acasagiài , vrb: acasatzare, acasazare, acasizare, agasagiare, agasajare, agasazare, aggasajare Definizione arrecire una persona a domo; fàere bonu a cara, a unu, su dhu pigare in cunfidàntzia e delicadesa: nau cun ironia, su contràriu puru Sinonimi e contrari acatai 1, acogliensiai, acoglire, arretzetare, carinnare, frandhigare Frasi apena los at bidos, Mariànzela est falada a los addobiare e acasazare tocàndhelis sa manu ◊ ite birgonza, fiza mea aperindhe sa zanna a denote pro acasazare su pejus de sa bidha! ◊ amicos e connoschentes mi ant acasazau ◊ l'amus aggasajau comente si tocavat a unu paesanu vene torrau ◊ a isse l’ant acasizadu fatèndheli su bellu in cara 2. si li fit incurbiada supra delliriandhe e acasazandhesilu ◊ sos nuscos delicaos de sos calàbriches acasazant sa natura ◊ mi istringhet ambas manos meas e chin sa dresta mi acasazat sa massidha ◊ sas pitzinnas mannitas las pones a passizare sos fizos, a los acasazare 3. sos poledhos, unu mascru e una fémina, si fin acasazandhe 4. mi acasazo deretu a santu Predu chi mi presentet totu sos poetas 5. mi timu chi siat po ponni cancua tàcia noba, po acabbai de acasagiai su logu! (S.A.Spano)◊ sa mama si nci ghetat circhendi de abbratzai a Cristus in sa cruxi: Fillu miu istimau, gei ti ant acasagiau!…◊ chi trigat a sanai pobidhu miu, gei seus acasagiaus!…◊ no fiat unu de bidha, ma castiendidhu aici acasagiau, arrutu, mi pariat chi fessit unu de domu mia etotu Etimo spn. agasajar Traduzioni Francese loger Inglese to give, hospitality Spagnolo acoger, hospedar Italiano ospitare, fare buòna accogliènza Tedesco zu Gast haben, freundlich empfangen.

acodíe, acodíri , vrb: acudi, acudire, acudiri Definizione cúrrere a unu logu po ccn. o calecunu bisóngiu o apretu, bènnere, furriare a domo; fàere a tempus a una cosa, arrennèscere a sighire su chi narat s'àteru, a cumprèndhere luego / pps. acurtu e acudidu; acudi una cosa, de una cosa = fàghere a tempus a ndhe godire, leare, o àteru Sinonimi e contrari achipire, acosiare, acostai, aprobiai, assuprire, bènnere, ghirare, lòmpere / aúrrere Frasi candho l'ant bidu rutu sunt acudidos totu a ndhe lu pesare ◊ acudide a su fogu fuidu! ◊ acudei, sunt bocendi a unu! ◊ zente meda est acudia a dhos bíere ◊ àturus piciochedhus fuant acudendi a biri s'automóbbili ◊ sa zente acudit a su divertimentu ◊ si no acodint is de biginau a dhas istagiai ciai si donant una bona craminada!◊ si fia istada sola, comente aia fatu a ndhe acudire a inoghe?! 2. ndhe acudeint cun binujos e coidales iscalaviados ◊ candho as a acudire in letu de sida a ue est mamma tua sa fàcia frita ti at a iscaldire cun sa sua 3. nu apu acurtu a pigai su postali ◊ a sa sola totu custu traballu no l'acudo ◊ toca e agiudamí ca assinuncas no acudu! ◊ a mesudí no acudu a torrai ◊ cumenti fatzu in cuatru dis a ti acudi pantalonis e giacheta?! ◊ current pro acudire zoronada ◊ tui ca cannoscis sa língua tedesca, dhus acudis a cumprendi su chi narant? ◊ ita totu ses narendi, chi no ti acudu?! ◊ dèu cumentzu a bandai, chi potzu acudi postu ◊ innantis fis a lèpores e pudhas a cantu ndhe potias acudire! ◊ sa missa che at a èssere finia, ma chissai chi l'acuda! ◊ camminai candu teneis sa luxi, prima chi s'acudat s'iscuriu! Etimo spn. Traduzioni Francese accourir Inglese to run Spagnolo acudir Italiano accórrere, fare in tèmpo Tedesco eilen, rechtzeitig schaffen.

