bentína , nf, nm: bentinnu, bentinu, bintinnu, bintinu, ventina Definizione coloridura de su pilu, sa pilurza de cuadhos e boes (ma si narat po àteros piessignos puru, es. sa corramenta): si narat fintzes solu po colore / genias de bentina: ispanu (o arrúbiu craru), murru, niedhu, mustedhinu, petiatzu, scrosu Sinonimi e contrari ghentinnu*, intinnu, manta, símbiu / cabori / bisura, chígia, grina Modi di dire csn: a primu bentinu = a sas primas, a sa primu castiada; bogàrendhe a unu a sa bentina = connòschere a s'aerzu, a sa bisura Frasi bentinas de crabas: ceratza, nasarba, montada, làtina, trigatza, múdula, crabistada, conca niedha, schina fetada ◊ Callina connoschiat su bestiàmene a bintinu e a lúmene 2. piús de unu paritzas boltas càmbiat bentinu comente faghet su camaleonte! ◊ sunt fioritos ricos de milli odores e bentinos 3. su mare, sa luna e su sole si mustrant cun bentinnos diferentes ◊ sa fioca at cobertu pastura e rocas e lis at cambiadu bentinu ◊ po imbelliri su parastaxu si ponit paperi intalliau de medas bentinas: orrúbiu, grogo, asulu 4. a primu bentinu li palfeit chi cudhu cheriat bufare ◊ ne dh'apo bogadu a sa bentina ◊ vivendhe de refudos e frighinas andhamos peri vias solitàrias cun d-una beste de milli bentinas (A.Casula) Traduzioni Francese pelage Inglese hair, coat Spagnolo manto, pelaje, piel Italiano manto, pelame, colóre del pelame Tedesco Fell, Pelz.

carregàrre , avb Definizione atacau, própriu tocandhosi carre cun carre Etimo srd. Traduzioni Francese au contact du corps Inglese on contact with the skin Spagnolo piel contra piel Italiano a contatto con la pèlle Tedesco dicht an der Haut.

còdi , nf, nm: cuda, cude, cudu Definizione su pígiu de pitzu de sa carre, sa pedhe fine de sa carena; su lardu cun su corgiolu Sinonimi e contrari corgiolu, cudis, scuda / pedhe 2. arribba sa piús cude manna de su lardu a maju longu! Terminologia scientifica crn Etimo ltn. cute(m) Traduzioni Francese peau, derme Inglese skin Spagnolo piel, cutis Italiano cute, dèrma Tedesco Haut.

cógliu , nm: colzu 1, córgiu, corju, corzu, croxu Definizione est prus che àteru sa pedhe de animales de petza manna (àinu, boe, cuadhu, e àteros) e po cussu grussa meda; si narat in cobertantza de sa pedhe de su cristianu puru, mescamente a disprétziu, o de calecunu bestimentu malu a manigiare samunandho de cantu est grussu Sinonimi e contrari pedhe / còglia, corgiolu, iscortza, scroxu / pidhoncu Modi di dire csn: su croxu de sa mela, de s'àxina, croxu de àrburi, de pani, de nuxi, de méndula, de arenada, de coloru = sa corza; gherrare a corjos = a istrumpas Frasi de sos corzos contzados, segundhu s'animale si faghent loros, sogas, traíglias, solas e àteru ◊ li lasso su colzu a si lu fàghere a botinos 2. no podea abarrai in croxu de su feli chi tenea! ◊ ancu ti boghent su corzu, coromeu!…◊ lu felzeint a ue su colzu est piús duru ◊ timet a lu corpare, a su fizu, a bortas puru chi li guastet su corzu!… 3. bogadichelu cussu corzu de tzacheta, ca ti la sàmuno! Terminologia scientifica crn Etimo ltn. coriu(m) Traduzioni Francese cuir, peau Inglese leather, rind Spagnolo cuero, piel Italiano cuòio, bùccia Tedesco Leder, Schale.

corpadúra , nf Definizione su acropare, mescamente nau de sa manera de fàere una cosa; difetu de su frutuàriu (es. pira, mela, néspula) candho a tretighedhos si dhis sicat su corgiolu po maladia o fintzes po cropighedhu de calecuna cosa (es. gràndhile); genia de cropu o tocada chi iat a fàere unu mortu a is bios chi po cussu nanca ndhe iant a orrúere malàidos o fintzes mòrrere Etimo srd. Traduzioni Francese frappement, tavelure Inglese withered fruit Spagnolo fruta con la piel arrugada Italiano ticchiolatura Tedesco Braunfleckigkeit.

muntonínu , nm Definizione pedhe de mascu brebeghinu Traduzioni Francese cuir de mouton, basane Inglese ram skin Spagnolo piel de musmón Italiano pèlle di montóne Tedesco Schafleder.

pedhàmene, pedhàmine, pedhàmini , nm Definizione is pedhes, cantidade de pedhes, totu sa pedhe Etimo srd. Traduzioni Francese peaux Inglese hides Spagnolo piel Italiano pellame Tedesco Lederwaren.

pedhànciga, pedhàntziga , nf Definizione coment'e pígiu de pedhe, pedhutu tostau Sinonimi e contrari pedhutu, pedhíciula Frasi a unu famidedhu dat sa tita, ma li mordet cun fele sos cabixos che pedhànciga sicos (P.Casu)◊ e chie bi la faghet a mastigare custa pedhànciga?!… Traduzioni Francese structure fibreuse par laquelle un muscle s'insère sur un os Inglese dry skin Spagnolo piel dura y seca Italiano pellètica Tedesco Feuerschwamm.

