acodulàre , vrb: acudulare Definizione tragare, iscúdere a pedra; fàere grae?, fàere a códulu?, fàere coment'e a cude, téteru che pedhe? Sinonimi e contrari apedriai, intellai 2. sas fardetas comintzabant a s'acudulare dae sa saghina de sas matas allentorias Etimo srd. Traduzioni Francese lapider Inglese to throw stones Spagnolo arrojar una pedra Italiano lanciare sassi Tedesco Steine werfen.

afarcài , vrb: afracai, afracare 1, afrachiai 1, afrachiare, afrancai, afrancare, fracae, fracai Definizione andhare o lòmpere apitzu de unu cun in manos, o cun àtera cosa o fintzes solu a foedhos, a briga, su si betare apitzu de ccn. cun fortza e cun intentzione mala; fintzes acostire po istare prus acanta, nau de persona in bonu Sinonimi e contrari abbrancai, acafai, aciapai, afarrancae, aferrai, aggafai, aggarrai, agguantai, carrabbusai, trubare, tzurricare / allupiri, atzurrire, botzicare Frasi po no arrui si est afrancau a sa funi ◊ comenti cudhu dh'iat nau s'annomíngiu si dhi fiat afarcau coment'e unu tzurpu ◊ is invitaus si afracant po pigai su postu ◊ su cani si est afracau a mussiai ◊ su lupu afracat s'angioni ◊ mi seo afrachiau a pitzu de cudhu 2. che àbbili mi as afracau! ◊ candu dh'at biu mi dh'at afracau… ndi dhi at nau de dónnia colori! ◊ est istau issu chi mi ch'est afracau a pitzu! 3. comenti at biu su dinai in terra si nc'est afracau ◊ si ndi funt afracaus asusu ◊ cussos funt basadores: comente ti bient ti che afràchiant apitzu a basare! 4. fortzis nontesta ti bolias afracai a mei po ti callentai! Cognomi e Proverbi prb: su cani arrabiau si afracat a is cratzonis de su straciau Etimo srd. Traduzioni Francese s'élancer, se lancer Inglese to rush, to hurl oneself Spagnolo arrojarse, acometer Italiano slanciarsi, avventarsi Tedesco sich werfen.

afedài, afedàre , vrb: fedare* Definizione fàere fedu, fígios; pesare animales a séberu; foedhandho de animales, fintzes betare su fedu (angiones, crabitos) a súere a is mamas Sinonimi e contrari afigiare, agnare, fizolare / arratzare / achisciare Frasi custa mallora gei afedat: est fintzas acanta de angiai! ◊ si mullint is pegus chi ant afedau 2. semus afedendhe sa robba Terminologia scientifica vda Traduzioni Francese mettre bas, faire ses petits (animaux) Inglese to litter Spagnolo parir Italiano figliare Tedesco Junge werfen.

agnàre , vrb: angiai, angiari 1, antzare, anzare Definizione su fàere is fígios, nau de is animales: solu unu pagu a brulla o a befa si narat de sa fémina / anzare a croba = fàere duos fedos Sinonimi e contrari afedai Frasi sas berbeghes in custos meses de santandria e nadale sunt anzendhe ◊ inuve est su pudhéricu chi at antzatu s'ebba? ◊ tenit duas brebeis acanta de angiai 2. is marxanis apostant is angionedhus apena angiaus Etimo ltn. *agniare Traduzioni Francese mettre bas, faire ses petits, agneler Inglese to litter Spagnolo parir Italiano figliare Tedesco Junge werfen.

angiadúra , nf: anzadura Definizione su angiare de su bestiàmene, sa sumana chi su tàgiu est angiandho Sinonimi e contrari agnadina, anzera, fizera Frasi at seperau sa lachinza dae su madricau in anzadura Etimo srd. Traduzioni Francese portée, mise bas, agnelage Inglese delivery Spagnolo paridera Italiano figliatura Tedesco Werfen.

arremilài , vrb Definizione iscúdere calecuna cosa a cambarinu a unu, iscúdere a cara Sinonimi e contrari arrafilai, frumbulare, frundhare, interiare, sbertugliai Frasi arremilai unu cortedhu a unu Traduzioni Francese lancer, jeter Inglese to throw Spagnolo arrojar Italiano scagliare Tedesco werfen.

