentigadu! ◊ ajó, ista masedu, cantu ti truvas dachi ti faedho! ◊ si cantu ses poeta fis pastore, dias bogare late in su beranu pro ifúndhere su fundhu ’e su tianu! 4. cantamus cantu de nos dhe leare su dinari! ◊ faghent carchi cosa cantu de no istare chentza fàghere nudha ◊ faedhat cantu de ríere ◊ atopa a domo cantu de chiltionare! 5. Gesús andada faci a su destinu cant'e un'angioni ◊ andeus a biri a bortas no siat incarrerendu a innòi cant'e s'àtera dí ◊ sétzius a mesa cant'e bonus amigus cumentzant a papai s'úrtima cena 6. sunt a cantu che tirant sa bida ◊ a cantu bi l'apo fata a che pigare a punta ◊ a cantu l'apo sighidu candho si est postu a cúrrere ◊ faiat andhae su fuste cun cropos furiosos a cantu essit 7. cantu ca no mi donat fidàntzia, poderissí is sigarrus e adiosu! ◊ gai fetat de barras cantu ischit a fàghere triballu! 8. mannu cantu ses ti che imbolo a terra! ◊ mannu e forte cantu ses no resessis a fàghere custu?! ◊ piantu cantu s'at fatu!… 9. dhi praxit s'allenu, ma po cantu si agatat bruvura calincunu dh'ammúrriat! ◊ de unu cantu mi nc'isciúsciant a bàsciu, a mimi, totu cussa genti! ◊ de cantu chi sunt bellos veramente ndhe isportant finas in su continente (Mura) Sambenados e Provèrbios prb: iscuru a chie faghet cantu cheret Ètimu ltn. quantus Tradutziones Frantzesu combien de, combien Ingresu how much Ispagnolu cuanto Italianu quanto Tedescu wie viel.

capedhàda , nf Definitzione saludu fatu cun su capedhu; cropu giau a capedhu, briga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grand coup de chapeau, chapeau plein Ingresu clanger Ispagnolu sombrerazo Italianu scappellata, cappellata Tedescu Hutabnehmen.

capiciòba, capiciòla , nf: capitzola Definitzione filighedhu, istupa de seda o tira de orrobba; oru de is cartzas, in is costúmenes; genia de muncadore de pònnere asuta de s'iscófia Sinònimos e contràrios burroni 1 2. zughiat una feta e una capitzola Sambenados e Provèrbios smb: Capicciola, Cappicciola Terminologia iscientìfica cst Ètimu itl. capicciola Tradutziones Frantzesu bourre de soie Ingresu floss Ispagnolu cadarzo Italianu bavèlla, bórra Tedescu Ausschußseide.

capistatziòne , nm: capustatzioni Definitzione chie cumandhat o contivígiat un'istatzione Terminologia iscientìfica prf Tradutziones Frantzesu chef de gare Ingresu stationmaster Ispagnolu jefe de estación Italianu capostazióne Tedescu Bahnhofsvorsteher.

caponàda , nf Definitzione unu papare: genia de insalada cun pische Sinònimos e contràrios cdh. capunata Terminologia iscientìfica mng Ètimu ctl. caponada Tradutziones Frantzesu pain détrempé dans l'eau et assaisonné d'huile et de vinaigre Ingresu sicilian dish Ispagnolu "caponata": plato siciliano con pescado en molho Italianu caponata Tedescu sizilianische Fischgerichte.

carcinài , vrb: acarcinai, carcinari, cracinai, cranciai, crancinai Definitzione giare craches, pigare a craches; fàere cun tzacu, a dispetu, sa cosa chi unu no bolet Sinònimos e contràrios acromai, acumbuai, arrampedhai, arrebbellai, calchedhare, calchidare, incumerare, screnciai / cadredhai Frases su molenti at apuntau is peis e at carcinau ◊ bandant a sartai e a cranciai, ca funt cumenti a mobentis in s'arxoba! ◊ ti arregordas candu dh'iat cranciau su cuadhu? ◊ su muenti cràcinat a peis paris 2. a mamma dha fatzu carcinai ma no mi coju cun d-unu béciu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu donner des coups de pied Ingresu to kick (out) Ispagnolu cocear Italianu scalciare Tedescu ausschlagen.

carcúri , nf, nm: cracuri, cracúriu, crucuri, crucúriu, curcuri Definitzione genia de fenu a cambu longu meda e forte, o erba de fai ciulirus, chi ponent fintzes a fàere fundhos de cadiras, po ammontare barracos (es. is de su Sinis): dhi narant puru àcia de pòbur'ómini e in àteros logos flaca Sinònimos e contràrios mannuga Frases in su faciassobi dhui at unu boschixedhu de cracuri ◊ po fai malloredhus imperastis ciulirus a fundu de cracuri ◊ passada in mesu de is curcuris de sa sedha Terminologia iscientìfica rba, Ampelodesmos mauritanicus Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu ampelodesmos de Mauritanie Ingresu rope grass Ispagnolu carrizo Italianu saràcchio Tedescu Diss.

carnanséri, carnasséri, carnatzéri , nm: carniceri, carnitzeri, carranasseri, carronasseri, cranatzeri, crannatzeri, crannetzeri Definitzione chie faet e bendhet sa petza; chie còmporat e bendhet bestiàmene po sa petza Sinònimos e contràrios bancalaju, bangadore, bangàgiu, caitzeri, caitzu, faturanti, macedhaju, petzàrgiu Frases bandu anca ’e su crannatzeri e ti pigu duas bistecas po ti dhas fai arrustias ◊ su crannatzeri nostu bendit petza de angioni de callu ◊ candu su bòi est làngiu, su carnatzeri est tristu 2. cussus no funt dotoris: funt crannatzeris!… Terminologia iscientìfica prf Ètimu ctl. carnicer Tradutziones Frantzesu boucher, commerçant de bétail Ingresu butcher, cattle merchant Ispagnolu carnicero Italianu macellàio, commerciante di bestiame Tedescu Metzger.

carrainàri , nm Definitzione cuarra de dinai…, in cobertantza, dinare de pagu valore Sinònimos e contràrios grúglia Tradutziones Frantzesu monnaie de peu de valeur Ingresu worthless coin Ispagnolu patacón, parpalla, ardite Italianu patacca Tedescu geringwertige Münze.

carràmbalu , nm Definitzione matzu de ispigas de moriscu; cosa chi istat pendhendho, iscaligione de àghina, fintzes cambu cun cheréssia Sinònimos e contràrios campaninu, cicillone, iscalúgia, pimpillia, popurustu, pripixone, scalonina, scrichilloni, sprimpilloni, tzitzicra / apesile, pubúsulu Terminologia iscientìfica rbr Tradutziones Frantzesu gerbe d'épis de maïs Ingresu bunch of panicles Ispagnolu manojo de mazorcas Italianu mazzo di pannòcchie Tedescu Maiskolbenstrauch.

carrànzu , nm Definitzione pedra, coróngiu; mescamente gherra a cropos de pedra Sinònimos e contràrios códua, craltu / aperdiamentu Frases sa teula fit pistada dae sos carranzos de monte chi l'iscudiat sa pitzinnalla de su bichinau Tradutziones Frantzesu bataille à coups de pierres Ingresu hail of stones Ispagnolu pedrea Italianu sassaiòla Tedescu Steinhagel.

cartavetràda , nf Definitzione genia de paperi fatu arrasposu a una parte po allisare linna passandhodhu a frigadura Tradutziones Frantzesu papier de verre Ingresu glasspaper Ispagnolu papel de lija Italianu carta vetrata Tedescu Glaspapier.

«« Torra a chircare