acoidài, acoidàre , vrb: acoitai, acoitare, acuitai, acuitare, coidai Definizione fàere sa cosa in lestresa, cantu prima, a presse Sinonimi e contrari apressare, illestrire, incoire | ctr. istentare Frasi s'atóngiu acoidendi pesat unu lentzoru niedhu de nuis ◊ tocat a s'acuitai ca no s'aspetant ◊ issu si fut acoitau a crocai ◊ acoita a torrai! ◊ acoitaisí a si ndi andai! ◊ acoitate ca tenzo de fàchere su pranzu! Etimo srd. Traduzioni Francese presser Inglese to hurry Spagnolo apresurarse, darse prisa Italiano affrettare, fare in frétta Tedesco sich beeilen.

acostumài , vrb: acostumare, costumai Definizione tènnere o àere a parusu, àere s'abbitúdine, s’avesu; giare bonas abbitúdines Sinonimi e contrari abbetuare, abesare, acomunai, arranguai, imbisciare, ingustai, parusare Frasi a dí de oi unu tempus acostumaiaus a fai cancuna sciampita puru! ◊ cussu no acostumat a abarrai a giru ◊ dh'apo pretzetadu chi no si atrameset de mi ne torrare a parte de manzanu comente acostumat issu (Z.Porcu)◊ dèu acostumu pagu a fuedhai ananti de genti meda Etimo srd. Traduzioni Francese avoir coutume, être coutumier Inglese to accustom, to have in use Spagnolo acostumbrar Italiano costumare, avére in uso, èsser sòliti fare, solére Tedesco gewohnt sein.

addoàe , vrb: addoai 1, addoare, adduai 1, doare Definizione fàere sa doa, mescamente ororu de is làcanas, segare de su chi dhue creschet e innetiare a manera chi unu fogu fuiu no agatet cosa de abbruxare Sinonimi e contrari dogare Frasi su fogu unu tempus dhu poniant isceti me is nebronis ma dh'addoànt po no nci essí foras ◊ cun butios de sàmbene bos l'amos addoadu, su fogu! ◊ si addoat a fogu, a marra, a fraci e cumenti benit a bèni Etimo srd. Traduzioni Francese faire des bandes anti-incendie Inglese to make anti-fire strips Spagnolo hacer cortafuegos Italiano fare le fasce antincèndio Tedesco Brandschutzstreifen roden.

addotorài, addotoràre , vrb Definizione giare o pigare sa làurea, fàere a dutore, laureau; nau a disprétziu de unu, giare a bíere chi ischit totu issu, su si crèdere ischípiu meda Traduzioni Francese décerner un diplôme, obtenir son diplôme, faire le pédant Inglese to graduate, to air one’knowledge Spagnolo licenciarse, titularse, maestrear, presumir de docto Italiano addottorarsi, fare il saccènte Tedesco doktorieren, den Besserwisser spielen.

aggallàre , vrb Definizione fàere su gallu, is càgios, fàere sa pedhe a tretos tostada e grussa meda Sinonimi e contrari abbadhare, acorgiare, acorzolare Frasi sos pes fint abbituados a totu sos intopos, aggallèndhesi in su corzu, caminendhe chentza botes Etimo srd. Traduzioni Francese rendre calleux Inglese to make horny Spagnolo encallecer Italiano incallire, fare i calli Tedesco verhärten.

aggrinzàre , vrb Definizione fàere sa bia de conca, petenandho is pilos Traduzioni Francese faire la raie Inglese to part (hair) Spagnolo hacer la raya del pelo Italiano fare la scriminatura Tedesco scheiteln.

aggrogotài , vrb Definizione fàere una genia de moida chi faent is gatos asseliaos, ma fintzes sorrogare Sinonimi e contrari arrasai, frisciare 1, grunnire, igrisai, raulare, runidare Frasi su macitu est aggrogotendi 2. unu margiani fut aggrogotendu Terminologia scientifica bga Etimo srd. Traduzioni Francese ronronner, faire ronron Inglese to purr Spagnolo ronronear Italiano fare le fusa Tedesco schnurren.

