A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

ocúpu , nm Sinònimos e contràrios ocupamentu, ocupatzione Ètimu srd.

ocurréntzia , nf Definitzione bisóngiu comente ndhe podet capitare Sinònimos e contràrios bisognu, ocasione Frases aggradesso s'azudu tou, ma ispero de no àere ocurréntzia ◊ in cuss'ocurréntzia in su pessamentu mi prammizaia totu sas naravellas intesas dai sos mannos ◊ su pastore est torrau a bidha po ocurréntzia de su monte.

ocúrrere, ocúrriri , vrb Sinònimos e contràrios bisonzare, serbire.

odhàna , nf Definitzione genia de mata, no tanti manna, a fògia lada e larga, frutu (upm) mannu cantu unu landhe, a corgiolu tostau, chiu tundhitu, mesu incasciau in d-una genia de ischissone chi s'istacat candho lompet Sinònimos e contràrios lantzola, naciola, nucedha Terminologia iscientìfica frt, Corylus avellana Ètimu ltn. avellana Tradutziones Frantzesu noisetier, noisette Ingresu hazel (tree) Ispagnolu avellana Italianu nocciòlo, nocciòla Tedescu Haselnußstrauch, Haselnuß.

odhè!, odhéu! , iscl, nm Definitzione foedhu chi narant ispantaos, dispràghios, timendho po dannu acontéssiu o chi podet acontèssere: it'arrori!, ite dannu! (dhu narant coment'e nm. puru), o fintzes po cosa bona, chi si credet bella meda, chi s'istimat, o po cosa lègia, mala, chi no si bolet o no si aprovat / essere a odheos = narri odheu! fatuvatu, coment'e timendi meda (o fintzas unu pagu po arreghèscia, tanti po nàrriri ca ccn. cosa no fait a dha fai) Sinònimos e contràrios ateu!, mintzisti! / arguai, dannu Frases odheu ite disastru in domo mia, chi una pedra in se piús no b'at! ◊ odheu, sos canes istanote in gianna mia! ◊ odheu, pudhighina, si ti fidas s'astore est a rodeu! ◊ "Odhè! odhè! ite raju ti est picandhe?!", zúbilat tziu Antoni ◊ e ite li apo a dare, odhè, si so sica che linna?! ◊ odheu si est abberu su chi est nendhe sa zente, chi nachi l'at mortu su fizu?! ◊ - Si no càglias ti sego sa conca! - Odheu, proite no ti provas?! 2. dae tentu, innanti chi ti sutzedat calchi odheu! ◊ e càlladi a sa muda: a ndhe tenes de odheos, mancus chi siant mortes de ómine pro àere intesu duos tzocos! ◊ làssami sos odheos, pònedi e faghe sa faina, za no ses cancaradu! 3. odheu a bonu chi est custu mele!…◊ odheu cantu est zeniosu cussu zòvanu!…◊ odheu, cudhu macu, bessimich'eretu, no so in chirca tua! ◊ odheu cust'imbriagone: candho est chi ndhe la finis?! ◊ odhè! odhè! proite no ti callas, menzus?! ◊ - Fulanu est cojendhe cun Fulana… - Odheu!… bellu inzertu, mih, unu prus macu de s'àteru! ◊ odheu, no niedas nudha ca est fintzas birgonza! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mon Dieu! Ingresu good Lord! Ispagnolu ¡Dios mío! Italianu o Dio! Tedescu ach Gott!

odhidòne , nm Definitzione genia de istrégiu; idea chi berrinat sa conca Sinònimos e contràrios badhidoni*, mannirone / ammuntu 1, arriolu, pedine.

odhiólu , nm Definitzione sa trota candho est de naschidórgiu, ancora pitica Sinònimos e contràrios groli, seju 1, sodhiscu, trotischedha, tzurrita Terminologia iscientìfica psc Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu alevin de la truite Ingresu fry trout Ispagnolu alevín de la trucha Italianu avannòtto della tròta Tedescu junge Forelle.

ódia , nf, nm: ódiu, údia Definitzione sentidu malu e forte contràriu a ccn. o a calecuna cosa, de dhi bòllere male e de cricare de dhi fàere dannu; su ndhe pàrrere male de su bene de s'àteru Sinònimos e contràrios àschiu, tírria | ctr. amore, istima Maneras de nàrrere csn: ficare, parare, ghetai o pònniri ódiu a unu = leare in ódiu; mastigare ódiu = sunfriri po s'ódiu de is àterus, po su mali chi ndi benit; aguantai s'ódiu = muntènnere s'ódiu, no iscarèsciri s'ofesa Frases eis inténdiu chi fut nau: Istima is amigus tuus e torra ódia a is nimigus tuus; ma dèu si naru: Istimai fintzas is nimigus! (Ev)◊ pro no sighire in cussa malaita gherra de ódios, los perdonei ◊ at a èssiri genti chi ti at ghetau ódiu ◊ no andhes a los acusare ca poi ti leant a ódiu 2. s'ódiu de s'amante cun s'isposa durat dae terra a letu ◊ cussa est zente chi comente bident a unu mezorendhe ndhe tenent ódiu 3. a pipia, a su pisedhu dhu tenei ódiu, candu ndi fenta a minestra: no mi praxiat e bastat! Sambenados e Provèrbios prb: s'ódiu de oe làssalu a cras Tradutziones Frantzesu haine Ingresu hate Ispagnolu odio Italianu òdio Tedescu Haß.

