apodhilàre , vrb Definizione artzare a su pudhàrgiu, istare in s’acuiladórgiu o acorru de is pudhas Sinonimi e contrari apudhai, apudhalzare / acadhai, alciare, ampiai Frasi sas pudhas sunt apodhiladas in su cannitu ◊ sa pudha si est apodhilada e at comintzadu a si pulire (Z.Zazzu) 2. si nch'est apodhilata a supra de su carru Etimo srd. Traduzioni Francese se percher Inglese to roost Spagnolo posarse los pájaros Italiano appollaiare Tedesco sich auf die Stange setzen.

apudhalzàre , vrb: apudharjare, apudharzare Definizione artzare a su pudhàrgiu, istare in s’acorru de is pudhas Sinonimi e contrari apodhilare, apudhai, apudhionare 2. bi at unu paone apudharzadu subra de una conchita Etimo srd. Traduzioni Francese se percher Inglese to perch Spagnolo posarse los pájaros Italiano appollaiarsi Tedesco sich auf die Stange setzen.

béltiga , nf: béltighe, bértica, bértiche, bértiga, vértica Definizione bastone o fuste longu meda e de paga grussària, fintzes postu a màniga de s'óbiga po piscare; fuste po apicare cosa / bertighitas de biscu = fustigus po cassai pillonis; mazare landhe, olia, nughe a bértiga = iscúdiri làndiri, olia, nuxi a pértia, a mazadorza Sinonimi e contrari magiadorza / pértia Modi di dire csn: batire in bértiche = cumbínchere, batire a concruos; bènnere in bértiches = bènnere aprove, acanta de andai bèni a fai calicuna cosa 2. pro fàghere sa bérgula bi cheret batidu una paja de bértigas ◊ a cólumu sos órrios, anzones in sa féstina, béltigas de panedhas e saltitza 3. dali oje, dali cras, che l'as batiu in bértiche a maridu tuo! ◊ mi tia chèrrere atzapare a bíere sas maneras chi at a imbentare pro nos torrare in bértiche Etimo ltn. pertica Traduzioni Francese perche Inglese perch Spagnolo pértiga Italiano pèrtica Tedesco Stange.

bète 2 , nm: vete Definizione orrugu longu de linna o de ferru po fàere fortza Sinonimi e contrari palanchinu, prapali Cognomi e Proverbi smb: Bette Etimo ltn. vecte(m) Traduzioni Francese levier Inglese lever, post Spagnolo leva, palo Italiano lèva, palo Tedesco Stange.

istànca , nf: istanga, stanga Definizione orrugu de linna grussu de pònnere apalas de sa genna po dha poderare serrada bene segura, o po trebballare in sa prentza in su molinu de s'olia, po fàere fortza ponendhodha apuntedhada a ccn. cosa Sinonimi e contrari barra 1, leva 1 Modi di dire csn: un'i. de ómini = ómine russu e artu, fatu in forte; corp'e istanga!… = male, mih! (si narat addaghi dispiaghet carchi cosa chi est piàghida a s'àteru chi si l'at tenta a fura o chentza la triballare) Frasi sa pira de sos isportinos cheriat azustada a istanca, supressendhe ◊ cumandhadu at zente cun istancas e a fine de ora cun tribàgliu tiradu ndhe l'ant fora (P.Pisurzi)◊ aferresit s'istanga po li corpare ◊ sa gianna fit serrada cun s'istanca de ferru ◊ ant agatau un'ou aici mannu… chi dhu fúrriant a istanga! 2. corp'e istanga: praxit a tui puru sa cosa bona! Etimo itl. stanga Traduzioni Francese barre, bâcle Inglese bar Spagnolo tranca Italiano sbarra, spranga Tedesco Stange.

istangòne , nm: stangoni Definizione orrugu de linna grussu o àteru de pònnere intrau in is muros apalas de sa genna po dha serrare segura; nau de ccn. artu e làngiu Sinonimi e contrari istanca Etimo itl. stangone Traduzioni Francese barre Inglese crossbar Spagnolo tranca Italiano spranga Tedesco Stange.

