cenadórgiu, cenadróxu , nm, nf: chenadolzu, chenadorju, chenadorza, chenadorzu, chenadroxu, chenatòglia, chenatógliu, chenatòrgia Definizione s'ora candho e su logu inue si chenat; paschimentu chi su bestiàmene faet addenote Modi di dire csn: istedhu de chenadorzu o istedhu chenatógliu (ma fintzas "sa chenadorza")= su primu istedhu chi si podet bídere su sero irmurinendhe (ma est su pianeta Vènere); noti de chenadroxu = note de tempus malu addata pro piscare ambidha in su stàinu Frasi sos pastores inie cun sas bamas a chenadorzu sòlene passare (P.Mossa)◊ sas bamas a chenadorzu essint a pàschere ◊ sa robba a chenadorza s'isprabinaiat in sas palas umbrinas 2. dae donzi cussòglia no si pesant sas robbas pro sa chenatòglia Terminologia scientifica sdi Etimo srd. Traduzioni Francese heure du dîner, lieu du dîner Inglese time and place of the supper Spagnolo la hora y el lugar donde se cena Italiano l'óra e il luògo della céna Tedesco Uhrzeit und Ort des Abendessens.

dhòe, dhòi , avb, prn: dhue, dhui, idhoi Definizione foedhu po inditare unu css. logu inue dhue at calecuna cosa, o a inue si movet; coment'e prn. podet inditare css. cosa cun verbos chi suponent coment'e movimentu a una filada, a una bandha Sinonimi e contrari be, dhia, dhi 1 Frasi su cras est su mundu prus bellu, sa fantasia dhoi bisat fortuna e saludi ◊ dhoi fut sa genti surruschiendu ◊ in cussu logu dhoi essit cosas màuas ◊ inue dhue at abba frisca? ◊ seu nàsciu in Seulu e dhue seu bíviu ◊ in sa pitzinnia nostra dhue fuit una lughe de incantu ◊ si no dhue pentzat issu pentzaedhoe bosàteros a dhi cricare fémina! ◊ incaraisidhoi a biri! ◊ cessu, curridhoi: ge dh'eus fata!…◊ cumandha e baidhoe! ◊ in su sartu dhue at margianes e sirbones 2. dhoi fàciu s'acostiada mancai a iscurigadórgiu ◊ no permitit prus a nisciunus de dhui ghetai nudha in cussa terra ◊ ajó ca dhoi andaus nosu! 3. un'àtera borta pentzadhoe bene a su chi faes! ◊ dhoi càstiu dèu a cussa cosa ◊ a is cosas chi naras tui dhoi creu ◊ dhue ndhe cheret de passiéntzia a dhu cumprèndhere!… Etimo ltn. illoc(que) Traduzioni Francese y Inglese here, there, us Spagnolo aquí, allí, ahí, nos Italiano ci, vi (avb. stato in luògo, mòto a luògo), ci (prn.) Tedesco dort, da.

furringòni , nm: furrunconi, furrungoni Definizione tretu a una parte, fintzes cuau, mescamente inter duas alas de muru o àteru Sinonimi e contrari angrone, arranconi, chizolu, chizone, coda 1, corroncone, crucuzone Frasi fiat acuau in d-unu furrungoni ◊ as postu su brochitedhu in cussu furrungoni ◊ s'angoliera si ponit in su furringoni Terminologia scientifica dmo Etimo srd. Traduzioni Francese recoin Inglese corner, nook Spagnolo lugar apartado Italiano luògo appartato, cantùccio Tedesco abgelegener Winkel.

fuzidórzu , nm Definizione logu inue faet a illascinare, s'iscràdiat Sinonimi e contrari illassinatorju, illiscighina, iscadriadógiu, lascíngiu, rascinadolzu, trauladorzu / cdh. buscicatógiu | ctr. arraspiosu, aspru Terminologia scientifica slg Etimo srd. Traduzioni Francese lieu glissant Inglese slide Spagnolo tobogán, lugar resbaladizo Italiano scívolo, luògo scivolóso Tedesco Rutschbahn, rutschiger Ort.

iscafàda , nf Definizione iscafa manna, úrbidu largu, iscrébigu Sinonimi e contrari calafoju, ispéntimu, ispérruma, scabiossu, trèglia, trocu, úbridu Etimo srd. Traduzioni Francese ravin Inglese gorge Spagnolo barranco Italiano burróne, luògo scoscéso Tedesco Schlucht.

