abbacràsta , nf: abbagrasta, acuagrasta Definizione s'abba chi portat s'olia e chi, candho est mólia, si ndhe iscèberat e si fúliat po chistire s'ógiu límpiu; s'abba de su giodhu, sa chi s’iscèberat faendho su butiru; nau in cobertantza, cosa de pagu valore, machine Frasi pro chirriare bene s'ozu dae s'abbagrasta a sos isportinos lis cheret betadu abba budhindhe 2. tue in conca bi giughes abbagrasta, bellu meu! Etimo srd. Traduzioni Francese eau restante du procéde de préparation des olives Inglese water remnants of olives processing Spagnolo oleaza Italiano àcqua residuata dalla lavorazióne delle olive Tedesco nach der Bearbeitung von Oliven oder Milchprodukten entstandene Flüssigkeit.

abbía , prep: abbias, avia Definizione a bia a = a cara a…, a bia de…, fache a… / èssere abbia a carrela = abbertu in campu, de unu totu Sinonimi e contrari cada 1 Frasi sos coros nostros sunt abbia a su Segnore ◊ sunt annenne abbias de sa domo ◊ isse si movet abbia de s'intrada e deo sigo ifatu ◊ benide a dresta, abbia de sa riba cun nois a su passu ue podet andhare zente bia Etimo srd. Traduzioni Francese vers Inglese towards Spagnolo hacia Italiano vèrso Tedesco gegen, nach.

abbidamènte , avb: abbididamente, abbididarmente Definizione coment’e biendho (craru) su chi s'est faendho o chi si bolet fàere, apostadamente, ischindho e bolendho su chi si faet (ctr. de malascigura) Sinonimi e contrari abbidentemente, abbiduduidu, apostadamente Frasi cussa fit mancàntzia fata abbididamente e la depiat pagare ◊ chi si fetat male in fadhina, pro no ischire, si podet cumprèndhere, ma abbididarmente nono! ◊ cussu est dannu fatu abbididarmente, no est irmarru! Etimo srd. Traduzioni Francese en connaissance de cause Inglese after due consideration, deliberately Spagnolo con conocimiento de causa Italiano a ragion veduta, deliberataménte Tedesco nach reiflicher Überlegung.

abbisòca , avb Definizione mi parit ca…, forcis…, abbisumeu chi… Sinonimi e contrari abbisomeu, abbisu, soca 2 Frasi mi aponent unu giubedhu e abbisoca mi lu probant! ◊ abbisoca depet torrare a tucare deretu! ◊ abbisoca sezis in festa! ◊ Bissenta at dimandhadu abbisoca prus a issa etotu chi no a sos àteros Etimo srd. Traduzioni Francese peut-être, à mon avis Inglese perhaps Spagnolo en mi opinión Italiano a mio avviso, mi pare che…, fórse Tedesco meiner Meinung nach, ich meine, daß, vielleicht.

abbisoméu , avb: abbisumeu Definizione a pàrrere meu, segundu su chi ndhe pentzo geo, stau ca… mi parit chi… Sinonimi e contrari abbisoca, abbisu, istimmei, mísparra, naromeu, stamega Frasi abbisumeu andho, como chi no est proindhe! ◊ abbisumeu ses macu, tue, a nàrrere cosas goi! ◊ abbisumeu frocat! ◊ abbisumeu no l'ischis, Frantziscu, chi sunt totu sas cosas cambiadas! (Seu) Etimo srd. Traduzioni Francese à mon avis Inglese in my opinion, may be Spagnolo en mi opinión Italiano a mio parére, fórse Tedesco meiner Meinung nach, vielleicht.

abbísu , avb Definizione a bisu, a pàrrere (meu), po cantu si biet, si paret: si podet nàrrere in su sensu própriu, e duncas cun ccn. duda, ma fintzes in su sensu de una cosa segura e ladina e s'imperat agiummai sèmpere cun sa cng. "chi" / abbisu meu, abbisu mia chi…; no ischire ite abbisu pigare = no ischire su médiu de leare, ite tocat a fàghere Sinonimi e contrari abbisoca, abbisomeu Frasi abbisu chi pioet! ◊ si bos betades manu, a sos concluos, abbisu chi sos punzos bonos creides! ◊ abbisu chi azis gana de bufonare! 2. abbisu ses macu! Etimo srd. Traduzioni Francese peut-être, évidemment Inglese perhaps, evidently Spagnolo en mi opinión Italiano a mio avviso, mi pare che…, evidenteménte Tedesco meiner Meinung nach, ich meine, daß, offenbar.

