abborrigàda , nf: abburricada, burrigada* Definizione brulla pesante, giogu de martzocu: una brulla ti fatzo, un'ogu ti ndhe bogo Sinonimi e contrari ghelea, molentada, tontesa Frasi fatu m'at sa mascarada proite mi cheriat bellu, ma no b'at piús apellu fata chi est s'abburricada! (G.Atzori) Traduzioni Francese sottise, bêtise Inglese bad joke Spagnolo borricada Italiano brutto schérzo, spropòsito Tedesco schlechter Scherz, großer Fehler, Dummheit.

abrassúta , agt Definizione abra assuta (nau in cobertantza de ccn.) = susuncu, limidu Etimo srd. Traduzioni Francese vieil avare Inglese nasty niggard Spagnolo tacaño Italiano avaràccio Tedesco großer Geizhals.

ammanniàe, ammanniài , vrb: ammanniare, manniai Definizione crèschere, fàere prus mannu, fàere a mannu, intrare in tempus Sinonimi e contrari acrèschere, ammannire, ilmagnare, immannitare, ingrandèssiri | ctr. impiticai, irminorigare, miminare, torrae Frasi sa pratza tocat a dh'ammanniai po càpiri prus genti ◊ iaus a bolli ammanniai sa buteghedha ◊ immoi is pipius funt ammanniaus ◊ contamí de tui, babbu, immoi ca mi seu ammanniada! ◊ s'acorru mi segat su ammanniai: o mamma, mi lessit andai! Etimo srd. Traduzioni Francese agrandir Inglese to enlarge Spagnolo agrandar, crecer Italiano ingrandire, diventar grande Tedesco vergrößern, größer werden.

asciústru , nm: assultu, assustru, assustu Definizione assíchidu mannu / dare a unu s'abba de s'assustru = dare abba a bufare a chie at collidu assustru, ca li faghet bene Sinonimi e contrari acíchidu, assústidu, timoria Frasi vos at a uchídere s’asciustru! ◊ at collidu asciustru: pórrili una tassa de abba!◊ si a denote biet cuss'irmustru calicunu de coro pacu forte, massestat, ndhe morit de s'assustru! (G.A.Solinas)◊ ti pesso currendhe a fuidura cun s'assustu de rúere ◊ a sa pitzinna li ant fatu mandhicare carchi cosa pro si torraret dae s'assustu Etimo srd. Traduzioni Francese grande frayeur Inglese strong fright Spagnolo susto Italiano fòrte spavènto Tedesco großer Schreck.

bicalínna, bicallína , nf: picalinna Definizione genia de pigione bellu, mannu, chi a bicadas istampat is truncos buidos ue si faet su niu: in Sardigna nidat e faet abbitu in dónnia tempus Sinonimi e contrari atacadolza, bicamata, pertunghemuru, pertungheustes, picabica, pítau, pitigone, pitulatrunca, tocafuste, tochedhadòrgia Frasi bicallina, bicallina, bogamindi cust'ispina! ◊ su bicalinna est faendho su nidu Terminologia scientifica pzn, dryobates major harterti Etimo srd. Traduzioni Francese pic Inglese woodpecker Spagnolo picamaderos, pico Italiano pìcchio Tedesco großer Buntspecht.

bicamàta , nm: picamata Definizione genia de pigione bellu, mannu, chi a bicadas istampat is truncos buidos inue si faet su niu: in Sardigna nidat e faet abbitu a totu annu Sinonimi e contrari atacadolza, bicalinna, pertunghemuru, pertungheustes, picabica, pítau, pitulatrunca, tocafuste, tochedhadòrgia Terminologia scientifica pzn, dryobates major harterti Etimo srd. Traduzioni Francese pic Inglese woodpecker Spagnolo picamaderos, pico Italiano pìcchio Tedesco großer Buntspecht.

blandòni , nm: brandoni Definizione genia de cosa po aguantare prantadas is candhelas allutas Sinonimi e contrari aceri, candheleri, candhelorbu Etimo spn. blandón Traduzioni Francese chandelier Inglese big candlestick Spagnolo candelabro Italiano gròsso candelière Tedesco großer Kandelaber.

cadínu , nm: carinu, curinu Definizione istrégiu mannu, artu e largu impreau fintzes po binnennare, pònnere abba e àteru; àtera genia de istrégiu prus mannu, fatu de canna isperrada intéssia o àteru cadinu po orrobba)/ min. cadinedhu Sinonimi e contrari gofa, cavagna / lóssia, paneri Modi di dire csn: c. de arremustai = ispétzia de iscartedhu mannu chi serbit pro ndi bogai su mustu de is tinas candu est ancora cun sa binatza; c. de preta = lússia, isterzu mannu de canna intéssida a pònnere laore; c. de pannus = paneri; pisci ’e c. = chistiones o cosas personales, prus díligas; seguru che àcua in c. = seguru nudha; fai iscartedhu e c. = nàrrere, fàghere totu unu, dimandha e risposta, no chèrrere azudu; cadinu isfundau (nadu de unu) = chi no assutat mai, sempre faedhendhe Frasi at segadu su cadinu torrendhe dae s'abba ◊ unu cadinu de àxina podit pesai de binti a bintixincu chilus ◊ candu si binnennàt a carinus is portarois portànt totu su suci in sa camisa 2. fit betendhe abba a cadinos ◊ custa cosa est segura che abba in cadinu… 3. totu bollit fai issu, iscartedhu e cadinu! ◊ chini ti at nau nudha? totu ses fendi tui, iscartedhu e cadinu! Cognomi e Proverbi smb: Cadinu Terminologia scientifica stz Etimo ltn. catinus Traduzioni Francese panière Inglese big basket Spagnolo cesta, cestón Italiano cestóne Tedesco großer Korb.