aggrucàre , vrb: aggrugare, aggrugari, aggurgare, agrugai, agrugari Definizione fàere passadas lestras, coment'e po bòlere bídere o fàere totugantu impresse impresse, chentza si tratènnere a dhu fàere bene; fintzes pònnere a grughe, atobiàresi a grughe (nau de camminos, istradas) Sinonimi e contrari atraessare, gruxai / navaciare Frasi sos corbos bolandhe aggrucant su chelu ◊ apo aggrucau totu su sartu ◊ sa chirca iscientífica at aggrugadu totu s'ispàtziu interplanetàriu cun astronaves e telescópios ◊ aggruco campos e badhes ◊ bi cheret ora petzi pro aggrucare chin s’iscopa cussa betedhe iscala! ◊ nois fimus aggrucandhe a inghíriu de sas cumbessias 2. debbadas chi mi aggrughe chirchendhe sos chi mancant dae domo! 3. pagos tzitzones furint aggrugados in sa forredha ◊ in coghina dhue aiat iscannos, botos e linna aggrugada Etimo its ad + cruc(u)lare Traduzioni Francese fouiller Inglese to scour Spagnolo despacharse, chapucear Italiano perlustrare, fare un lavóro in mòdo sbrigativo Tedesco durchsuchen, eine schleunige Arbeit machen.

allorichitàre , vrb: allorighitare, lorichitare Definizione fàere o essire a lorighedhas, a tzirollos (cricos) pitichedhos, nau mescamente de is pilos Sinonimi e contrari anedhai, arrullai, eritzare, frisai, incincinnare, riciulare | ctr. istirare Etimo srd. Traduzioni Francese friser Inglese to form into curls Spagnolo ensortijar Italiano arricciolare, fare i bóccoli Tedesco kräuseln.

aprummonàre , vrb Definizione giare o pigare carda, arrennegu meda, tzacu meda Sinonimi e contrari aciumonare, afelonare, imprumonare Frasi mi ndhe aprummonat solu a bi pessare a totu su male chi mi ant fatu! Etimo srd. Traduzioni Francese avoir du dépit, prendre la mouche Inglese to make s.o. angry Spagnolo enfadarse mucho Italiano fare stizza Tedesco jdn ärgern, sich ärgern.

arranomonài , vrb: arrenomenai Definizione nàrrere su númene de unu Sinonimi e contrari arremonae, fentomare, mantovare Frasi fostei no nd'iat inténdiu mai arranomonendi? Etimo ctl. renomenar Traduzioni Francese nommer Inglese to name Spagnolo nombrar Italiano nominare, fare il nóme di qlc Tedesco erwähnen.

atoliàre , vrb: atuliare Definizione fàere is cosas impresse e bene chentza istare perdendho tempus faendho e chentza fàere: a logos dhu narant in su sensu de iscumbatare, fàere unu cunfrontu, atobiare, tzerriare a su matessi logu Sinonimi e contrari afiliatare, spodhai Frasi za ti ndhe cheret de tempus a ndhe atuliare!…◊ istat sempre faghindhe ma no ndhe atúliat, no, de sa cosa! ◊ e candho ndhe atúlias a collire una maghinada de olia collindhe a una a una?! 2. suta su palcu si atzendhiant sos cuntrestos pro atoliare cale fit su mezus poeta cantendhe (S.Patatu) Etimo srd. Traduzioni Francese faire vite, travailler efficacement Inglese to work efficiently Spagnolo trabajar bien, despachar Italiano lavorare, fare con efficiènza Tedesco tüchtig arbeiten.

