annícu , nm Definizione su èssere tristos, pirmaos, oféndhios Sinonimi e contrari annéulu, triltura | ctr. allegria, cuntentesa, prégiu Frasi s'annicu mannu chi l'intreit ora pr'ora li fateit ismentigare su rispetu ◊ sighis cun annicu chentz'alligu de sa preneta, chentza perunu aficu ◊ agiummai ti si paret s'annicu, pischendhe chena piscare nudha Etimo srd. Traduzioni Francese tristesse, mauvaise humeur Inglese sadness, bad mood Spagnolo tristeza, mal humor Italiano tristézza, malumóre Tedesco Traurigkeit, schlechte Laune.

antèna , nf: intena Definizione genia de umore, de mota segundhu de su mamentu, de comente unu si agatat Sinonimi e contrari ispéssia 1, mota Frasi est in antena giusta ◊ no dhu circhis: oi tenit antena mala! ◊ labadha, o prangendu o arriendu: gei tenis un'antena!… Traduzioni Francese humeur Inglese mood Spagnolo disposición, humor Italiano disposizióne d'ànimo, umóre Tedesco Gemütsverfassung, Laune.

bischílliu , nm Sinonimi e contrari arrennegu, tzacu Frasi su cuadhu at cumentzau a pigai bischílliu e a su meri ndi dh’at isciusciau a terra! Etimo itl.p bischiss Traduzioni Francese caprice Inglese caprice Spagnolo capricho Italiano bizza Tedesco Grille, Laune.

bonumòre , nm Definizione mota, ispétzia bona, candho unu est alligru Sinonimi e contrari ganaona Frasi oe est de bonumore e cheret brullare ◊ est unu de bonumore, sempre cun su risu in laras Traduzioni Francese bonne humeur Inglese good humour Spagnolo buen humor Italiano buonumóre Tedesco gute Laune.

cadhína , nf Definizione idea maca, musca Sinonimi e contrari bidhídhiri, erredha, fumacera, iscrapitzada, zibbírriu Frasi a cussu li cheret catzada sa cadhina! Traduzioni Francese caprice, fantaisie Inglese whim Spagnolo capricho Italiano caprìccio Tedesco Laune.

cascabédhu, cascabéllu , nm: cascavèglia, cascavégliu, cascavellu Definizione idea badhinosa, pistighíngiu, pentzamentu malu; nau de unu, chi dh'ant orróschiu o chi at orróschiu; a logos, genia de sonàgia pitichedhedha / ghetare cascavégliu a unu = ficare ódiu, tírria, menospretziai Sinonimi e contrari bidhídhiri, bigirria, erredha, férnia, fumacera, irriolu, iscrapitzada, meleda, zibbírriu / ischiglitu Modi di dire csn: bogai (o bogaisindi) is cascavellus de conca = fàghere lassare (o lassare) sas ideas macas, sos machines; lassai su cascavellu, o is cascavellus; ghetai cascavellu a ccn. = leare a regelu Frasi e no nci dh'essit su cascavégliu de conca! ◊ podides irmazinare su cascavellu chi mi at postu candho mi at allegadu de "sos àteros astros"! (A.Deplano)◊ issu at ghetau cascavellu a is barracellus e a is canis ◊ bogai su mediori e is cascavèglias! Etimo ctl. cascavell Traduzioni Francese fantaisie, idée fixe Inglese fancy, oddness Spagnolo capricho, antojo Italiano caprìccio, bizzarrìa, idèa fissa Tedesco Laune, fixe Idee.

férnia , nf: frénia, frénnida, vérnia Definizione idea istrambeca, idea chi benit a conca totinduna, muta mala; fintzes coidu, presse; a logos fintzes arrebbentu de prantu mescamente de pipiu / èssere in frénia = furighedhosu, franedigosu Sinonimi e contrari acucada, bidhídhiri, brénnia, meleda / mota, spétzia / franédiga, furighedha Frasi li est bénnida sa frénnida de che catzare cudhu ◊ li est bénnida sa frénnida e andhadu est a féminas ◊ oi si dhi est móvia sa férnia e si est postu a trabballai (E.Nieddu)◊ candu dhi movit a férnia cussu nci fúliat totu puru!◊ lassa sa frénia e tene passéntzia! Etimo itl. vernia Traduzioni Francese inspiration Inglese inspiration Spagnolo inspiración, prisa Italiano ispirazióne, èstro Tedesco Inspiration, Eingebung, Erleuchterung, Einfall, Laune.