caistédhu , nm: canistedhu 1, cranistedhu, canistredhu Definizione su cherrigu, de s'istrégiu de fenu (est fatu de iscaria) est cussu a costaos bàscios (ma prus artos de cussos de sa canistedha) e prus mannu meda (largu mancari unu metro e prus de diàmetru); in calecunu logu dhu narant a sa canistedha (de matessi genia e bisura ma meda prus pitica)/ canistedhu de allàciu = istrexu de fenu a puntu longu Sinonimi e contrari banastra, carrigu, coladòrgia, irgrandiola Frasi su pani si poniat in canistedhus e palinis e si lassàt axedai in callenti o imbussau ◊ dónnia chida is massajas prugànt e faiant sa farra in sedatzu e canistedhu ◊ tia Tatónia issunniat su trigu de maghinare, dhu lassàt a sicutare unu pagu e pois che dhu betàt in duos canistedhos Terminologia scientifica stz Etimo ltn. canistellum Traduzioni Francese grande corbeille Inglese wicker basket Spagnolo canasta, harnero Italiano canèstra, gròsso canèstro Tedesco großer Korb.

càmba 2 , nf Definizione donniunu de is cambos o bratzos prus mannos, grussos e longos, de una mata manna; su cambighedhu de s'erba; una parte no precisa de su tàgiu Sinonimi e contrari artzali, branca, bratu, nae, perra, trassali / cambu Modi di dire csn: c. de fae, de fiore = cambu; una c. de bértula = unu fodhe; c. de fogu = una parte de su fogu fuidu chi ch'essit a un'àtera bandha; c. de riu = parte de unu riu o unu riu chi si distinghet de, o abbojat a, un'àteru, itl. affluènte; c. de mare = tretu astrintu de mare chi che intrat in sa terra; c. de mare (in suspu) = meda; c. de abba = brussu, vena manna, bundhante de abba chi essit in sas funtanas o colat in unu logu; linna de c. = a nae Frasi zughet onzi camba, cuss'àrbure, chi betat un'àinu de linna! ◊ comente ant pudadu ndhe l'ant segadu sas cambas dae rughes ◊ ite bellu puzone chi s'est faghindhe nidu cun tres cambas de fenu… 2. azis a pentzare ca ne porto una camba de bértula! 3. in cussa funtana bi essit una camba manna de abba ◊ sunt sos trainos che cambas de mare ponindhe in disisperu sas persones Terminologia scientifica rbr Traduzioni Francese grande branche Inglese big branch Spagnolo rama Italiano gròsso ramo d'àlbero Tedesco großer Zweig.

cambaròni , nm: camberoni Definizione càmbara manna, agiummai de prammu Frasi funt bendendi cambaredha pitica e camberoni Traduzioni Francese grosse crevette Inglese big crayfish Spagnolo langostino Italiano gamberóne Tedesco großer Krebs.

càrba , nf: carva, càrvia Definizione bratzu, cambu mannu de mata; nae, fintzes nae longa longa e fine po ndhe iscutulare su frutu segundhu sa mata Sinonimi e contrari bratu, camba 2, ratu, trassali / magiadorza Frasi falant ínteri carvas, molinandhe, sas atonzinas fozas ingroghias (G.Brocca)◊ ufuladas de bentu frúschiant ínteri carvas irfozias molinandhe sa frita papuschina ◊ si fit intesa una tràchida ispramosa in mesu de sas carvas de su padente 2. pro ndhe ghetare sa méndhula at picau una carba Terminologia scientifica rbr Etimo srdn. Traduzioni Francese grande branche Inglese big branch Spagnolo rama grande Italiano gròsso ramo Tedesco großer Zweig.

cassí 1 , nm: cassibi 1 Definizione pische de sa matessi genia de s'ambidha, ma prus grussu Sinonimi e contrari filatrota, magangioni Frasi biu unu bellu cassí, dh'aferru ma mi nchi est lossingiau de manus! Terminologia scientifica psc Traduzioni Francese grosse anguille Inglese large eel Spagnolo anguila gruesa Italiano capitóne Tedesco großer Aal.