apústi , avb, prep: apustis, postis Definizione tempus chi benit aifatu, fatante a calecuna cosa o a un’àteru tempus Sinonimi e contrari abosca, acoa, addaboi, apoi, deboschindhe, otonni | ctr. aprimu, innantis Frasi apustis torra e presenta su donu tuu! ◊ apustis non mi nd'incuru prus 2. apustis de custu no iscieus nudha de issu ◊ apo a vènnere apustis vostru ◊ apusti de una mesoredha ndi fuant essius ◊ apusti mortu comunigaidhu! ◊ apustis chi at fatu una poriga de passus est torrau Etimo srd. Traduzioni Francese après Inglese after Spagnolo después Italiano dópo, pòi Tedesco nachher, nach.

assamodàre , vrb: assemodare Definizione bestire a sa moda, bene Sinonimi e contrari allaputzai, allepuritzare 2. est una giòvana assemodada Etimo srd. Traduzioni Francese pomponner, parer Inglese to make fit tightly Spagnolo vestir a la moda, acicalar Italiano vestire secóndo la mòda, attillare Tedesco nach der Mode anziehen.

befàna , nf Definizione genia de personàgiu pentzau che una fémina bècia chi batit is donos a is piciochedhos su note de su chimbe abbreschendho a su ses de ghennàrgiu Sinonimi e contrari marragoti Frasi a sa befana dhue crent su fedu ma no is mannos ◊ mai befana in faci apu biu, ma dh'ia a bolli biri e fuedhai (F.Pischedda)◊ is pagus bortas chi nci atafàt a sa crapita giusta, sa befana lassàt adítziu adítziu duas figus sicadas Etimo itl. Traduzioni Francese "befana" Inglese epiphany, ugly woman Spagnolo "Los Reyes" (Magos) Italiano befana Tedesco Befana, alte, gerechte Hexe, die, nach der italienischen Volksüberlieferung.

buchiài , vrb: abbuchiari, buchiare Definizione fàere buchiadas, mòvere sa buca comente faet unu in dificurtade arrespirandho, morindho Sinonimi e contrari acaogare / ispirare 2. su coru miu est giai buchiendi Etimo srd. Traduzioni Francese haleter Inglese to gasp Spagnolo boquear Italiano boccheggiare Tedesco nach Luft schnappen.

cabudexèna , nm Definizione su tempus luego apustis de sa chena / a c. = apustis chenadu Sinonimi e contrari apustixena Frasi dónnia cabudexena bessestus a su friscu, in s'istadi, in bidha ◊ candu nonna mi contàt is contus dh'ascurtau totu su cabudexena Etimo srd. Traduzioni Francese après-dîner Inglese afterdinner Spagnolo sobremesa Italiano dopocéna Tedesco Zeit nach dem Abendessen.

cascaredhàre , vrb Definizione fàere o betare càschidos, fàere sa buca coment'e cascandho Sinonimi e contrari cascai 1, cascajare Etimo srd. Traduzioni Francese bâiller, haleter Inglese to yawn Spagnolo bostezar, boquear Italiano sbadigliare, boccheggiare Tedesco gähnen, nach Luft schnappen.

