mémula , nf: mímula, mímulos, múmula Definizione genia de murmutu ifadosu, cantighedhu, boghe o sonu no tanti fortes ma sighios; male, genia de doloredhu chi si sapit in sa carena, aintru (es. m. de coro, de istògomo) Sinonimi e contrari càntara 1, laredha, mumuliu, taja / ttrs. mímmura Frasi s'intendhet sa mémula de una cantone ◊ s'intendhet sa mímula de sos ribos ◊ cheres cantare sa mímula de sas chícheras ◊ s'intendhet coment'e una mémula: sunt sas pregadorias de sa zente ◊ ammuinada dae su caldu a múmulas de chígula ti drommias (G.Branca) 2. nosse, su dutore, no est dolore a su coro: una mímula est! Etimo srd. Traduzioni Francese rhonchus Inglese dirge, painful sensation Spagnolo cantilena, dolor en el pecho Italiano rónco, nènia, sensazióne dolorósa Tedesco Röcheln, Geleier, kleiner Schmerz.

mendigài , vrb: mindhigàre, mindigai, minnicare Definizione pedire sa lemúsina, fàere su pedidore; torrare, o èssere, a míndhigu Sinonimi e contrari lemusinai, pedie, pedulianare, mischinzare / abasciai, amenguai, immenguare, miminare, torrae / arrunzinare | ctr. donai, giare / errichire Frasi a unu mindhigu no li mancat it'e mindhigare ◊ cussos no si abbarrant a mannos a minnicare pasturas e mànnicos dae palas de sos àteros 2. est mindigada sa sustàntzia chi lompit a is fròngias Traduzioni Francese mendier, être en difficultés financières, vivre dans la gêne Inglese to beg, to be in shortage Spagnolo mendigar, vivir en la estrechez Italiano mendicare, èssere in ristrettézze Tedesco betteln, in beschränkten Verhältnissen leben, abgebrannt sein.

mischinzàre , vrb Definizione èssere o istare in mischinzia, a mindhighiu, in su pagu a tropu, in su bisóngiu, àere bisóngiu / m. de… = àere bisonzu de… Sinonimi e contrari arrunzinare Etimo srd. Traduzioni Francese avoir de la pénurie Inglese to be in shortage Spagnolo vivir en la estrechez Italiano avére penùria Tedesco mangeln, in beschränkten Verhältnissen leben, abgebrannt sein.

muràche , nm Definizione muru de pedra assentada chentza impastu; a logos fintzes nuraghe Sinonimi e contrari muragadha, murubbullu / nurache* Frasi at tancau sas cussorjas a muraches ◊ si est pasau in d-unu murache Traduzioni Francese mur de pierres sèches Inglese dry wall Spagnolo muro en seco, tapia Italiano muro a sécco Tedesco Trockenmauer.

musicài , vrb: musicare Definizione cumpònnere o iscríere sa música; andhare a cantare sa serenada a is bagadias, sonare a tzarachia po festas, cójuas e àteru 2. is giòvunus funt essius a musicai is piciocas Traduzioni Francese mettre en musique Inglese to set to music Spagnolo poner en música Italiano musicare Tedesco in Musik setzen (um), vertonen.

nce, nche, nchi, nci , avb: che* Definizione avb. chi inditat logu, no sèmpere reale, de una manera pagu precisa, logu indefiniu (foras candho prus ainnanti si narat su foedhu chi inditat custu logu), e prus che àteru giaet un'idea de istesióngiu de ue unu est (o si narat pentzandho a logu atesu de ue unu est) ma podet inditare fintzes acostimentu: s'impreat istacau de su vrb. si est postu innanti, totu a unu cun su vrb. si est nau apustis (e cun prn. puru): bògache custa cosa!, toca, istesianci!, bessinci!, fuliancedhu!, bogancedhu!, ponincedhu!, ghetancedhu!, leachelu!, remonichelu!, picaenchelu!, vatunchelu!, essimichelu, fulliadechedhu!, enclíticu, nau che unícu foedhu cun sa forma verbale Sinonimi e contrari ci / bi, ince Frasi nemos cheret andhare a nche batire sa botza ◊ cracu a perda a sa craba chi si nchi istésiat ◊ cumenti as fatu a nce dhu fai istrebedhai, su cani? ◊ oe nce funt is sindacaos ci nosi axudant ◊ sa bitella ti nce dha podes leare! ◊ si nche fit sichia a irfungudare ◊ su gurutu est astrintu ma nche colas ◊ - A si podet? a che sezis? ◊ nci fúliu is carramatzinas ◊ pentzanci e apustis mi arrispundis! ◊ si depeis essiri, esseidenci! ◊ seu intrada a cudha domu ponendidenchi su nasu torra 2. dennantis a nce pònnere in marina a pè ince boliat peri coràgiu ◊ deo nce pogno sa matessi ispesa ◊ inoghe che cherias tue! ◊ che so essidu in Bono a cumandhu ◊ su pani ponincedhu in sa mesa ◊ e ita nci negótziat innòi? ◊ cussus piscixedhus no abetu prus po nce dhus papai: tengu fàmini! Traduzioni Francese y, , en Inglese there (here) Spagnolo aquí, acá, en este lugar, allá, allí, en ese lugar Italiano ce, ci, ne (avv. di luogo) Tedesco dort, dorthin, hier, da, hierher, da durch, von.