ganaòna , nf Definizione gana bona, su istare bene, su èssere alligros, de bona ispétzia Sinonimi e contrari bonumore, cuntentesa, prégiu | ctr. tristura Etimo srd. Traduzioni Francese bonne humeur Inglese good humour Spagnolo buen humor Italiano buonumóre Tedesco gute Laune, Heiterkeit.

ingúlimu , nm: ingúlumu Definizione abbitúdine o ingustu a cosas bonas o comodidades cunsideradas coment'e tropu, pagu necessàrias, de pagu importu; manera de fàere de chie bolet solu cosas bonas; fintzes bentranu, chi bolet tropu / zúghere ingúlumos; ingúlumu de bisionare = ?; fàghere una cosa a s'i. = a s'ingustu (nadu cun afuta própiu ca no si tenet s'abbitúdine de carchi cosa) Sinonimi e contrari físsiu / bentrania, inguglionia, ingurtionia Frasi su dinari est s'ingúlimu de totu: onzi cosa si manizat a fúria de dinari! ◊ assiat ingúlumos chi ti ant postu!…◊ sa fortza de s'ingúlumu est meda Etimo srd. Traduzioni Francese mauvaise habitude, caprice Inglese bad habit, fancy Spagnolo mala costumbre, capricho Italiano cattiva abitùdine, caprìccio Tedesco üble Gewohnheiten, Laune.

ispéssia 1 , nf: ispétzia 1, spécia Definizione umore o temperamentu de s'ànimu segundu de su momentu, de comente si agatat, unu Sinonimi e contrari antena, mota Modi di dire csn: èssere de mala i. = in muta mala, chi no est tantu allegru, chi no at gana; èssere de mal'ispétzia (de naturale) = de mala uta, de mala manera, de malu grabbu; tènnere, no tènnere ispétzia = àere, no àere gana (fintzas de carchi cosa, disizu); ne fúrriat s'ispétzia = ndhe fúrriat su grusàriu, ndi passat totu sa gana Frasi candho no bido sa preséntzia tua mai ispéssia bona tenzo ◊ est tristu e chene prus ispétzia de nudha ◊ donzunu tenet s'ispétzia ◊ si li curret ispétzia bona, za l’ischit a fàghere sa cosa! ◊ no apo ispétzia de mi ndhe pesare Traduzioni Francese humeur Inglese mood Spagnolo humor Italiano umóre Tedesco Laune.

linghízu , nm Definizione manera de fàere po indrúchere s'àteru a calecuna cosa; manera de fàere contivigiosa meda, coment'e bolendho fàere sa cosa a linghidura; fintzes una zenia de gustu, de praghere o soddisfatzione a fàere calecuna cosa o una prova dificurtosa o de pagu giudu, bastat de dhue arrennèscere o de si giare a bíere Sinonimi e contrari apraniamentu, lintura / pibinca 2. ant illitzidu s'incunza cun linghizu (G.A.Mura) 3. su maistru de pannu est acuntentandhe modas e linghizos Etimo srd. Traduzioni Francese caprice, envie Inglese whim Spagnolo carantoña, antojo Italiano sfìzio Tedesco Laune.

