aciviméntu , nm: atzivimentu Definizione su atzivire, sa resa, sa fortza de cundhire chi tenet una cosa chi, fintzes si est paga, bastat po meda; totu is trastos de una domo, mescamente cussos de s'isposa e fintzes is prendhas Sinonimi e contrari atzivu 2. cussa fiat s'arrobba po s'acivimentu de is giòvanas isposas Etimo srd. Traduzioni Francese efficacité, haut rendement Inglese efficacy, strong return Spagnolo alto rendimiento, eficacia Italiano fòrte résa, fòrte rendiménto, efficàcia Tedesco sehr gute Leistung, Wirksamkeit.

apéliu , nm: apíliu, apílliu Definizione disígiu mannu, coment'e candho unu dha pedit, sa cosa / pigare apílliu de…= benni su disígiu, sa gana de… Sinonimi e contrari desizu, ispédhiu Frasi mi ndh'at pigadu apílliu e comporada mi l'apo, sa cariasa ◊ e adhias, no ndhe li pigat apílliu a fàghere carchi faina?! ◊ nono, gai, chi ti at pigadu apílliu a lèzere, cantu chi ses zoghendhe! Etimo itl. appiglio Traduzioni Francese désir ardent Inglese strong desire Spagnolo ansia, anhelo Italiano fòrte desidèrio Tedesco Begier.

apiliàre , vrb rfl: apilliare Definizione bènnere su disígiu, pigare a disígiu, disigiare forte, pedire ccn. cosa (o fintzes gente, agiudu) chi s'iat a bòllere; fintzes atacare, andhare o cúrrere aifatu po cracare Sinonimi e contrari apeliai Frasi si est apilliadu a li dare cosa ◊ sos fizos si sunt apiliados a sa mama ◊ sa ulturina si est apiliada a su mortorzu ◊ ite balet cust'umanu apiliare sentza ischire pro pòdere isperare si avreschet un'àteru manzanu? (G.A.Salis)◊ a sos carvonajos si apillieit a li dare su carvone ◊ so apilliadu a erba ◊ ti ses apilliadu a una castigada: no agataias una fémina menzus?! 2. donzi borta chi bogo a pizu carchi faina paret chi si mi apíliet su malejanu ◊ si li sunt apilliados sos canes che dimónios Etimo itl. appigliare Traduzioni Francese désirer ardemment Inglese to have a strong wish, to ask insistently Spagnolo anhelar, pedir con insistencia Italiano avére fòrte desidèrio, chièdere con insistènza Tedesco wünschen, eindringlich bitten.

aragòne , nm Definizione bentighedhu forte; fintzes fortza, coràgiu, abbrítiu / ómine de a. = porosu, corazosu, chi s'ischit difèndhere Sinonimi e contrari araghe Etimo srd. Traduzioni Francese brise forte Inglese strong breeze Spagnolo brisa fuerte Italiano brézza fòrte Tedesco Wind.

asciústru , nm: assultu, assustru, assustu Definizione assíchidu mannu / dare a unu s'abba de s'assustru = dare abba a bufare a chie at collidu assustru, ca li faghet bene Sinonimi e contrari acíchidu, assústidu, timoria Frasi vos at a uchídere s’asciustru! ◊ at collidu asciustru: pórrili una tassa de abba!◊ si a denote biet cuss'irmustru calicunu de coro pacu forte, massestat, ndhe morit de s'assustru! (G.A.Solinas)◊ ti pesso currendhe a fuidura cun s'assustu de rúere ◊ a sa pitzinna li ant fatu mandhicare carchi cosa pro si torraret dae s'assustu Etimo srd. Traduzioni Francese grande frayeur Inglese strong fright Spagnolo susto Italiano fòrte spavènto Tedesco großer Schreck.

badhidòni , nm, nf: badhirone, badhironi, badidone Definizione istrégiu de linna, o de ortigu, po múrghere o carrare àghina, mannitu; si narat prus che àteru in cobertantza po oriolu, pentzamentu po calecuna cosa chi si timet, moida ifadosa chi leat a conca / fàghere sa conca a b. = che moju, a brou, prena de moida ifadosa Sinonimi e contrari mannirone, odhidone / ammuntu 1, arriolu, pedine / abbolotu, trambullu Frasi faci de cuadhu de canna, conca de badhironi! ◊ in su crucuzone bi at una badhirone prena de barragàglia 2. odheu, za lu zughet su badhirone in conca tenindhe unu fizu in perígulos de mòrrere! ◊ su televisori si fait sa conca a badhironi (G.Carta)◊ che li sunt pigados sos badhirones a cúcuru ◊ fut totu unu murigu, una cumboja, unu badhironi, un'inferru truessau de tiàulus ◊ sos sonos chi apo intesu in cussa sala mi ant fatu sa conca a badidone (F.Arca) Terminologia scientifica stz Etimo ltn. batillum, vatillum Traduzioni Francese baquet, comporte Inglese bin, strong worry Spagnolo colodra Italiano bigóncia, tinòzza, fig. fòrte preoccupazióne Tedesco Bottich, Sorge.

