acarítu , agt: acariu Definizione nau de ccn., chi est o si ammostat carosu meda Sinonimi e contrari afetzionosu, amoríbbile, carosu, istimosu | ctr. odiosu Frasi teniat un'amicu acaritu mannu Etimo srd. Traduzioni Francese très affectueux Inglese very tender Spagnolo cariñoso Italiano mólto affettüóso Tedesco sehr zärtlich.

achipíre, achipíri , vrb Definizione fàere meda in pag'ora; fàere a ora, a tempus Sinonimi e contrari achivire, aciviri, acodie Modi di dire csn: a. bisonzu = resèssere a fàghere; a. a su dovere = atèndhere a su dovere, fai unu doveri Frasi chie est lestru e cabosu achipit in su tribàgliu ◊ a cosire a màchina s'achipit prus chi no a manu ◊ pro achipire faghide cun ambas manos! ◊ tocat de achipire si cherimus cumprire su tribàgliu! ◊ triballu inzotosu no si ndhe achipit ◊ si s'achipit de coro su dovere che passat su tempus prus serenu 2. chi ia achípiu a su pulma no ndhe fui torrau a pei ◊ su tempus est lestru e deo no poto achipire: lu giuto a tretu e mi at bell'e sighidu (N.Pianu)◊ oe no dh'achípio a fàere custa faina: che dh'acabbo cras ◊ candu est meda, in logu de asfaltu s'àcua no benit achipia Etimo itl. accivire Traduzioni Francese faire vite, travailler efficacement Inglese to get through a big piece of work, to work with efficacy Spagnolo despachar Italiano sbrigare mólto lavóro in pòco tèmpo, lavorare con efficàcia Tedesco leisten, schaffen.

allutinédhu , agt Definizione chi est allutau, allutu meda Sinonimi e contrari arrascuitu, ispabillu, prontudu, sciscitu, spiscinetu | ctr. abbabballocadu, abbabbiocatu, abballalloadu Frasi allutinedhu est!… Etimo srd. Traduzioni Francese alerte Inglese lively, very attentive Spagnolo avispado, listo Italiano mólto attènto, vispo Tedesco sehr aufmerksam, lebhaft.

ammamizàre , vrb: ammammizare Definizione nau de animales e de gente, andhare, acortzire a sa mama, cricare sa mama po amparu; istare o èssere atacaos meda a sa mama Sinonimi e contrari ammammaritzare Frasi cussos crabitos si sunt ammamizados Etimo srd. Traduzioni Francese se réfugier dans les bras de sa mère Inglese to shelter by one's own mother Spagnolo enmadrarse Italiano rifugiarsi prèsso la madre, èssere mólto attaccato alla madre Tedesco sehr an der Mutter hängen.

anticóriu , agt, nm, nf: antigória, antigóriu Definizione chi est de is tempos passaos de meda, is tempos de s'istória passaos dae meda Sinonimi e contrari anticu / antichidade Frasi semper gai est istadu dae tempos anticórios ◊ iscurtaio su nàrrere antigóriu pro connòssere is logos de su logu 2. si bestint comenti fiant in s'antigória ◊ custa istatuedha fiat una raresa de antigória ◊ a torrare a s'anticóriu no si podet (L.Pusceddu) Etimo spn. antigor Traduzioni Francese très ancien, antiquité Inglese ancientness Spagnolo muy antiguo, antigüedades Italiano mólto antico, antichità Tedesco sehr alt, Altertum.

assacarràre , vrb Definizione carragiare bene de o cun ccn. cosa, nau fintzes in su sensu de pònnere apitzu o carrigare calecuna cosa a tropu Sinonimi e contrari acarragiai, aciocai, acuguzare, assacarronare, cratzai / fizire | ctr. iscarragiare Frasi sa fàuna assacarrat e caentat ◊ assacarrada de lana dormis a sonnu isoltu (Z.Deriu)◊ preparesint una chea, che ponzesint sa morta e l'assacarresint de terra ◊ badhes e montígios si sunt assacarrendhe d'erva ◊ chi s'abba de su batizu l'assacarret de lughe! 2. malannu chi los assacarret! ◊ malasorte chi lis assacarret sos ossos! ◊ puite dh'azis assacarrada de sale cust'insalada?! Etimo srd. Traduzioni Francese se couvrir davantage Inglese to cover oneself warmly (up) Spagnolo cubrir, cubrirse bien Italiano coprire, coprirsi mólto Tedesco bedecken, sich gut anziehen.

