barriàdu , pps, agt Definizione de barriare; chi portat càrrigu; chi ndhe portat meda (frutu, machiori, pinzos de… mascu) Sinonimi e contrari carrigadu / gàrrigu, frunidu | ctr. líchidu 1, iscàrrigu Frasi fimus in medas e amus barriadu coitendhe ◊ tue za as barriadu, a machine! ◊ lampu a barriadu chi at cussu: no ndhe narat una zusta! 2. ocannu sas olias sunt barriadas meda ◊ semus barriados de males e no ndhe podimus a fàghere ispesa manna 3. cussu za nachi est barriadu e la cuntentat sa muzere! Traduzioni Francese chargé Inglese load (ed) Spagnolo cargado Italiano caricato, càrico Tedesco geladen, voll.

bàrriu , nm, agt Definizione su tanti de cosa chi bastat po carrigare a unu, o un'animale, una màchina; mesura de 60 (o de 100) litros; chi portat càrrigu; nau de fémina, chi est príngia / èssere b. che pedhe de assile, a pilu in pedhe = càrrigu meda (nau de matas po su frutu) Sinonimi e contrari càrrigu / barriadu, prenu | ctr. líchidu 1, scàrrigu Frasi apo una labia de duos bàrrios e unu carradellu de bator bàrrios ◊ tiras treme treme bàrrios pesudos 2. Mont'Albu est bàrriu de nie ◊ sas àrbures sunt bàrrias de frutuàriu 3. cudhae sos terrinos sunt piús in pendheu e bàrrios de ruedhu 4. sas àrvures ocannu sunt bàrrias che pedhe de assile: no est in contu sa landhe chi giughent! Cognomi e Proverbi smb: Barriu / prb: in caminu si acontzant sos bàrrios ◊ bàrriu minore remiarzu mannu Etimo srd. Traduzioni Francese charge Inglese load (ed) Spagnolo carga Italiano càrico Tedesco Laden, voll.

cólimu , agt: cólumu, cúlumu Definizione chi est a oros, prenu prenu, nau de istrègios o misuras; cosa a meda / avb. a cólimu = a oros, prenu prenu de no bi càbere àteru: nadu de mesura podet èssere prena a cucurru (diferente de a oros, a rasu) Sinonimi e contrari acucuradu, pienu / muntone Frasi a sos proite dubbiosa isetat una risposta cóluma de sustàntzia ◊ su mundhu est cólumu de peleas 2. sas lúscias las ant pienadas a cólumu ◊ su trenu passat sempre a cólumu de zente ◊ s'arveghe zughet sas titas a cólumu de late 3. sufrit unu cúlumu ispaventosu de males Etimo itl. Traduzioni Francese plein Inglese full Spagnolo colmo Italiano cólmo Tedesco voll.

larilàri, larillàris , avb Definizione chi ndh'est càrrigu, chi ndhe portat meda (pruschetotu de cosa minuda, pitica, fintzes de abba), chi est cagiagàgia; chi est prenu a oros, prenu totu / èssere l. Sinonimi e contrari biraira, ghiraghira, iragunoru, laralara, tilchiatílchia / pienu Frasi zughet sos pantalones larilari de saurra ◊ sa pira in terra est larilari de frommiga ◊ bodhindhe morisca mi so fatu larilari de ispina Traduzioni Francese débordant Inglese crowded Spagnolo repleto Italiano gremito, rigurgitante Tedesco überfüllt, voll.

piénu , pps, agt, nm: plenu, prenu Definizione de pienare e de plèniri, cun totu is matessi significaos; chi aintru no dhue at logu ca est totu ocupau, chi no dhue cabet àteru (ma a bortas nau fintzes in su sensu de meda, es. cussu móbbile est prenu de brúere, fróbbilu!; est su logu prenu de musca, sa linna betza prena de frommiga) Sinonimi e contrari cenu, prenadu / cólimu / afiancu, atatu, mascadu, satzau / càrrigu, frunidu, prignu, semenadu | ctr. líchidu 1, sbuidu, tufudu Modi di dire csn: p. a ponte a ponte (nadu de isterzu)= a cucurru, a meda, a istibbu, a issacu; prenu che ou (nadu de isterzu o de chie at manigadu)= prenu ’eretu, de no càbere prus nudha; terra prena a trigu, a órgiu, a fà, o àteru = chi bi ant semenadu trigu, orzu, fae, o àteru; plenu de doloris = chi est totu dólimas, chi li dolet in totu sa carena; prenu de chentu e unu male = malu meda (nadu de ccn.); fàghere su prenu = prenare deunudotu; leare, iscúdere a punzu prenu = cun su punzu afissu o serradu; su pienu de sa Luna = candho sa Luna est tundha tundha, si bidet totu intrea; leare in prenu (iscudindhe) = fèrrere bene, de fàghere totu s'efetu Frasi amus prenu s'ortu a fae ◊ cuss'isterzu l'apo prenu deo ◊ ndhe apo prenu su logu, at prenu sa broca ◊ sa piata s'ibboideit coment'etotu si fit piena ◊ de custas lendhas ndhe ant prenu su logu 2. sa die fit piena a ponte a ponte de càntigos, ballos, brincos, giogos e risos ◊ fit pienu de dépidos cun sa butega ◊ portat is manus prenas de ungas mannas ◊ su monte nostru fit prenu de onzi linna ◊ apu agatau cust'ampudha prena: is atras funt buidas ◊ sa note fit galu tépia e prena de istedhos 3. fit arendhe e at lassadu s'aradu intro de su sulcu, in su pienu ◊ in su prenu no bi depet colare bestiàmine ca faghet dannu ◊ cussus animalis faint dannu in is terras prenas a trigu! 4. cussos sunt tirriosos e prenos de pretesas ◊ fit unu trighínnia bellu, prenu, primariu, cumpridu ◊ fostei est sempri impressiu, sempri prenu de cosa de fai… (A.Garau) Cognomi e Proverbi prb: sa brenti prena non creit a sa sbúida Etimo ltn. plenus Traduzioni Francese plein, rempli, encombré Inglese full, hight, filled Spagnolo lleno, colmado, repleto Italiano pièno, cólmo, sàturo, brulicante, infestato Tedesco voll, erfüllt.

prígnu , agt: príngiu, prinzu Definizione nau de fémina o de animale, chi portat su fedu in corpus; nau de css. cosa, chi est prena prena, bentruda Sinonimi e contrari gràidu, impedidu, próssimu | ctr. anzadu Modi di dire csn: bèniri príngia = bènnere ràida; muru príngiu = a bentre, apunt'a ndhe rúere; prinza a minuju = príngia de pagu; èssere prigna manna = ràida a mannu, apunta a s'illierare (o anzare, nadu de animale) Frasi abarrat noi mesis príngia, sa fémina ◊ sos malàdios de idropisia parent prinzos de nobe meses ◊ s'animali príngiu tocat a dhu pigai cun prus delicadesa ◊ est arreada prinza cada vorta chi su maridu si ndh'at iscanzau su cinghedhu 2. anchi dhi calit lampu príngiu chi fatzat milla lampixedhus! Etimo itl. Traduzioni Francese gravide Inglese pregnant Spagnolo preñada, embarazada Italiano prégno Tedesco schwanger, trächtig, voll.

stibbíu , pps, agt: istibbidu Definizione de stibbiri; nau de istrégiu o de logu, chi est prenu a isticu Sinonimi e contrari insacadu 2. at passau unu pulma stibbiu de genti Traduzioni Francese entassé Inglese crammed Spagnolo repleto Italiano stipato Tedesco überfüllt, gedrängt voll.

«« Cerca di nuovo