ischerbicadórju , nm: ischerbigadorzu, ischerviadorzu, ischervicadorzu, ischervicatógliu, ischervixadorzu Definizione logu de passare malu meda de si iscrebigare Sinonimi e contrari irmoladórgiu, ischérbicu, iscolcovedhadolzu, iscolladorju, ispentumatorju, isperrumadorzu, spistidhadórgiu trèglia / cdh. troncacodhu Frasi su becu tirabat sa gama a pàschere in sos ischerbicadorjos de su sartu ◊ ti apo pessighidu abbeladu in milli ischerviadorzos ◊ sos caminos pariant ischervicatòglios Etimo srd. Traduzioni Francese escarpement Inglese precipice Spagnolo escarpadura Italiano dirupo, luògo scoscéso Tedesco Absturz.

iscolladólzu, iscolladórgiu, iscolladórju, iscolladórzu , nm Definizione logu, mescamente po passare, malu de si iscrebigare, de si segare sa mola de su tzugu, sugetu a orrúere cun facilidade Sinonimi e contrari irmoladórgiu, ischerbicadorju, rutorzu, trambucadorzu, trèglia / cdh. troncacodhu, ttrs. iscudhadógiu Frasi ite isbambarriare de fungudos iscolladorzos in s'ortu meu!…◊ no faghet a bi colare, cue: est un'iscolladorzu! ◊ custas carrelas sunt totu iscolladorzos Etimo srd. Traduzioni Francese escarpement, casse-cou Inglese steep slope, dangerous place Spagnolo lugar escarpado, vericuetos Italiano luògo scoscéso, rompicòllo Tedesco Absturz, gefährlicher Ort.

lócu 1 , nm: logu Definizione css. tretu, pentzau mescamente buidu, chentza nudha, css. istérria a manera de dhue pòdere càbere o pònnere cosa (o fintzes leada de calecuna cosa); calesiògiat parte o bandha de unu territóriu e fintzes totu su territóriu, sa gente etotu chi dhue istat o bivet; in s'organizatzione pulítiga de sa Sardigna medievale, s'istadu cun totu su territóriu suo (e po cussu si naraiat Carta de Logu, Corona de Logu, Bia de Logu)/ min. loghighedhu (fintzes in su sensu de l. malu); su logu podet èssere: po sa mannària, largu o meda, curtzu o istrintu o pagu, artu, bassu; po comente càmbiat, in paris, dortu, in falada o in pigada, craru, cuadu; po comente praghet, bellu, feu/légiu, límpiu/netu, brutu; po comente si podet passare, alliscinosu, iscolliaditu; po s'órdine o sa comodidade, allichidiu/remonidu, treulau, bonu, malu (l. malu si narat fintzes de unu tretu de sa carena chi, si dhue at male, segada, iscarràfiu o àteru, po comente si movet est istentosu a sanare) Modi di dire csn: logu dortu = logu de monte, in costa, totu a pigadas e faladas, furriadas, iscamedhos e gai; logu malu = tretu ue no faghet o daet inzotu a bi colare, prenu de malesa, astrintu e gai; andai a l. = andhare a carchi logu; leare l. = ocupare, prenare logu, tretu; no… logu, in locos = perunu logu (es. no èssere in l., no a andhare a l.); a logu, in logu (coment'e torrada a una dimandha) = perunu logu; fai l. = illargare, fàghere a manera de lassare logu, tretu líchidu, fàchere locu in su colare de unu, donai passu; leàresi su l. = andai a logu, a trevessu, ispainaisí, isterririsí; dare l. = lassai logu, pigaindi s'istrobbu (nau fintzas in su sensu de mòrriri); pàrrere totu su logu paris = crèiri ca est totu fàcili fàcili; a logos, a logu = in tzertos logos ei e in àteros nono; remonire su l. = allichidiri, pòniri sa domu a sétiu; no ballit a l. = no balet a nudha; in l. de… = a su postu de…, in parti de…; l. de frenugu, de gureu, de tzicória = terrinu aundi acostumat a crèsciri (o acostumant a prantai) su fenugu, su gureu, sa cicória; fai arriri su logu = fàghere a ríere sa zente, fàghere birgonzas; incirai su logu = pònnere sa zente, sos àteros, o fintzas solu s'àteru in buluzu; torrare su coro a locu = dare asséliu a su coro, a s'ànimu; torrare a logu = (fintzas) torrare a su caminu zustu, dàresi un'adderetada in su cumportamentu Frasi pone inoghe cussa cosa, ca che at logu! ◊ aundi mi dha pongu custa cosa, chi no tengu logu?! ◊ nos amus fatu logu e donzunu tenet s'aposentu sou ◊ custa cosa leat tropu logu 2. a sos Sardos nche los ant picaos a totus a locos mai bidos a gherrare frades ◊ tenent sa pretesa de chèrrere cumandhare in locu nostru ◊ iscurtaio su nàrrere antigóriu pro connòssere is logos de su logu ◊ ndhe ant bidu de logos faghindhe cussu viazu gai longu!… 3. - A ue ses andhendhe? - A unu logu! ◊ no b'at nudha in logu ◊ su ladru no at fide in logu ◊ virtuosa sias chi no ndh'apat in logu che a tie! ◊ chirca ca ti chirco e isse no in logu! ◊ no bi at ànima in logu ◊ - Inue lu pones? - In logu! ◊ - A ue ses andhendhe? - A logu: so solu essindhe a intrare linna! 4. dhui fiat genti meda e in custas dis de festa no fait a dhui fai logu! 5. no ti les su logu: ista in domo ca mi serbis! ◊ si la lassas, cuss'erba si leat su logu ◊ no ti lees su logu, como, ca semus ponindhe a manigare! 6. si li das logu, a cussa bona pessone, ti che intrat fintzas in domo tua ◊ no apo a istentare a bos dare logu, malàidu comente so! ◊ no mi trasendho meda: isco chi sezis in istrintu e già bos do logu 7. totu su logu paris ti paret, a tie: candho b'ifundhes su pódhighe as a bídere cantu costat a fàghere cosa gai! 8. s'umanidade a logos est gherrendhe ◊ a logus s'àcua est salia 9. ma càstia cussu cristianu, incirendi su logu a no andai a votai! ◊ tocat a no cullonare su logu cun bàrtzigas, ca deasi ses cullonandhe a tie etotu! Cognomi e Proverbi smb: (De)logu / prb: chin sa linna de su logu ist a si fàere su fogu! Etimo ltn. locus Traduzioni Francese lieu, endroit, espace, pièce, territoire Inglese place, space, environment, territory Spagnolo lugar, espacio, territorio Italiano luògo, spàzio, pósto, ambiènte, territòrio Tedesco Platz, Raum, Umgebung, Umwelt, Gebiet, Land.