nedhúbe, nedhúe, nedhúve , avb: nidhue, nodhube, nodhue, nudhube Definizione in perunu logu, no in logu Sinonimi e contrari innedhue | ctr. totube Frasi no cherjo nudha in nedhube ◊ v'aiat unu calore a mòrrere, non si parait in nidhue! ◊ no dh'agatas in nedhube ◊ geniosas che a tie no bi ndh'at in nedhue ◊ che a su meu no che ndh'at in nodhue! ◊ su teracu tuo no est andhadu a nedhuve ◊ soe chircandhe ma no lu poto sejare in nedhue! Etimo ltn. nullibi Traduzioni Francese nulle part Inglese nowhere Spagnolo en ningún lado Italiano in nessun luògo Tedesco nirgends.

óbiga, óbighe , nf, nm: ópica, ópiche, ópicu, úpigu Definizione arretza a forma de sacu, acapiada a una pértia, po piscare trota, fata cun pigionatzos de ollastedhu de erriu (ma a logos fintzes gamu, àghimu); in cobertantza, brulla mala, fura / min. obighedhu Sinonimi e contrari arraciallu, arretza, filau, ganghiledhu, trotiadore / ghelea, giogada Modi di dire csn: fàghere s'óbiga = nadu in suspu, fàghere una cosa in debbadas, fàghere una cosa seguramente irballada; tortu che un'óbiga = dortu a unu gantzu (nadu de ccn., chi no arrexonat e no ponet mente) Frasi fint in su riu trazendhe s'óbiga prena de trota e ambidha ◊ tiu Gabini abiat pistau àndhalas de piscadore, cun arretzas a codhu, su berticale e s'ópiche 2. si cumandhas a isse già la faghes s'óbiga: mancu t'iscurtat! ◊ si ti pones a isse a sótziu già la faghes s'óbiga!…◊ bi est istada sa ruina de s'annada mala e de sas óbigas Terminologia scientifica ans Traduzioni Francese filet de pêche en forme de sac Inglese sack net Spagnolo red en forma de saco Italiano réte a sacco Tedesco sackförmiges Netz.

oindí, oindía , avb Definizione a dies de oe, a tempus de como Sinonimi e contrari como, oe Frasi sa bisura chi si podeus fai oindí de sa Sardigna est cussa de una terra cun d-un'ànima antiga Etimo srd. Traduzioni Francese de nos jours Inglese nowadays Spagnolo hoy en día Italiano oggigiórno Tedesco heutzutage

opía , nf Definizione istrégiu piticu de ortigu po umprire abba a bufare in is funtanas, fintzes ortigu mannu cofudu po pònnere cosa a papare po medas, in su sartu Sinonimi e contrari conchedha 1, gupu, obria, trobia, upada, umpridorzu, upu / bagione 2. sa petza arrustia, tirada de su schidoni, dha poniant in is opias de ortigu po is tundidoris Terminologia scientifica stz Etimo srd. Traduzioni Francese puisette Inglese pail Spagnolo recipiente para beber en las fuentes Italiano attingitóio Tedesco Schöpfgefäß.

padúle , nf, nm: paoi, paule, pauli Definizione abba apojada, paule manna de abba, giubbu, mescamente in is errios mannos Sinonimi e contrari gurgu 1, lacone, lacuedha, làcuna, pógiu, trógliu Frasi brintat in sa pauli, nci afundat e mortu! ◊ a unu poju mannu de su riu li namus "Paule lada"◊ cussa funtana paret unu padule de arana ◊ funt paois de àcuas mortas ◊ in sa paule bi at tzinnia ◊ adoru de su paoi est totu cannisoni 2. bi est chie no si cunfundhet in custu paule de ódiu Cognomi e Proverbi smb: Paulis Etimo ltn. padule(m) Traduzioni Francese point le plus profond (d'un fleuve) Inglese big pool Spagnolo gran poza de agua en los ríos Italiano grande pózza d'àcqua nei fiumi Tedesco große Wasserlache in Flüssen.

passamànu , nm: prassamanu Definizione su aporrire una cosa s'unu a s'àteru, prus che àteru trebballandho; linna o ferru a ue faet a si poderare cun sa manu, passandho in logu de iscala o àteru; genia de orrolu o avoreta Sinonimi e contrari linghiera Etimo spn. pasamano Traduzioni Francese chaîne Inglese passing from hand to hand Spagnolo en cadena, pasamanos Italiano passamano Tedesco Kette, Handlauf.