odiài , vrb: odiare Definitzione ficare o pònnere ódiu, pigare a ódiu, portare ódiu Sinònimos e contràrios tirriai Frases fizos mios, odiade onzi mala discórdia, onzi brutu ódiu vanu chi no batit frutu! (A.Casula) Tradutziones Frantzesu haïr Ingresu to hate Ispagnolu odiar Italianu odiare Tedescu haßen.

odiànu , agt Definitzione chi tenet ódiu de is àteros, chi sentit ódiu, sentidos malos po s'àteru Sinònimos e contràrios odiosu, terriosu Ètimu srd.

odiàre odiài

odiosidàde, odiosidàdi , nf Definitzione su èssere odiosos.

odiósu , agt, nm Definitzione chi o chie tenet ódiu de is àteros, chi, no de si ndhe alligrare, dhi dispraghet chi àtere tèngiat bene; chi sentit ódiu, tenet sentidos malos po àtere Sinònimos e contràrios belosu, fengiosu, odianu, sangiosu, unconosu / terriosu / cdh. udiosu Frases issa fit paurosa ca timiat sa zente odiosa ◊ lampu ma est odiosu, mih: a unu mezorendhe mancu lu faedhat prus! ◊ s'ómine odiosu abbandhonat a Deus Tradutziones Frantzesu envieux Ingresu envious Ispagnolu envidioso Italianu invidióso Tedescu neidisch.

Odissèa , nf Definitzione unu de is duos poemas immortales de su poeta grecu Omero: contat de is disauras de Odisseu (Ulisse).

ódiu ódia

odriàngus, odrinàgus , nm: ordinagos, ordinagus Definitzione is funes acapiadas a corros e a lobu in d-un'origa de is boes po dhos ghiare (giuntos o nono) Sinònimos e contràrios brancos, cabitzinas, redinàgios* Maneras de nàrrere csn: is ogus no portant ordinagus = abbàidant a totue, su chi cumbinat; tirai, andai a ordinagus = andhare a manu destra (sa parte de su boe chi triballat menzus) Tradutziones Frantzesu rênes Ingresu reins Ispagnolu riendas Italianu rédini Tedescu Zügel.

odrinài , vrb: ordinai, ordinare Definitzione pònnere in assentu, bene, in órdine, in régula, a régula; giare órdines, cumandhos, cosas a fàere; dimandhare cosa a comporare, cosa chi mandhant de aterue / ordinare sas vinzas = marrai, tzapare sas binzas; ordinare sas ortalíscias = surcare sos ortos pro los prenare Sinònimos e contràrios assantai / pertzetare 2. custas meighinas mi las at ordinadas su dutore 3. amus ordinadu robba a nos fàghere bestimenta Ètimu ltn. ordinare Tradutziones Frantzesu mettre en ordre, prescrire Ingresu to order Ispagnolu ordenar, mandar Italianu ordinare, prescrìvere, richièdere Tedescu ordnen, in Ordnung bringen, befehlen, verschreiben, bestellen.

odringiài , vrb Definitzione bestire a nou, pònnere cosa bella Sinònimos e contràrios mudai 2. biendidhu aici mali odringiau no dh'ant fatu tropu bella apariéntzia, a su piciocu.

odríngiu , nm: ordinzu 1 Definitzione su ordire Sinònimos e contràrios oldiu, ordidura, ordimentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ourdissage Ingresu warping Ispagnolu urdimbre Italianu orditura Tedescu Anzettelung.

odríre, odríri , vrb: ordie, ordire, ordiri, uldire Definitzione istèrrere s’istàmene o filu in s'ordidórgiu; aprontare su filu ordiu in su telàrgiu (de un'insúliu a s'àteru); cuncordare trassas a dannu de ccn., istare sèmpere faendho Sinònimos e contràrios ordimignare Frases como chi est su filu ordidu a bois tocat a tèssere! (F.I.Mannu)◊ canno veniat su tempus de ordire ficaiant bàtoro brocos in terra e fachiant una matassa a tritza ◊ dhue aiat féminas filanno, ordinno e tessenno 3. a tiva bassa eo apo iscurtadu totu su chi ant ordidu pro innóriu ◊ intendhendhe cust'istória bene ordia cudhu credet totu ◊ babbu tuu sempri odrendi est!… Ètimu ltn. ordire Tradutziones Frantzesu ourdir Ingresu to warp Ispagnolu urdir Italianu ordire Tedescu zetteln, anzetteln.