catzillóru , nm Definizione bardúfola manna Sinonimi e contrari badrufa, morócula Terminologia scientifica ggs Traduzioni Francese grande toupie Inglese big spinning top Spagnolo trompo, peonza grande (f) Italiano trottolóne Tedesco großer Kreisel.

caulíta , nf Sinonimi e contrari cimagorita, corigoritu, muitzu Terminologia scientifica rba, Ammi majus Etimo srd. Traduzioni Francese ammi élevé Inglese bishop’s flower Spagnolo ameos Italiano visnaga maggióre, rindòmolo Tedesco Zahnstocherammei, großer Ammei.

ciàu , nm: crau, cravu, giau Definizione orrugu de cosa, mescamente de ferru, a punta a una parte (e a conca a s'àtera) de fichire in muros o in bigas po apicare cosa, o impreau po punciare cosa grussa meda: meda prus mannu de una css. púncia, po su prus est a sestu cuadrau de traessu (setzione) e prus che àteru dhu faet su ferreri segundhu su bisóngiu; sa puntighedha de una fruschedha, una essidura in sa pedhe; pistadura in conca Sinonimi e contrari clavíglia, obbibi, pilu 1, piredhu 1, púncia / buizola / tzulumbone Modi di dire csn: min. cravitu = essidura, buizola in sa pedhe; ammentare craos vetzos a unu = ammentare punturas malas fatas dae meta e malas a crujare, ammentare cosas chi unu no tiat chèrrere intèndhere prus; no ndhe fàghere ne crau e ne tzou de unu = no arrennèsciri a dhu ghetai in pinta, a dhu cumandai; segare su ciau a mossu = èssere tirriosu, malu, dispostu a fàghere male bastu de lòmpere a su chi cheret Frasi sa ruche nostra est custu fizu: ma no bi at zanna chentza cravu! ◊ at apicadu su cabbanu a unu crau de sa zanna ◊ cussu azes fatu? Ancu vos facant a craos! 2. dae sa grigna fit ladina ca podiat segare su ciau a mossu! Etimo ltn. clavus Traduzioni Francese gros clou Inglese big nail Spagnolo clavo grueso, estaca Italiano gròsso chiòdo Tedesco großer Nagel.

cubòne , nm: cuboni, cupone, cuponi Definizione carrada manna a unu fundhu (cuponi isciundau) o fintzes genia de bàrcia adata po pònnere s'àghina istrecada a budhire po fàere su binu: fintzes carrada etotu Sinonimi e contrari budhidórgiu ! carrada, cua 1 Modi di dire csn: pònnere sa ua catigada in c. = incubonare; bogare su mústiu de su c. pro lu pònnere in sa cuba = iscupu, iscubonare; dare c. a sa ua = lassare sa ua catigada in su cubone a budhire unu tantu de tempus; èssiri unfrau coment'e cuponi = ufradu a casidhu, dispiàghidu, annicadu meda Frasi su mústiu budhit in sos cupones ◊ a su mústiu si li podet dare prus o prus pagu cubone, segundhu su binu chi si cheret fàghere ◊ su mústiu in su cuboni tocat a dhu murigai unas cantu bortas Cognomi e Proverbi smb: Cuboni Terminologia scientifica stz Etimo srd. Traduzioni Francese grande cuve de fermentation Inglese big vat Spagnolo tina Italiano gròsso tino da vinificazióne Tedesco großer Weinfaß.

filatròta , nf Definizione s'ambidha etotu (sa fémina) ma prus grussa e grassa Sinonimi e contrari ambidha, finetrota, magangioni Terminologia scientifica psc, anguilla anguilla Traduzioni Francese grosse anguille Inglese large eel Spagnolo anguila hembra Italiano capitóne Tedesco großer Aal.

irgrandiòla, irgrandizòla , nf Definizione canistedhu mannu Sinonimi e contrari caistedhu, ingrandhajola Frasi si poniat sa sedatzadorja intro de s'irgrandizola ◊ leàdebbos una cogone dae s'ingrandiola mia! Terminologia scientifica stz Etimo srd. Traduzioni Francese corbeille Inglese wicker basket Spagnolo canasta Italiano canèstra Tedesco großer Korb.

labía , nf: labija, lapia Definizione genia de istrégiu mannu (prus che àteru de arràmene), largu, cun su fundhu unu pagu acociarau, a costaos artos e cun duas asas de ferru po dhu pòdere pigare prenu in duos; lapia est a logos su calighemuru Sinonimi e contrari cadhàrgiu, labiola Frasi restaia ispantada a bídere cudha labia manna prena de late supesada cun su bratzu de una grua ◊ commo mi ammento cussa lapia de ràmene luchente ◊ sos labiolos sunt diventados labijas Cognomi e Proverbi smb: Labia, Lapia Terminologia scientifica stz Etimo ltn. lapidia Traduzioni Francese chaudière, grande chaudière Inglese cauldron Spagnolo caldera de cobre Italiano grande caldàia, calderóne Tedesco großer Kessel.

«« Cerca di nuovo