daesécus, daeségus , avb, prep: daisecus, daisegus, dasegus, dausegus, desegus, diesegus Definizione apalas, s'ala contrària a ue unu (o una cosa) est abbaidandho; coment'e tempus inditat su passau / istare o èssere a daesegus de un'àteru = (nau de ccn.) èssere cunsiderau prus pagu, contare prus pagu; in daisegus meu, tou, sou, e gai Sinonimi e contrari acoacò, addaesegus, aissegus, incuadas, insegus | ctr. ananti, innanti Frasi su mundhu no torrat in daesecus! ◊ si podia torrare vinti annos a daisegus, tambene! ◊ a isse lu zughia in daisegus e no lu podia bídere ◊ dae dausegus sa mama altzaiat sa chintorza addopiada fatendhe finta de l'iscúdere ◊ custa brulla mi l'ant fata sos de daisegus ◊ a diesegus dhue fuit una cortiza ◊ ponidi in diesegus! 2. cussa cosa est in daisegus de domo ◊ si cuesit in diesegus de una punta ◊ cussa cosa est in dasegus de sa gianna ◊ neune si cheret a daesegus de un'àteru!◊ s'ómine est addainanti meu e deo so caminendhe in daisegus suo Etimo srd. Traduzioni Francese derrière Inglese behind Spagnolo detrás, atrás Italiano diètro Tedesco hinten, hinter, nach.

iscocài, iscocàre , vrb: iscrocai 1, scocai Definizione istare abbandha abbaidandho o iscurtandho su chi faent is àteros, faendho finta de àteru, coment'e osservandho po bíere calecuna cosa Sinonimi e contrari afantanai, crasteare, iscuciare, oretare, orixedhai, ospiare Frasi mi agatu girugirus, iscochendu tra matas e tra molas de arrú, ascurta ascurta (Gd.Piras)◊ est origas a sa porta de sa càmbara po iscocai sa filla ◊ sa mama est iscrochendi su piciochedhu po biri ita fait Etimo srd. Traduzioni Francese lorgner, épier Inglese to glance at, to spy on Spagnolo espiar, acechar, atisbar Italiano sbirciare, spiare, origliare Tedesco verstohlen betrachten, spähen nach.

iscrèdere , vrb: iscrèere, iscrètere, iscrèiri, iscrere, scrèiri Definizione prnl., lassare o acabbare de crèdere, no crèdere prus a sa cosa chi unu est ibertandho, no crèdere ca si biet sa cosa comente est / pps. iscréditu, iscréitu, iscrétidu, iscrétiu / iscrei a unu = fai a manera chi no pentzit prus a sa cosa chi fiat abetendi Sinonimi e contrari disaprensionai, discrèiri Frasi mi fia iscreindhe candho apo bidu chi fizis istentendhe ◊ bah, dèu mi ndi andu, ca madiru miu si at a èssiri giai iscrétiu! ◊ aspetamus galu, ca mancari siat tardu no est ora de iscrèdere ◊ passeit unu bellu pagu de tempus e incumintzeit a s'iscrètere ◊ su mardiedu si depit portai aillargu de is angionis istitaus po si nd'iscrei 2. dónnia tantu mannant a calicunu a s'iscrèere, a preguntare, a ischire sas intentziones de cudhos malintrannados 3. cussa est cosa chi naraus a is piciochedhus po ndi dhus iscrei de bolli benni a Castedhu! Etimo srd. Traduzioni Francese ne plus attendre après avoir vainement attendu Inglese to give up weating vainly (after a long time) Spagnolo descreer Italiano sméttere di aspettare dópo aver attéso invano Tedesco nach einer langen Wartezeit, das Warten ablassen.

majonèta , nf Definizione genia de fémina bècia, fata a pentzamentu, chi nanca iat a bènnere su note de Pasca de is Tres Gurrès a batire giogos a is piciochedhos… Sinonimi e contrari befana Terminologia scientifica fnt Traduzioni Francese "befana" Inglese befana (kindly old witch who brings children toys at Epiphany) Spagnolo vieja que trae regalos a los niños para los Reyes Italiano befana Tedesco Befana, alte, gerechte Hexe, die, nach der italienischen Volksüberlieferung.

palangài , vrb: parangai Definizione pònnere a un'imboe, tròchere e incrubare a una parte; fintzes tròchere o incrubare sa conca a s'idea de unu prus forte Sinonimi e contrari fritire, inconchinare, incruai Frasi su bentu at parangau sa mata a una parti ◊ su bentu de soli parangat cambus e ischinas ◊ a parangai s'ischina a trabballai siat! ◊ su sedili de sa màchina parangadhu totu! ◊ no potzu istai e mi parangu totu a una parti 2. cussu at poderau presoni medas bortas po mori de no si èssiri parangau a is ideas de chini boliat sa guerra Etimo srd. Traduzioni Francese déséquilibrer, pencher Inglese to unbalance Spagnolo desequilibrar, balancear Italiano sbilanciare, pencolare Tedesco nach einer Seite hängen.