pedídu , pps, agt: pediu, pidiu Definizione de pedire; chi est fatu a pedidura, a impréstidu, chi est de àtere 2. de candu su fogu at abbruxau sa sagristia teneus ancora su ministru a prendas pedias!◊ su chi ch'est inoghe est totu pedidu, mih, no pesses chi l'ant comporadu: sinono za fit nudha a fàghere custa festa!… Traduzioni Francese demandé, mendié Inglese begged Spagnolo pedido en limosna, mendigado Italiano chièsto, mendicato Tedesco gebeten, gebettelt.

pititéri , agt Definizione nau de ccn., chi cricat is pititos, chi punnat a papare is cosas prus saborias Sinonimi e contrari allicantzadu, assorjoladu, pipiteri, pititarzu Frasi fit azicu crétiu e pititeri e no manicabat mai de su chi manicabant sos àteros Etimo srd. Traduzioni Francese qui aime la cuisine soignée Inglese tasteful (eater) Spagnolo gourmet, exigente en la comida Italiano ricercato nel mangiare Tedesco gewählt essen.

pógiu , nm, nf: poja 1, poju, pou, poxu, poza, pozu Definizione fossu prenu de abba mescamente in errios mannos (ma fintzes fossu ebbia); genia de bartza tundha, fraigada a muru, in su sartu Sinonimi e contrari bàtiga, cadhaja, corrovoni, fògia 1, foxone, gurgu 1, trógliu Modi di dire csn: una poja de ludu = fossu prenu de ludu; pozu de sàmbene = lacuina, lotzina de sànguini chi at pérdiu ccn. Frasi sa rana istat cracagliendhe intro de sos pojos ◊ si no ischis nadare, no ti abburres in sos pògios fundhucos! ◊ de tretu in tretu su pastore at fatu sos pojos pro abbare sa robba ◊ l’avio zirau e istrampau in su ludu de una poza, gherrandhe a istrumpa 2. in s'ortu bi amus fatu su poju pro collire s'abba 3. custu est fintzas tempus de oro pro chie est fora de pojos de peleu Cognomi e Proverbi smb: Poggiu Traduzioni Francese point le plus profond d'un fleuve Inglese river ditch Spagnolo hondonada en los ríos Italiano tónfano Tedesco Kolk.

poltantàre , vrb: aportantai, portantare Definizione fàere andhare su cuadhu a portante Frasi su cadhu de babbai poltantat Etimo srd. Traduzioni Francese faire prendre l'amble Inglese to amble Spagnolo marchar en paso de ambladura, portante Italiano dare l'àmbio Tedesco den Paßgang geben.

profizàdu , pps, agt Definizione de profizare Sinonimi e contrari fortzicau, furrighedhau, trotoxau Traduzioni Francese retordu, tors Inglese twisted (re) Spagnolo retorcido, en espiral Italiano ritòrto, tòrtile Tedesco gedrehnt, verdreht, spiralförmig.

refaciài, refaciàre , vrb: arrefaciare, refatzare, rifatzare, rinfaciai, rinfaciare Definizione nàrrere in cara a unu su male chi at fatu, betare in face una cosa a unu coment'e brigandhodhu, giaendhodhi curpas Sinonimi e contrari acarai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare, rumbicare, sfacidhai, sfacidhiri Frasi zughiat un'incristada coment'e unu chi teniat cosa meda de li rifatzare ◊ semus fradile e sorrastra: pro chi sies póveru, si cojuamus, a su nessi no amus de nos rifaciare sas ratzas Traduzioni Francese reprocher, jeter à la figure (fam.) Inglese to throwin s.o.'s face (sthg.) Spagnolo reprochar, echar en cara Italiano rinfacciare Tedesco vorhalten.

refàciu , nm: refatzu, rifatzu, rinfàciu, rinfatzu Definizione su rifatzare, cosa chi si narat a unu betandhosidha a curpa, coment'e a briga Sinonimi e contrari afetuada, apoboretada, atzúrridu, ripitimenta, rimbicu, sfacidhamentu Frasi mai unu refatzu de neune at tentu, cussa! ◊ si no fit ca ses antzianu ti tias meritare unu rifatzu: curpa de su cuidu o de su bratzu, raru sa die a ti agatare sanu! ◊ sas peràulas suas sunt ammunimentu e rinfatzu pro un'ammentu eternu ◊ cosa mala a dèpiri arriciri refàcius pustis de ai trabballau cun cunsiéntzia! Etimo srd. Traduzioni Francese action de reprocher Inglese reproach Spagnolo el echar en cara Italiano rinfacciaménto Tedesco Vorwurf.

rumbicàre , vrb Definizione arrespòndhere, in su chistionu, a su chi narat unu, ma mescamente refatzare calecuna cosa, arregodare a unu coment'e a briga, a impróveru (ca no ndhe at fatu contu), su bene chi dhi ant fatu Sinonimi e contrari afrontai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare Frasi s'àteru in lestresa rumbichesit a totu su chi s'ómine li nesit Etimo itl. rimbeccare Traduzioni Francese jeter à la figure (fam.) Inglese to fling in s.o. face Spagnolo reprochar, echar en cara Italiano rinfacciare Tedesco vorhalten.

«« Cerca di nuovo