magiadòrza , nf: mazadolza, mazadòrgia, mazadorja, mazadorza Definizione frucone o pértiga de linna (fintzes canna) longa meda e fine po ndhe iscúdere o betare olia, nughe, landhe e cosas deasi de una mata, po dha fàere orrúere e pòdere arregòllere de terra Sinonimi e contrari béltiga, càrvia Frasi a sa landhe de sos ratos altos sa mazadorza no bi arrivit ◊ si pro sorte mi ponzo a fàghere dannu ndhe lampo rampos, chimas, truncu e corza, e si benzo cun sa mazadorza ti ndhe beto su frutu ’e s'àter'annu! (Còntene) Etimo srd. Traduzioni Francese gaule Inglese long pole Spagnolo vara Italiano bàcchio Tedesco Stange, langer Stock zum Nüsse-Oliven-Mandel usw. abschlagen.

magiàre , vrb: mazare Definizione giare una surra, iscúdere a meda, atripare; foedhandho de matas, iscúdere is cambos cun sa pértiga po ndhe fàere orrúere su frutu / mazare a unu a terudha = fai a bregúngia, acomenti faint is féminas chi iscudint is óminis a turra Sinonimi e contrari abbanzare, aciocai, addobbai, arropai, assurrare, atripai, isciúdere, ammaciocai, sussare / fèrrere Frasi ndhe l'apo ghiradu maza maza dae ziru, cussu rundhellu! 2. ses urrutu e as magiau ◊ sas undhas de su mare mazant in sas rocas ◊ oe ndhe mazamus sa nughe ◊ sa mariposa est magiandhe sas alas in sos vridos Etimo srd. Traduzioni Francese malmener, gauler, chabler Inglese to beat up (down) Spagnolo pegar, varear Italiano malmenare, bacchiare Tedesco schlagen, prügeln, mit einer Stange abschlagen (Kastanien u. ä.).

pértia , nf: pértiga Definizione nae o cambu de linna noàdile, deretu, longu; canna de bide; su cambighedhu fine de pònnere a iferta, innestandho; bacheta / min. pertiedha, pertighita Sinonimi e contrari béltiga, fuste, scrichiola, tràica Modi di dire csn: pértia príngia = chi bogat frutu, de frutu, sa prus in punta de sas duas de una puda; pértia furada, pértia ciurpa = casidhada, a latzu de cani, canna de bide interrada a betare raighinas chentza ndhe la segare dae su fundhu, prantada a fundhu betadu; pértia imbrabia = chi at bogadu brabas, raighinas subra subra; pértia de istrúmbulu = su bàculu de su foete; pértia ispinada = puntorzu; pàrriri pilloni in punt'e pértia = che puzone in nae, che sétidu in punta de ispidu, sempre apunta a tucare, nadu fintzas de pessone chi no tenet frimmesa, sempre prontu a cambiare idea; andai che pudha in pértia = a trevessu, a ziru; pigai a ccn. a pertiedha = a frunza in culu, a trubbu, de malu betu, cumandhèndhelu sempre; andai in pértias de fogu = andai in corrias de fogu; iscudi de pértia = a frunza, a fuste Frasi bella madixedha cun sa coa alleputzia, ti poniast in is pértias de sermentu e de suncuna ti fuiast 2. dus chi bendiant furconis e pértias de istrúmbulu fiant andendi de Serrenti a Muristeni 3. s'innestu de su sarmentu bogat frutu, si est fatu a pértia príngia ◊ in bíngia dhoi ammancat calincunu fundu: tocat a dhu torrai a ponni a pértia furada ◊ sa pértia sarda si circat s'àcua e calat a fundu 4. fut una maista inchietosa e is corpus de pértia no beniant disigiaus 5. cussa piciochedha est che pilloni in pértia, no parat in nisciunu logu ◊ su pilloni in punt'e pértia in su Partiu no serbit! ◊ mascus e féminas seus ogualis: isperaus chi assumancus is fillas no si fàciant pigai a pertiedha! ◊ chi dhu cassu dh'istampu is nàdias a pértia ispinada! Terminologia scientifica rbr Etimo ltn. pertica Traduzioni Francese perche, sarment Inglese perch, vine-shoot Spagnolo vara, pértiga, sarmiento Italiano pèrtica, tràlcio Tedesco Stange, Rebling.

stíca , nf, nm: isteca*, sticu 1 Definizione genia de pértiga (es. po giogare a bigliardu, ma fintzes a intacas po misurare cosa), pertighedha (es. de ventàgliu); orrugu de cosa longhitu, tauledha, travedha, pruschetotu sa chi si ponet in s'ispola, o, prus curtza, a tupare unu de is tres istampos de sa carrada Sinonimi e contrari tzola Traduzioni Francese baguette, queue, baleine Inglese stick, cue, splint Spagnolo varilla Italiano stécca Tedesco Stab, Stock, Stange.

«« Cerca di nuovo