mòta , nf: muda 1, muta Definizione una de is maneras de istare de ànimu, candho alligros candho tristos, candho de bona gana e candho de mala gana, candho deosi candho deasi (ma fintzes cunditzione po su chi si tenet de cosa); parte de unu tempus, istagione o tempus adatu po ccn. cosa (es. po ifèrrere); parte de una cantidade prus manna; produtu chi benit in tempos diferentes (es. de una prima o de una segundha froridura) Sinonimi e contrari antena, ispéssia 1 / pasia, tzoca Modi di dire csn: èssere in m. mala, bona = primmau, sentz'e ganas, allirgu, inganatzidu; èssere in muta de… = tènniri ganas de…; pònnere in bona muta = fàghere allegrare, a ríere, divertire; a mudas, a mutas, a muta a muta = a borta a borta, unus cantu una borta, unus cantu un'àtera, a bortas s'unu a bortas s'àteru; èssere a mutas (nadu de comente unu istat de ànimu) = a bortas allegru a bortas nono; fàghere una cosa a mutas = a pasias, in tempos o bortas diferentes; sa muta za est de!... = tanti gei fait a!…, no fait própiu! (ca s'àteru no ndhe cheret mancu s'intesa, ca no andhat bene própiu, ca si arrennegat deretu e gai) Frasi fatat bundhare vidas de dogni ispéssia e figura pro muntènnere a tie in bona muta (S.Casu)◊ no mi ponzas, cantendhe, in muta mala! ◊ sa zente est allegra, in bona muta ◊ oe su pitzinnu est de muta mala: pro donzi cosa pranghet! ◊ una lughe si atzendhet chi mi ponet in muta de piantu ◊ oi mi incontras a sa mota de sufriri is befas tuas! (L.Matta)◊ s'aera est in muta de abba e de fritu 2. una muta faghent de ispias, un'àtera faghent de ambesues ◊ si bi andhas, bae un'ateruna muta! ◊ sa filla est a mota de cojai ◊ s'olia est in sa mellus mota de papai, su binu in sa mota de biri ◊ custa cosa est a sa mota zusta de ne dh'odhire ◊ una die ses, sèbera sèbera: si che passat sa muta, chircas e no ndh'agatas! 3. sa robba anzat a mutas: una sumana bi ndhe anzat vinti o trinta, un'àtera bi ndhe anzat àteras, e gai ◊ una muta de tzente fit tzucata a sa vinnenna ◊ a duos a duos si dant sa muda: treutos e giuos unu los lassat, s'àteru los leat ◊ bi at frutuàriu chi coghet a mutas 4. medas bortas sa terra l'at piena e si no fis partida a terra anzena ndhe aizis tentu àtera muta ◊ sa figu niedha faghet duas mutas: una tra làmpadas e tríulas, s'àtera in austu e cabidanni ◊ in sas mutas chi su trigu teniat bisonzu de azudu totu azuaiant 5. sa muta za est de ti nàrrere cosa: ti arrennegas deretu! ◊ sa muta za est de pònnere cussu traste a fàghere faina: no agguantat! Traduzioni Francese humeur, roulement Inglese mood, turn Spagnolo humor, disposición de ánimo, turno Italiano umóre, disposizióne d'ànimo, turno Tedesco Laune, Zeit.

spécia , nf: (spé-ci-a) ispéssia* 1 spéssia, spétzia 1 Definizione umore o temperamentu de s'ànimu segundu de su mamentu, de comente si agatat, unu; fintzes gana, volontade de fàere / cun bona spétzia = de bonumore Sinonimi e contrari antena, gana, mota Frasi est una poriga de dis groga e a spétzia lègia ◊ sempri brullanu, issu, sempri de bona spéssia! ◊ si dhi faint furriai sa spétzia, cussu s'inchietat, lah! ◊ arrít sempri, est sempri de bona spétzia ◊ ma it'est, de mala spétzia, oi?! 2. s'àtera noti femu arrósciu de mi girai: pagu spétzia tenemu de dormiri! ◊ chi seu de spétzia, mi ponit trint'ous fritus, mancu su fumu bit! ◊ mi benit custa spécia lègia candu seu istrantaxa… mi depu crocai! ◊ passada ti est sa spétzia maba? Traduzioni Francese humeur, envie Inglese mood Spagnolo humor, gana Italiano umóre, vòglia Tedesco Laune, Lust.

zibbírriu , nm Definizione genia de idea maca, de disígiu, de gana pagu de giudu Sinonimi e contrari bríbbidhi, bidhídhiri, birbillitzu, cadhina, erredha, foliatza, tzelevriada Frasi irgusoladu fatu dai cudhos, est custrintu a pònnere mente a sos zibbírrios issoro Traduzioni Francese caprice Inglese caprice Spagnolo antojo, capricho Italiano ruzzo, caprìccio Tedesco Laune.

«« Cerca di nuovo