pèdhe , nf: pedhi Definizione est su pígiu de fora de un'organísimu animale, fintzes de animales piticos e po cussu de pagu grussària (de animale mannu si narat córgiu, de su porcu corzolu, de su cristianu fintzes cude); totu s'abe de unu casidhu candho, bogau su mele, si che càmbiat a un'àteru casidhu; in cobertantza, morte de persona / pedhe crua = chi no est contzada; min. pedhitzola = pedhe contzada, minoredha Sinonimi e contrari corgiolu, corju, pidhoncu Modi di dire csn: p. de s'ocru = prapedha, covacu de s'ogru; a pedhes mortas, a p. pérdida = cun totu s'ànima, chentza si risparmiare, chentza abbaidare su perígulu; èssere in pedh'e mama = ispollincu nudu, chentza bestimenta nudha, aici acomenti si nascit; curri su cuadhu a pedhi = a sa nuda; èssere o pònneresi a pedhe innanti = arriscare, pònneresi in perígulu, afrontare su perígulu chentza si risparmiare; leare sa pedhe a unu = bochire; pedhe morta = pedhevogu; pedhe crua = chentza contzada; zúchere sa pedhe imbolicada a s'ossu = romasu cadidu, èssiri marriu meda, sentza prupa nudha, isceti pedhi e ossus; pedhe pedhe, pedhi pedhi = própiu suta de sa pedhe, intr'e petza e croxu; tocai pedhi pedhi = tocare carre cun carre; aggarrare a ccn. pedhe pedhe = betàreli manos a subra; pònniri sa pedhi de unu a bendi = bogàreli fogu, nàrrere cosas chi no sunt, fàghere a birgonza a unu; iscroxai su priogu pro sa p. = èssere limidos a s'úrtimu etzessu, asuriosos a meda; èssere tirau che pedhe in brocu = èssiri tirau che cani, èssere chentza tempus nudha nudha pro s'itevàghere; èssere che pilu in pedhe, a pedhi = (nau de una mata o fintzas de àteru) chi portat frutu meda, chi est càrriga càrriga, a meda; lassa fàchere a Tziu Pedhe! = lassa fàghere a Zagu, lassai fai a mimi!; guai de sa pedhi tua! = arguai a tie!; èssiri mala pedhi = malu, dadu a su malu fàghere Frasi totu su corpus umanu est cobertu de sa pedhi e de su pilloncu ◊ sa brusiadura est crusiada e sa pedhe noba est torrandhe a issire ◊ sas pedhes de anzone, de berbeghe, de craba las collint a las contzare ◊ is prus mannos drommiant ammontaos cun pedhes de brebei ◊ a sa pedhi mia no dhi apodhat su soi 2. at isapiau una dechina de mojos e at fatu deche pedhes ◊ at bocau sos mojos a montes ube su beranu est prus sucotianu e sas pedhes si campant totucantas 3. fachiant bardanas e fortzis zuchiant peri carchi pedhe in sa cusséntzia ◊ paritzas pedhes teniat a pala e at fatu trint'annos de bandhidu 4. ocannu sas olias ndhe sunt che pilu in pedhe, de cantu ant barriadu! ◊ me ingunis c'est su muschitu a pedhi, dhoi fut su priogu a pedhi ◊ in cussu logu dhoi fait su fenugu a pedhi ◊ in cussa domu funt totus a una pedhi, istérrius in su letu ◊ sos mannos nostros ant dadu mente e ànima a sa terra, si sunt cunsagrados a issa a pedhes mortas ◊ si lis presenteit unu becu mannu a ischélios e a isburridas chi ndhe pesaiant sa pedhe in palas ◊ mi ant aggarrau pedhe pedhe e a caserma! Cognomi e Proverbi smb: Pedde, Peddes, Peddi, Peddis / prb: in pedhe anzena corrias largas! ◊ in donzi gianna at giaos, in donzi pedhe at fiancu Terminologia scientifica crn Etimo ltn. pelle(m) Traduzioni Francese peau, épiderme Inglese skin Spagnolo piel Italiano pèlle, epidèrmide Tedesco Haut, Epidermis.

pilirintzòne , nm Definizione pedhighedha fine, pigighedhu de pedhe Sinonimi e contrari pidhoncu Terminologia scientifica crn Traduzioni Francese peau Inglese cuticle Spagnolo trocito de piel Italiano pellicina Tedesco Häutchen.

taschèdha , nf Definizione sa taschedha, che a sa tasca etotu, est fata cun pedhe de craba, serrada in sa buca cun d-una corria chi passat in is istampos fatos in s'oru (chi candho est acapiau arresurtat a piegas), si bestit in palas cun is codhales (genia de bretellas, corrias o tirellas) chi andhant de is cugigones de su fundhu a s'oru de pitzu / ligare a taschedhinu = a bisura de taschedha (nau de pegus piticu, cun is bàtoro peis acapiaos impare); t. de pastore = genia de erba chi faet sa fògia pitichedha a bisura de taschedha serrada (a triàngulu) Sinonimi e contrari istaca, mocilla, tasca Terminologia scientifica stz Traduzioni Francese musette en cuir Inglese skin haversack Spagnolo mochila de piel Italiano tascapane di pèlle Tedesco Lederwandertasche.

«« Cerca di nuovo