imbolàre , vrb Definizione betare a terra, lassare sa cosa betandhochedha atesu, betandhodha de artu o a istràmpidu, coment’e a bolu, chentza órdine; calare de artu a cropu; rfl. nau prus che àteru de fémina chentza cojuare, crocare cun facilidade po si giare a s’ómine faendho pagu càrculu de issa etotu / andhare imbola imbola = imbolèndhesi inoghe e in cudhane, de tretu in tretu, a su corca corca Sinonimi e contrari abbutare, betae, foliai, frundhire, imbrillai, irbotulae, iscavulai, ispiòndiri, issèndhere, scabiossai | ctr. collire / assantae, assetiai, pònnere Frasi imbolamiche atesu cussas cosas! ◊ imbòlache s'arga! ◊ collide s'olia e imbolade a s'isterzu! ◊ no imboles gai fatu de su logu sa bestimenta chi ti càmbias! 2. s'abiolu si tucat, leat bolu e dae s'aera s'imbolat che raju! 3. si biet chi issa no est una fémina pagu séria chi s'imbolat in bratzos de chie totu li capitat! ◊ nos semus imbolados che duos iserelados! Etimo ltn. involare Traduzioni Francese lancer, jeter Inglese to fling Spagnolo tirar, arrojar Italiano lanciare, buttare, scaraventare Tedesco werfen, schleudern.

imperiàre , vrb Definizione iscúdere o lampare una cosa atesu Sinonimi e contrari abbutare, aggradiare, imbolare, interiare, ispiòndiri, lampare Frasi sa preda deo che l'império prus de a tie ◊ a frundha si che impériat sa preda meda prus de la tragare a manu ◊ sa pompa, afíndhela in punta, che impériat s'abba atesu mescamente si bi at pressione meda 2. crabolos coment'e in líbbera aera imperiades atesu Traduzioni Francese lancer Inglese to fling Spagnolo arrojar Italiano lanciare Tedesco werfen.

ingiabbulàre , vrb Definizione fichire o pònnere aintru, in galera Sinonimi e contrari imprasonai, ingalerare, ingribbiai | ctr. bocare Frasi ingiabbulare a unu in presone Traduzioni Francese fourrer qqn. en prison Inglese to send to prison Spagnolo apresar Italiano ficcare in galèra Tedesco ins Gefängnis werfen.

ingorropàre , vrb Definizione betare in calecunu gorropu Sinonimi e contrari impelciare, incalancare, ingarghilare Etimo srd. Traduzioni Francese jeter dans un gouffre Inglese to sinkhole Spagnolo echar en un barranco Italiano infoibare Tedesco in eine Doline werfen.

iscabadhicàre , vrb Definizione betare o fàere orrúere de cuadhu Sinonimi e contrari iscabadhare Etimo srd. Traduzioni Francese désarçonner Inglese to unsaddle Spagnolo derribar, desarzonar Italiano disarcionare Tedesco aus dem Sattel werfen.

iscascedhàe, iscascedhài , vrb: iscassedhai, iscassedhare, iscassidhare, iscassellare, scascedhai Definizione mòvere, essire de su giustu (nau fintzes de cumportamentu), no àere manu firma faendho una cosa, fàere unu movimentu pagu precisu, illascinare (e si narat fintzes de sa cosa chi si manígiat), fartare; fintzes betare de cuadhu Sinonimi e contrari allescinai, iscassedhire, mòere / millire Frasi fui seghendi a lepa, mi at iscassedhau sa manu e mi seu ingortu ◊ mi at iscassedhau sa manu: mi ndi apu ghetau tropu, de binu! ◊ pudendi in bíngia, si bit ca mi at iscassedhau sa manu e babbu si ndi est acatau ◊ nanca benias a is otu e funt is otu e mesu: iscassedhada s'ora ti est?! ◊ mi est iscassedhau s'ollu: immoi custa cosa est tropu cundia! 2. est iscassidhau in s'iscamedhadorju Etimo srd. Traduzioni Francese déconner, jeter, démonter Inglese to be wrong, to throw Spagnolo equivocarse, temblar, desmontar Italiano sgarrare, sbalzare Tedesco nicht genau sein, nicht genau gehen, werfen.

ispinzàre , vrb Definizione fàere s'ispinzu, furare unu o is pinzos a ccn., calecuna cosa po dha tènnere coment'e pinzos; arretirare su pinzos giau po asseguramentu; pitzigare de ogu Sinonimi e contrari ispinzorare / pindaciai Frasi s'ómine no si depet mai ispinzare ◊ a su mortu dh'ispinzant: che dhi segant unu pagu de pilos, sas ungas, dh'imbóligant in paperi e dhu chistint 3. sa pitzinna l'apo impinnada a sa nobena de su Cossolu dae candho, ca mi l'aiant ispinzada, ch'est ruta a sa padedha budhindhe ◊ benint a ischire chi a Luguniu li aiant ispinzau sa fémina Etimo srd. Traduzioni Francese voler, jeter un sort sur qqn Inglese to rob, to cast evil-eye on s.o Spagnolo robar, aojar Italiano rubare, iettare Tedesco stehlen, den bösen Blick werfen auf.

