abbadherigàre , vrb: abbedherigare Definizione intostare, nau de frutuàriu chentza lómpiu, o fintzes tostau de su fritu (e deosi de su pane cruo puru); prnl. nau de una persona candho no torrat àlidu de su dispraxere o fintzes de s’errisu, e in cobertantza si narat fintzes po mòrrere Sinonimi e contrari ammustèlchere, dilmagiare, disimainai, ingortigai, sdemmaniai / intostai Frasi addaghi at ischidu chi fit mortu su fizu, sa mama si ch'est abbadherigada ◊ a ndhe tenes de risu: mih no ti che abbadhérighes, mih! ◊ male chi dh'abbadhérighet! 2. custa cosa no est lómpida: est abbadherigada ◊ bi ndhe aiat de s'abbadherigare, de su risu ◊ si ch'est abbadherigadu de su prantu, su pitzinnu ◊ su pane cheret cuguzadu bene ca sinono si che abbadhérigat, no bi pesat 3. candho mi che abbadhérigo faghide comente cherides, ma fintzas a candho abbarro biu inoghe cumandho deo! Etimo srd. Traduzioni Francese s'évanouir Inglese to faint Spagnolo desmayarse Italiano cadére in delìquio Tedesco in Ohnmacht fallen.

abbucài , vrb: abbucare, abbuchiare 1 Definizione pònnere istrègios cun sa buca a cara a fundhu, conca a bàsciu, afacaos, o a buca apare (ma fintzes betare cosa a covecadura a un'istrégiu); serrare calecuna cosa, mancari no deunudotu; nàrrere cosa a unu coment’e po dhi tupare sa buca, in su sensu de dhu currègere, de dhi foedhare male, de dhu fàere citire Sinonimi e contrari abbucaciai, abbufiare, currèzere, irmurrare, iscontroriare / serrai / covecare, inconchinare, rebbucai Modi di dire csn: abbucai sa porta = tambàrela unu pagu; abbucare un'àidu, un'abbertura = tupai, serraidhus; abbucai su lentzoru = furriàrendhe unu pagu a subra de s'àtera cuguzura, in conca de letu; abbucaisí = rúere a buca a terra, nadu prus che àteru de isterzu; abbucai su sèmini = carrarzare su sèmene betadu in sa terra arada Frasi nau ca mi nci abbucu a mari chi m'intendu nai "presoni"! ◊ prima ndi est ampuau e apustis si nci est abbucau a iscabiossu ◊ abbuca totu a su cadhaxu! ◊ dèu dep'iap'ai tocau calancunu mucioni e sa pingiada de su trébini si ndi fut abbucada a terra 2. in su cunzadu bi at àidos de abbucare, no b'intret bestiàmine ◊ abbuchedhu bene cuss'àidu, ca sas albeghes podent repítere! 3. su babbu fiat murrungendi e abbuchendi su fillu ◊ su coronellu si ndh'est fichidu e cun boghe alterada l'at abbucadu ◊ dego no ndhe aio cosas de mi nàrrere tue, e mancu commo as de mi abbucare! ◊ si istat bona dh'aiat abbucada canno dh'at intesa faedhanne male! ◊ sa sorre si est posta a fàere sa maca e su frade dh’at abbuchiada Etimo srd. Traduzioni Francese tancer, rabrouer Inglese to reproach Spagnolo colmar, caerse de cabeza, reprochar Italiano abboccare, cadére a tèsta in giù, rimbrottare Tedesco umkippen, mit dem Munde fassen, anlehnen, ausschimpfen.

ammustèlchere, ammustèrchere , vrb: ammustrèchere, ammustrèschere, amustèrchere, mustrèchere* Definizione pèrdere is atuamentos po calecunu dispraxere mannu, cropu malu, orruta manna o àteru (ma fintzes de s’errisu); abbasciare, menguare su fogu Sinonimi e contrari abbadherigare, acidentare, ammortie, desfallire, dilmagiare, disimainai, ildimajare, imbortighinare, intostai, istenteriai, sdemmaniai | ctr.   atuare Frasi li at bénnidu unu dolore chi si trofijaiat che telpe e finas si est ammustélchidu! ◊ si bidet chi mi che so ammustérchidu ca dai su momentu no mi ammento prus de nudha ◊ sa pitzinna si fit ammusterchindhe de su prantu Traduzioni Francese s'évanouir Inglese to faint Spagnolo desmayarse Italiano cadére in delìquio Tedesco in Ohnmacht fallen.

arrúere , vrb: arrúghere, arrui, arrúiri, arruri, irrúghere, orrue 1, rúchere*, urrúere Definizione calare de artu a cropu, furriare, o fintzes betare a terra a cropu; andhare bene de unu bestimentu a sa persona chi dhu ponet; tocare, apartènnere de unu bene, arresurtare / pps. arrutu Sinonimi e contrari botare, cairi, corriare, iscaltinare, iscasidhare, isdegorare, isdobbiare / betae / dèchere | ctr. arritzare, pesai Modi di dire csn: arrúiri a faci in susu, a faci in terra = a bentre in susu, a buca a terra; arrúiri a conca in bàsciu = a cúcuru ficadu; arrúiri a palas imbressi = a palas a terra; arrúiri malàdiu = irmalaidare; arrúiri o arruirisí de su sonnu, de su fàmini = no istare ritzos de su sonnu, de su fàmine; arrúiri de codhus, de su coru a unu = pèrdere s'istima pro unu; arrúiri in pecau = fàghere pecados; arrúiri in tentatzioni = pònneresi in arriscos de fàghere male, de pecare; arrúiri in manus de ccn. = bènnere o resurtare in pozas de unu, in posse de ccn. Frasi arrennesset a no che arrúere de s'àinu ◊ a dógnia sàntziu de carru ndi arruit sa pispisalla de su fenu ◊ unu tocat agiudau candu arruit, no candu est istrantaxu! ◊ ndi funt arrutus is murus ◊ su salatieri mi nc'est lossingiau de manus e arrutu a s'àcua 2. custu no ti arruit: no est cosa tua! 3. su bistiri ti arruit mali 4. sa festa arruit su mesi ch'intrat 5. no nosi lessis arrui in sa tentatzioni! ◊ bai a iscí me in cali manus nci ant arrui cussus! Traduzioni Francese tomber Inglese to fall Spagnolo caer Italiano cadére, cascare Tedesco fallen, stürzen.