benòne, benòni , avb Definizione bene meda Traduzioni Francese très bien Inglese very well Spagnolo muy bien, requetebien Italiano benóne, mólto bène Tedesco sehr gut.

beteròne , agt Definizione chi est mannu meda, ispropositau de mannària: a diferéssia de bete, si acordat in númeru cun su númene (e si narat solu de cosa materiale) Sinonimi e contrari abbetone, bete, betecale, debberone | ctr. minoredhu, minudu Frasi sos boes sunt beterones animales Etimo srd. Traduzioni Francese très gros Inglese very big Spagnolo muy grande Italiano mólto gròsso Tedesco sehr groß.

bundhàre , vrb: abbundai* Definizione giare, produire, bogare a meda, nau mescamente de funtanas, de terras e àteru Sinonimi e contrari abbenai, abbundiri, rebbucare 1 | ctr. mancai 1 Frasi asciuta su sucutu de cussos ojos chi sunt bundhendhe làgrimas! ◊ bundhat sa vida in noa gioventura, bundhet sa terra frutos e laores! ◊ frisca continu ti bundhet sa vena de maju bellu in lughe e armonia (P.Casu)◊ sa funtana de Luitu sichit a bundhare ◊ in beranu s'erba bundhat ◊ custa est terra chi bundhat Traduzioni Francese abonder Inglese to produce plenty of Spagnolo abundar Italiano produrre mólto, in abbondanza Tedesco viel hervorbringen.

cannaínza, cannaínzu , nf, nm, agt Definizione cosa a usu de fune, su cambu longu longu e fine de unas cantu erbas (es.: pisu, intretzu, mimira, fintzes pigionàciu), ma podet èssere fintzes una fune fine; nau de ccn., artu meda e iscarritzinu, istrígili (e dhu narant de animales puru) Sinonimi e contrari cannàile, sirba / giangalloi, iscalandrone Frasi cannainzu meda at fatu su basolu, ma basolu pagu! ◊ apo intritzatu cannainzas fatas de zuncu 2. za ndhe at fatu de cannainzu, cussu zòvanu: no colat in za zanna de cantu est artu! 3. bi aiat unu fiotu de fiados cannainzos Traduzioni Francese tige mince et très longue Inglese very long and thin stalk Spagnolo tallo sutil y largo Italiano stèlo o fusto lianóso, sottile e mólto lungo Tedesco langer und schmaler Stiel.

carrafàle , agt, nf: cordofali, corrofale, garrofali Definizione calidade de cheréssia barracochina, matuca meda Sinonimi e contrari cdh. carrafali Modi di dire csn: fàula carrafale = manna meda; poeta carrafale = fentomadu, bonu Frasi sa cariasa areste tenet tenaghe tundhu che a sa carrafale…◊ at collitu ménnula durche e cariasa corrofale 2. talentone, poete carrafale! (P.Casu) Etimo ctl., spn. Traduzioni Francese cerise variété burlat, napoléon Inglese kind of very big cherry Spagnolo garrafal Italiano qualità di ciliègia mólto gròssa Tedesco sehr große Kirsche.

corrónciulu , nm: corrúntzulu Definizione sa teghighedha modhe de sa fae seberada de pagu, corredha Sinonimi e contrari basoledhu, corra, corriciolu, corrischedhu, faincione, porrixedhu / cdh. currónciulu Frasi sa fae zughet corrúntzulu meda, paret seberendhe bene Terminologia scientifica rbr Etimo srd. Traduzioni Francese féverole Inglese very tender broad bean Spagnolo haba muy tierno Italiano favétta mólto tènera Tedesco sehr weiche Ackerbohne.

demèda , avb Definizione de tempus, de ora meda, de meda tempus a custa parte Sinonimi e contrari daora Frasi demeda est chi l'aimus acontzu cussu traste… torra segadu est! Etimo srd. Traduzioni Francese il y a beaucoup de temps Inglese a long time ago Spagnolo desde mucho Italiano da mólto tèmpo fa Tedesco längst, seit langer Zeit.