crébidu , nm Definizione dispraxere mannu, de ndh'èssere crepandho Sinonimi e contrari cherpu, crebacoro Etimo srd. Traduzioni Francese véritable dégoût Inglese strong dislike Spagnolo disgusto fuerte Italiano fòrte disgusto Tedesco Ekel.

fòlte , agt, nm: forte, forti, froti Definizione chi o chie giughet fortza, fortzas, chi aguantat isfortzu, pesu, o podet meda, chi est de agguantu o no si lassat dominare o trebballare, chi tenet coràgiu; segundhu de ite si narat, chi giughet àrculu meda; calecunu fàbbricu chi depet serbire de fortilesa, de difesa prus che àteru militare Sinonimi e contrari poderosu, potentivu | ctr. débbile, fridu, lenu Modi di dire csn: fatu in forte = a manera chi aguantit meda; avb. a forte = cun fortza meda (ctr. abbellu); forte che brunzu, che ferru, che bòi = meda Frasi is piciochedhos furint giogandho a cuadhos fortes ◊ bi cheret cosa forte pro agguantare pesu meda ◊ ghetat un'istichida de pei aici forti chi nd'iat a èssiri iscanciofau s'aposentu ◊ pariat folte, ma a baranta ses annos si ch'est moltu ◊ tocat a èssi prus fortis de sa tentatzioni ◊ lampu a forte: a solu si poniat a codhu su cuintale! 2. cust'abbardente est forte 3. in Sant'Antiogu bi est su Forti, zenia de castedhu a muros artos 4. issa fit costoida apalas, baltziesit una manu, bi la ponzesit in codhos e ispinghesit a folte ◊ dh'at atripau a forti Cognomi e Proverbi smb: Forte, Forti Etimo ltn. fortis Traduzioni Francese fort, fervent Inglese strong, fervent Spagnolo fuerte Italiano fòrte, fèrvido Tedesco stark, kräftig, Starke.

potentívu , agt Definizione forte meda, nau mescamente de cosas po su sabore o s'efetu chi faent papandhodhas (es. aghedu, velenu e àteru) Sinonimi e contrari folte, potentosu / profetosu Traduzioni Francese fort, piquant Inglese strong, efficacious Spagnolo eficaz, fuerte Italiano efficace, fòrte Tedesco wirksam, stark.

salargiàre , vrb: assalarzare, salarjare, salarzare Definizione fàere mòvere, istesiare, cúrrere o fuire de mala manera pigandho a boghes o fintzes iscudendho, coment’e faendho assicare o tímere: si narat fintzes po cosa (dannu, ammeletzu, perígulu) chi ponet pistighíngiu forte, mannu, apretosu Sinonimi e contrari agegherai, assuidari, assulurgiare, isciuliai, ispabuciare, istrajare, istratallai, isvalostiare, surrullai, trambuscare, ussiare / grisai | ctr. achedare, asserenare, assussegai Frasi no salarzes sas berbeghes ca sunt próssimas e lis faghet male a cúrrere! ◊ a s'isparu su bestiàmine si est totu salarzadu ◊ ehi oe, si leo cussu fuste ti salarzo! ◊ salàrzache sas pudhas ca sunt bichendhe sos fiores! ◊ a sos furones los at salarzados e fuidos sunt rajendhe ◊ cussu dannu at salarzadu totu sa bidha 2. m'intendho su coro salarzadu: depet èssere cussu gafè chi apo bufadu Traduzioni Francese agiter, troubler, mettre en deroute Inglese to cause a turmoil Spagnolo alborotar, ahuyentar, dispersar Italiano subbugliare, esagitare, méttere in fòrte agitazióne, sgominare, sbaragliare Tedesco in Aufruhr versetzen, erschüttern, aufregen.

zacaradúra , nf: giagaradura*, zagaradura Definizione su zacarare; su èssere giagaraos / fàghere a zagaradura = impresse meda, tropu, coment'e chi unu portet canes aifatu, cun movimentu a cropos e impresse a sa sighia Sinonimi e contrari agiàgaru, isuliadura, salarzadura, salarzu Frasi sas berbeghes no las les a zagaradura, no lis fetat male! ◊ sa cosa no si faghet a zagaradura, ca essit male Traduzioni Francese agitation soudaine Inglese deep and sudden anxiety Spagnolo agitación repentina Italiano agitazióne fòrte, improvvisa Tedesco Erregung.

«« Cerca di nuovo