matàdu , nm Definizione logu prenu cracu de tupas, de matighedhas Sinonimi e contrari crachi, lita, matarzu, mateda, separzu, tupedu Frasi su re l'at fatu aciapare e che l'at fatu fulliare in su matadu Etimo srd. Traduzioni Francese maquis Inglese scrub Spagnolo matorral Italiano luògo ricco di vegetazióne selvàtica Tedesco Gehölz.

nedhúbe, nedhúe, nedhúve , avb: nidhue, nodhube, nodhue, nudhube Definizione in perunu logu, no in logu Sinonimi e contrari innedhue | ctr. totube Frasi no cherjo nudha in nedhube ◊ v'aiat unu calore a mòrrere, non si parait in nidhue! ◊ no dh'agatas in nedhube ◊ geniosas che a tie no bi ndh'at in nedhue ◊ che a su meu no che ndh'at in nodhue! ◊ su teracu tuo no est andhadu a nedhuve ◊ soe chircandhe ma no lu poto sejare in nedhue! Etimo ltn. nullibi Traduzioni Francese nulle part Inglese nowhere Spagnolo en ningún lado Italiano in nessun luògo Tedesco nirgends.

rocàgliu , nf, nm, agt: rocalza, rocalzu, rocarju, rocarzu Definizione logu de orrocas; chi dhue at orrocas Sinonimi e contrari arrochibi, crastaza, marràgiu, nodera, rocaria, rochedu, rochitarzu / cdh. rucatógiu Frasi campugliaiant cun s'incunza chi betaiant in sos chírrios de terra tostada a sa rocalza ◊ inoghe ammiro montes e rocarzos, meravizas de custu logu 2. dae logu rocalzu comintzei a cunsiderare su nuraghe monumentu de barritu mannu Terminologia scientifica slg Etimo srd. Traduzioni Francese lieu rocheux Inglese rocky place Spagnolo peñascal Italiano luògo roccióso Tedesco felsiger Platz.

toviadórju , nm Definizione logu de atóbiu, chi dhue atóbiat gente o cosa Sinonimi e contrari assortidorzu Etimo srd. Traduzioni Francese point de rencontre, de convergence Inglese meeting point Spagnolo lugar de encuentro Italiano punto, luògo di convergènza, di incóntro Tedesco Punkt, Treffpunkt.

trèglia , nf Definizione logu malu, trotu meda Sinonimi e contrari iscafada, ischerbicadorju, iscolladorju, scabiossu Terminologia scientifica slg Traduzioni Francese lieu escarpé Inglese steep place Spagnolo pendiente, escarpa Italiano luògo scoscéso Tedesco Absturz.

«« Cerca di nuovo