dugonàre , vrb Definizione bufare meda Etimo srd. Traduzioni Francese boire comme une éponge Inglese to booze Spagnolo empinar el codo Italiano bére spésso e mólto Tedesco saufen.

fumentài, fumentàre , vrb: afumentai* Definizione prènnere su logu de fumu, fàere fumu meda, fàere fumentu Sinonimi e contrari afumai, ifumentare 2. andhadu soe a bi l'abbaidare… agiommai mi ndhe aiant fumentadu! Traduzioni Francese dégager beaucoup de fumée Inglese to fill with smoke Spagnolo ahumar Italiano far mólto fumo Tedesco qualmen.

indilighídu , pps, agt Definizione de indilighire; chi dolet, chi no faet a dhu tocare ca dolet / piae indilighida = chi dolet meda Sinonimi e contrari dílicu / addoliadu, addolidu, addolimadu, addoloridu Traduzioni Francese endolori Inglese numbed, very sensitive Spagnolo dolorido, muy sensible Italiano indolenzito, mólto sensìbile Tedesco eingeschlafen, sehr empfindlich.

isminunchíre, isminuncíre , vrb Definizione torrare a s'ossu, essire iscarritzinu, làngiu Sinonimi e contrari apedhuncare, illanzigare, irromasire, istincare, scalaxiri, slangiri Traduzioni Francese maigrir beaucoup Inglese to lose weight a lot Spagnolo adelgazar mucho Italiano dimagrire mólto Tedesco abnehmen.

mèda , avb, nm, prn, agt: mera, meta Definizione avb.: in manera airada, craca, càdria, forte; prn. e nm. de gente o de cosa: in cantidade manna o númeru mannu (no càmbiat de m. a f.: sos medas, sas medas); agt.: chi est in cantidade manna, in númeru mannu, no càmbiat de m. a f. e candho est postu apustis de su nm. po su prus no càmbiat mancu de su sing. a su pl.: si ponet agiummai sèmpere apustis de su nm. e candho est avb. sèmpere apustis / min. = meditu, meditzu Sinonimi e contrari abbedhu, abbotu | ctr. pacu Modi di dire csn: pagu meda = paghitzedhu, paghitzedhedhu; mera famíglia tenit? = famíllia manna, fizos meda; dae meda = de diora, de tempus meda; mera 'e cosa!… = est tropu su chi cheres!, bastat gai!, àteru nono! Frasi mi piaghes meda ◊ custa cosa fata aici bandat bèni meda ◊ onzi canale de sa cobertura falat a butarolu, de cantu est proindhe meda ◊ sos Sardos perdent, ca sunt meda pagos e ant mínimas fortzas in parada (S.Lay Deidda)◊ sunt ómines chin s'ojada marfusa e bia, buglistas meda ◊ cussu est prus meda de custu ◊ sa craba inoghe rendhet prus meda de sa erveghe 2. medas pagus faint unu meda ◊ medas iscialant in sa pedhe anzena ◊ de totu cussu brutore, su meda za ch'est andhadu ◊ de cantas medas fint…, sas berbeghes, ndhe as cambadu una puru! ◊ de su pagu paghedhu: de su meda nudha ◊ metas sont mortos ◊ si semus in medas bi la faghimus ◊ amus pagu ma cherimus meda ◊ de custu cundhimentu bi ndhe cheret meda 3. a su mundhu tia chèrrere abboghinare cosas medas (A.M.Leone)◊ su ferenu meda dhi est zai passau ◊ un'annu ch'est passadu e cosas meda no sunt piús che tandho ◊ ganas de si cojai no ndi tenit mera ◊ custas peràulas sunt medas ◊ zente meda faghet goi ◊ bi aiat zente meda ◊ cussa cosa praxit a genti mera 4. sos fizos che sunt emigrados dae meda Cognomi e Proverbi smb: Medas Etimo ltn. meta Traduzioni Francese assez, beaucoup Inglese much (very), hard Spagnolo mucho, muy Italiano mólto, tanto, assài, parécchio, numeróso, intensaménte Tedesco sehr (intensità), viel (quantità), zahlreich, intensiv.

«« Cerca di nuovo