arraxòni , nf: arregione, arregioni, arrejone, arresone, arressone, arrexone, arrexoni, erresone, rajone Definizione capacidade de sa mente de cumprèndhere is cosas, mescamente su giustu, sa beridade, su chi andhat bene o méngius; su èssere in su giustu (e antigamente fintzes sa lei, su ’e sa lei, sa giustítzia); su motivu, su poite si faet calecuna cosa e fintzes argumentu, chistionu Sinonimi e contrari iscúgia, motivu / alleca, chistionu Modi di dire csn: is arrexonis = sos chistionos; arraxoni at a èssiri! = tenzo, tenes, tenet própiu resone!; no bòlliri a dh'atrotiai s'arrexoni = si narat de chie no bàliat crítigas, arguai a l'iscontroriare, arguai a li rispòndhere a su chi narat; dàresi resones = àere sa pretesa de tènnere resone Frasi custu gherru po su pani a bortas annéulat s'arrexoni ◊ tenes arrexone: tocat a fàere deasi! 2. Bachis Sulis at criticadu cun arrejone su modu malu de amministrare ◊ abbarrae in s'arressone! ◊ issa furiat una mamma e teniat sempri arregioni (T.Piredda) 3. pighendi arrexonis gei fait a ndi arregordai, de fuedhus! 4. arrexoni de tzerriai: fiant istrechendidhu su pei! ◊ bidíndhela gasie trista dimandhadu ndhe dh'apo s'arresone (A.Atzori) Cognomi e Proverbi prb: a su cadhu s'isprone, a sa fémina s'arresone Etimo itl. Traduzioni Francese raison Inglese reason Spagnolo razón Italiano ragióne Tedesco Vernunft.

atuaméntu , nm Definizione su atuare, capacidade de pentzare, cunsiderare e cumprèndhere is cosas, de dhas tènnere bene presentes in sa mente, de agatare ite est méngius o andhat bene e ite est peus o andhat male Sinonimi e contrari atibbidura, atibbiscione, atinadura, atou, cumprendhóniu, seru, tinnu Frasi chentza atuamentu perunu ses: faghes sa cosa chentza bi pessare! ◊ su malàidu no podet faedhare, ma zughet totu sos atuamentos: connoschet, fintzas ◊ su malàidu est grave, at pérdidu sos atuamentos ◊ a bortas si at coment'e un’alluta de atuamentu Etimo srd. Traduzioni Francese conscience Inglese consciousness Spagnolo conciencia, razón Italiano consapevolézza, ragióne Tedesco Bewußtsein, Vernunft.

sabiòre, sabiòri , nm: sapiore Definizione su èssere sàbios Sinonimi e contrari sabidoria, sabiénscia, sabiesa | ctr. locura Frasi fint de grandhe respetu siat pro su sabiore e siat pro su grabbu chi aiant fatendhe sas cosas Etimo srd. Traduzioni Francese sagesse, bon sens Inglese common sense Spagnolo sabiduría, juicio Italiano saggézza, assennatézza Tedesco Weisheit, Vernunft.

séru , nm: sieru Definizione su si serare, su cunsiderare bene totu is cosas, sa capacidade de si acatare de una cosa e de dha cumprèndhere Sinonimi e contrari àrviu, imprastu, saeru, selembru, sinnu Modi di dire csn: male chentza s. = male (fintzas pecu, físsiu) chi unu no si lu connoschet; fémina, ómine de s. = abbistus, àbbilis, atentus, giuditziosus; cane de s. = chi abbizat; leare su s. de carchi cosa = leare oru, àrviu; fora de seru = fora de tinu, chi no atinat, ammachiadu; èssere in seru = in tinu, zustu de conca Frasi sas criaduras sunt chentza seru, ma su mannu depet atuare a su chi faghet! ◊ de sa note chi ant segadu a pedra sos bidros de sos barcones nche li est intrannadu unu seru malu ◊ cussu est macu chena seru ◊ a sos fizos de seru su nuraghe mustrat luntanas andheras ◊ est galu a seru sanu mancari apat giampadu sos chent'annos ◊ carimanna, si seru aias tentu ti fist assolada che murone! (M.Murenu)◊ tue morta e deo… ancora so in seru?! ◊ ses resultadu sentza cunsideru ca in sa conca no giughias seru ◊ faedha sintzeru, prite ue sia no ndhe tenzo seru ◊ cussa est genti chen'e sieru! Etimo srd. Traduzioni Francese jugement, sagesse, conscience Inglese judgement, consciousness Spagnolo juicio, sabiduría, conciencia Italiano sénno, giudìzio, saggézza, consapevolézza Tedesco Verstand, Vernunft, Weisheit, Bewußtsein.

sínnu , nm Definizione atuamentu, cumprendhóniu e sabidoria de su cristianu e po cussu etotu sa capacidade de fàere in manera giusta, bene cunsiderada e regulada Sinonimi e contrari àrviu, giudísciu, imprastu, selembru, seru, tinnu Modi di dire csn: istare o èssere a s. pesadu = atentu de cumprèndhere; fàghere cosa a s. tentu = a didu tentu, abbididarmente Frasi lu naro a sinnu sanu ◊ cussu no depet èssere a sinnu sanu, no, su fàghere custos machines! ◊ sos betzos torrant a sinnu de pitzinnos 2. ndhe l'apo corpada inoghe a sinnu tentu pro faedhare a unu Etimo itl. Traduzioni Francese bon sens Inglese wisdom Spagnolo juicio Italiano sénno Tedesco Verstand, Vernunft.

«« Cerca di nuovo