paltibàris , nm, avb: partebari, partibaris Definizione partes oguales; oguale s'unu cun o a s'àteru Sinonimi e contrari barigua / apare, debarapai, interpare, parebare Modi di dire csn: èssere a p. = mesu goi e mesu gai; fàchere a p. = una borta s'unu, una borta s'àteru, a borta a borta Frasi già bi est su partibaris: ognunu andhat pro contu sou, si no andhant de acordu 2. si ghetant butadas befianas cantendusí partebari mutetus e cantzonis Etimo srd. Traduzioni Francese alternativement Inglese alternately, mutually Spagnolo alternativamente, recíprocamente Italiano alternativaménte, vicendevolménte Tedesco abwechselnd, einer nach dem anderen.

pòsca, pòscas, pòsche, pòsches , avb, prep: abosca Definizione su tempus apustis de un'àteru / su como posca = sa cosa de un'iscutighedha como, de un'iscutighedha innantis; èssere de como a posca a… = de unu mamentu a s'àteru (ma tirendi acò) Sinonimi e contrari acoa, addaboi, apoi, apusti, daboscas, otonni | ctr. innantis Frasi si cheres brunúsciu e paghe, prima pensa e posca faghe! ◊ no neres como "Emmo" e posca "No"◊ pagu poscas apo pérdidu s'isperàntzia ◊ si coghent coment'e una cugutza e posca nachi fundhant un'imperu!… 2. posca de àere illuminadu sa terra, su sole che est colcadu dae ora ◊ píghidas nues posca de sa traschia dannu e dolu in bidhas e cussorzas ant lassadu (G.A.Salis)◊ est unu chi at a bènnere posca de a mie ◊ a bidha torreit posche de pagas chidas 3. dea merie lassandho a mengianu, dea mengianu lassandho a merie, de como a posca a dhi betare manu! ◊ medas betzos no si ammentant de como a poscas! ◊ rimbambíndhedi ses, chi no ti arregodas su como posca! Cognomi e Proverbi prb: iscuru a chie costat bene innanti e male posca! Etimo ltn. *pos(t)+ca Traduzioni Francese après Inglese after Spagnolo después Italiano dópo, pòi Tedesco nachher, nach.

secúndhe , prep: segundhu, segundis, sicundhe, sicundhu, sicunne, sicunnu, sincundhu Definizione foedhu chi (a solu o cun sa prep. a) acumpàngiat unu númene o pronúmene po giare s'idea chi calecuna cosa est cunforma, adata, adatada a cussu: si podet nàrrere fintzes a solu po giare un'idea de diferente possibbilidade Sinonimi e contrari cuforma Modi di dire csn: sicundhe mene, tene, isse = a pàrriri miu, tuu, suu; a sicundhe de… = segundhu su…; in sicundhe + nm. pl. chi inditat logu = in tzertos (nm.)… dhoi at (nm.) aundi… Frasi secundhe issu no si ndhe acatat un'àtera gai bella ◊ sicunnu ite faches fuitinne! ◊ segundhu tue mi pagas cun cosas de nudha!…◊ su telarzu faghet sonu divressu segunnu su chi tesset ◊ a sincundhu s'istampu su bobborrotzi ◊ a segundu de su daori si pigat sa mexina ◊ si bendit sa cosa a segundu de su tempus ◊ a segundis, est cosa de arriri o de timiri ◊ Cristos est torradu a biu segundhu sas Iscrituras ◊ sicundhu tene est gai 2. podet andhare bene comente podet andhare male: segundhu! ◊ in sicundhe cussorjas andhat peri su focu ◊ gopai andàt a domu insoru po dhis aderetzai is pilus, dónnia tres cidas o una borta su mesi, segundu (B.Lobina) Cognomi e Proverbi prb: segundhu su pastore sas belveghes Etimo ltn. secundum Traduzioni Francese selon Inglese in accordance with, according to Spagnolo según Italiano secóndo Tedesco nach, gemäß.

«« Cerca di nuovo