istrampàre , vrb: istrempare, istrumpai, istrumpare, strumpai Definizione lassare andhare o betare a terra a unu, una cosa o un'animale a cropu, de botu, cun fortza, su si betare a terra; giogare a istrumpas, a s'istrumpa; atzapulare, iscúdere a ccn. logu; betare a fuliadura, fuliare / istrampare castagna = iscúdere a terra sa castanza àrrida, posta intro de unu sacu, fintzas a essire neta, ispizolada (castagna istrampada = castanza morisca cota a budhidu) Sinonimi e contrari addrabbulai, addrobbulare, betae, iscracare, istrampoinai, istrampulare, rúchere / aciapuai / imbolare Frasi iant certau e si fuant istrumpaus in terra ◊ sas cambas de sos funnos istrempaiant a terra cun sonu búitu ◊ aferrat a su pede s'animale e l'istrumpat ◊ no fatas su redossu istrampandhe sos sacos dae dossu! ◊ ndi as istrumpau un'orroli ◊ burrincu afissiau candu movit carriau s'istrumpat ◊ samunendhe s'isterzu, no istrampes sos piatos ca si segant! 2. fiu istrumpendi cun Giuanni po ci passai s'ora 3. paret unu contu irmalissiatu, ma dontzi cosa s'istrempat apare chin s'àtera ◊ at istrempau a forte s'isportellitu de su barcone ◊ at picatu su lèpore galu viu e li at istrempatu sa conca a una preta 4. si no mi lassas passare ti aferro a s'anca e ti che istrampo a mare! ◊ a terra ti che istrampo, mih, si no l'agabbas! Etimo srd. Traduzioni Francese jeter par terre, abattre, s'abattre Inglese to fall heavily, to pull down Spagnolo derribar Italiano buttare a tèrra, abbàttere, stramazzare Tedesco niederschlagen, zu Boden werfen.

lampàre 1, lampàri , vrb Definizione betare, imbolare a terra, iscúdere atesu, giare apitzu, nau fintzes in su sensu de aciapare, aferrare, furare Sinonimi e contrari aceiri, imbolare, imbrillai, imperiare, ispiòndiri, issèndhere, istrampare, lampinare Modi di dire csn: lampare sas manos a unu = betare pódhighes subra a ccn. a lu mazare; l. unu frastimu = frastimai, betare irrocos Frasi mi so lampadu a terra ◊ mi so lampadu subra de su letu e mi che so drommidu ◊ si calchi ogetu podiat coglire bi lu lampàt a dossu ◊ su puzone si lampat de s'aera e torrat a su nidu a bicu pienu ◊ che l'at lampadu foras dae sa gianna ◊ li podiaizis lampare unu raju! ◊ sas màchinas che lampant sa lughe atesu ◊ e a cantos lis at lampadu ojadas furàntzulas, candho fit giòvana! 2. su cane tentat de si lampare a unu Traduzioni Francese lancer, jeter Inglese to throw, to cast Spagnolo echar, arrojar Italiano lanciare, gettare Tedesco werfen.

spòndi, spòndiri , vrb: ispiòndiri*, sprondi, spròndiri, sprúndiri, spundi 1, spúndiri Definizione iscúdere, betare, fèrrere o fintzes andhare o essire atesu; aporrire, giare una cosa in manu a s'àteru; fintzes essire, istèrrere, bogare a fora o prus in fora Sinonimi e contrari aceiri, aggradiare, imperiare, imprònnere, fèrrere, ghetai, spiondai, sprilliri / aporrire Frasi su pisitu fait curri su lómburu cun is farrunchedhas po nci dhu spúndiri sempri prus atesu ◊ cantu nci dha spondis, sa pedra, tirendi a manu? ◊ e bai inoramala… toh su coru! - narat Bissenti spondedhucedhu in faci a s'arretori ◊ sa nosta est sa terra de chini, po s'amarolla, est istétiu sprúndiu atesu de domu lassendi genti abetendi (F.Carlini) 2. lah no ti spundas tropu atesu de cuilarxa ca cussu ti bolit ispitzulai! 3. sprondimindi su tobàciu ca frigòciu su nadiai a su pipiu! 4. custa zona est diventada aici manna chi nci spundit fintzas a su ponti Traduzioni Francese lancer Inglese to throw Spagnolo arrojar, lanzar Italiano lanciare, proiettare Tedesco werfen.

trubbàda , nf: truvada, turbada Definizione su trubbare; móvia a forte, cun fortza totinduna, currendho po iscúdere, po lòmpere a calecuna cosa o a ccn. a giagaradura; in cobertantza, zutura Sinonimi e contrari trambuscada, trumentata / trubbera Frasi at fatu una trubbada de bentu ◊ si li at fatu una trubbada su mascru a tzumbadas chi l'at fatu fintzas rúere Etimo srd. Traduzioni Francese action d'exciter, de pousser Inglese rashness Spagnolo arremetida Italiano avventaménto Tedesco Werfen.

«« Cerca di nuovo