isperrumài, isperrumàre , vrb: sperrumai Definizione iscollare, orrúere, betare in s'ispérrumu, iscumpàrrere; orruinare, andhare o fàere andhare male meda; nau de sa manera de fàere, de unu, po ccn. iscopu, fai de totu, fàere fintzes sacrifícios mannos Sinonimi e contrari atrabentare, derrúere, iscalabrare, isciarrocai, ispèldere, scabiossai, sderrocai, spentumai Frasi mi est ruta s'acheta e isperrumada si est ◊ sos saludos de sos emigrados, zente isperrumada, los costoimos in su coro ◊ donna Pisódia nci torrat a isperrumai a s'inferru ◊ a como si mi b'at isperrumadu duas bacas ◊ sa morte giàgarat sa zente finas a l'isperrumare ◊ si est isperrumau e no si est vidu prus ◊ una mallora s’est isperrumada in is brecas 2. sas aes s'ispérrumant intupèndhesi in sos pustialvos ◊ est de bonugoro: paret chi s'ispérrumat pro azuare sos frades! Traduzioni Francese tomber, jeter dans un escarpement Inglese to fall down a precipice (throw) Spagnolo despeñarse, precipitarse Italiano cadére, gettare in un dirupo Tedesco stürzen.

orrúe 1, orrúede , vrb: arrúere, irrúghere, orrúere, orrúghere, orrúiri, rúchere*, urrúere Definizione calare o fintzes betare a terra a istrumpadura, a cropu, andhare male; tocare, apartènnere / pps. orrutu; ind. imp. 3ˆ p. sing. orrudiat; ger. orrudindhe; orrúere is dentes = essire, pèrdere is dentes Sinonimi e contrari botare, cairi, iscaltinare, iscasidhare, isdobbiare | ctr. arritzare, pesai Frasi unu muru male frabbicau ndhe podet orrúere ◊ che ses orruta, bene meu! ◊ tue no faes orrue sa poesia ◊ comente orruet custa cosa dae manos gasi orruat su breme dae custa béstia! ◊ ógnia tantu trambucaiat e orrudiat ◊ mi as fatu orrúede me in mesu caminu ◊ at lassau orrúere sa carcida a putzu 2. a béciu che dhi furint orrutas is dentes de nanti ◊ s'ómine fut orrutu malàiu e iat fatu un'agonia de dies e dies Cognomi e Proverbi prb: a cane malu orruet ossu bonu ◊ nandhe chi orrughet sa pira cota orrughet sa cruda! ◊ àlbori orrutu, totus dhi bogant àstula Traduzioni Francese tomber Inglese to fall Spagnolo caer Italiano cadére Tedesco fallen.

rúchere , vrb: arrúere, irrúghere, orrue 1, rúere, rúghere, urrúere Definizione calare, o fintzes betare, a terra a cropu, in cobertantza fintzes andhare male de cunditziones; su istare in dossu de unu bestimentu, bestiu, po comente paret abbaidau de artu in bàsciu e istat a chie dhu portat / pps. rutu Sinonimi e contrari atzapulai, botare, cairi, corriare, falare, iscaltinare, iscasidhare, isdobbiare, istrampare / betae / dèchere, iltare | ctr. arritzare, pesai Modi di dire csn: rúere a costa lada, a costa longa = ponindhe totu su dossu in terra; rúere a palas pessegus = addaisegus, a palas issegus; rúere dae su letu a unu (nadu de ccn. pro su prus a dimandha retórica)= èssere de domo, parente costrintu de bi àere óbbrigu a li dare cosa, a l'azuare; rúere in eréssia (nadu de siendhas)= tocare o bènnere dae sos mannos; rúere a malàidu = collire maladia Frasi a sas domos che lis ruchet s'ingrostu ◊ sos muros fatos male ndhe ruent ◊ ch'est rutu dae cadhu ◊ in cussa falada at fuzidu e rutu est! ◊ e ite si rues e iscudes a calchi logu, sentza de ochiales?!…◊ a rúere za est fàtzile: su bellu est a si ndhe pesare! 2. no paret beru chi sonos fatales de débbiles trumbitas ndhe apant rutu muràglias colossales (S.Casu)◊ Antoni iscudet un'ispalada a su cumpanzu azommai lu rughet 3. sa túnica in su chitu li rughiat che pintada (F.Cambosu)◊ su gapote ti rughet in palas che pintatu 4. no mi ch'est mancu rutu dae su letu, no, pro li fàghere cussu piaghere! ◊ dae s'atrivimentu e dae sa bragheria che so rutu in sa disaura prus manna Cognomi e Proverbi prb: chie no est rutu podet rúere Etimo ltn. ruere Traduzioni Francese tomber, s'écrouler Inglese to fall Spagnolo caer, precipitar Italiano cadére, precipitare, crollare Tedesco fallen, stürzen, einfallen.

«« Cerca di nuovo