bagnài, bagnàre , vrb: abbagnare, bangiai, bangiare, bannare 1, banzare Definizione isciúndhere, betare o intrare a mesu de s'abba in s'erriu, in su mare; betare abba a sa cosa Sinonimi e contrari ifúndhere, insúndhere, isfúndhere | ctr. asciutai, frobbire Frasi bagnai su cuadhu, is bòis, unu vascellu ◊ daghi si solint banzare isparit de s'artrosi su dolore 2. onzi pedra de sàmbene est bangiada chi est s'Era de sos màrtires giamada ◊ conat su sudori e bàngiat s'istula Etimo itl. bagnare Traduzioni Francese se baigner Inglese to bathe Spagnolo bañar, mojar Italiano fare i bagni Tedesco baden.

bragài , vrb: abbragare 1, bragare Definizione fàere braga, èssere cuntentone de una cosa, de sèi etotu, su si pigare a bàntidu o su si giare bàntidos Sinonimi e contrari lantarinare, spamparrai Frasi fit bragandhe ca giuchiat sa camisa ammedonada a beculeris mannos ◊ una corròncia si che tzacat braghendhe in mesu de sos paones, bestida cun pumas de paone ◊ de su monte chi tenent ant resone a si ndhe bragare Etimo srd. Traduzioni Francese faire le m'as- tu-vu, faire le fanfaron Inglese to boast Spagnolo hacer el fanfarrón Italiano spacconeggiare, fare lo spocchióso Tedesco prahlen.

cagiàre , vrb: cagliai 1, callai, caxae, cazare Definizione si narat de cosa brodosa, de late, ógiu, e àteru, chi perdendho abba o perdendho calore (o po àteru) si faet prus tostada; nau foedhandho de unu, si narat in su sensu de si currègere, essire sàbiu, lòmpere a calecunu arresurtau bonu Sinonimi e contrari abbeladinare, acragare, aggromare, alleae, ammallorai, apedrare, apiatare, belare, giagare, impagnire, pazare / medrare, medrire | ctr. iscagiae, sòlbere Modi di dire csn: callai a ciorbedhu = essire zudissiosu, sàbiu, cabosu, achistiadu che unu mannu; su cagiau = su callau, preta; cagiare s'ógiu in buca = abbarrare trassidos; cazare una cosa de… = cuguzàrela de…, betàreli carchi cosa a meda, fai callagalla de… Frasi in zerru, comente faghet fritu s'ozu ermanu si cazat ◊ cosa lassada a budhire meda si che cazat tropu ◊ custu binu callat in s'unga ◊ su lati si est callau ◊ sa minestra ca fut ghetada de diora si est callada 2. l'at bidu chi a fàghere male no cumbenit, ma no bi cazat etotu ◊ l'ischis chi andhat male a fàghere gai, ma no bi cazas, no! ◊ tue no bi as cazadu: naras isambrúlios, iscabulada! ◊ s'ómini callat a ciorbedhu a corant'annus ◊ totinduna chi est callendi a ciorbedhu… s'ómini torrat a pipiu ◊ cussa cantzone est serbia a fàere cazare sos sentimentos de sa zente ◊ addaghi at intesu sa senténtzia dhi est cagiadu s'ógiu in buca! Cognomi e Proverbi smb: Callai Etimo itl. cagliare Traduzioni Francese épaissir, coaguler, se cailler Inglese to thicken Spagnolo espesar, condensar Italiano addensare, fare dènso, coagulare, rappigliarsi Tedesco sich verdichten, gerinnen.

càrcara , nf Definizione forru po còere sa pedra carcària de fàere a crachina Traduzioni Francese four à chaux Inglese limekiln Spagnolo calera Italiano fornace per fare la calce Tedesco Kalkofen.

carvonàre , vrb Definizione fàere o manigiare crabone Frasi sa sacheta la zughiat su babbu carvonendhe Etimo srd. Traduzioni Francese faire du charbon Inglese to coal Spagnolo carbonear Italiano fare il carbóne Tedesco Kohle brennen.

casigiài , vrb: casizare Definizione fàere a casu, fàere su casu Terminologia scientifica csu Etimo srd. Traduzioni Francese faire le fromage Inglese to make cheese Spagnolo hacer el queso, quesear Italiano fare il formàggio Tedesco Käse bereiten.

«« Cerca di nuovo