búndhu , nm: búniu Definizione ànima o fortza mala chi unu podet portare in corpus, dimóniu; genia de idea, de pentzamentu malu, de gana forte Sinonimi e contrari brusore, bundhone, codiedhu, coedhu, diàbulu, mentzitissu Modi di dire csn: pònnere b. in conca = fàghere irbariare, dilliriare; nighedhu che b. = niedhu deretu, píghidu; ponner bundhu a ccn. = fintzas pònnere imprastu, cuntentare, ponner fatu Frasi cussa fémina faghiat sa majarza, ca nachi zughiat bundhos ◊ che bardófula si zirat in tundhu che puntu de un'irribiu o chi in corpus aeret zutu bundhu ◊ fúilas sas profertas de su bundhu! ◊ su preigadore fit nighedhu chi pariat unu bundhu ◊ ih, chi t'intrighint is búnius: tui ses?! 2. sa chi li mintet bundhu in su crevedhu est su cadone chin sa ligadorza ◊ presumidos che tue in custu mundhu mai ndh'apo connotu sentza bundhu! 3. e no lu contes su chi as fatu a proa: s'istadu fit a ponner bundhu a tie t'aia dadu una proendha noa! (A.Frau) Etimo ltn. ("immundus" paret menzus de "vagabundus": in srd. "munnedha, bunnedha" che àteras peràula) Traduzioni Francese esprit malin Inglese evil spirit Spagnolo diablo Italiano spìrito maligno, demònio Tedesco Unhold.
corrói , nm Definizione unu de is tantos númenes de su dimóniu Sinonimi e contrari demóniu Etimo srd. Traduzioni Francese diable Inglese devil Spagnolo diablo Italiano diàvolo Tedesco Teufel.
diàbulu , nm: diàulu, diàvulu, tiau Definizione iat a èssere su male in persona, su cane mannu, èssere chi si ponet contras a Deus e a dónnia bene: sa gente, po mancu dhu numenare, dhi narat unu muntone de númenes chi tenent totugantos valore de male o malu o chi s'imperant a disprétziu; foedhu chi si narat frastimandho, o fintzes a css. cosa cun arrennegu Sinonimi e contrari demóniu / anemigu, antzipirri, arremínciu, béstiu, coedhu, corroi, dincendu, foradenosu, maliche, mentzitissu, pudidinosu Modi di dire csn: intregadu dae sos diàulos = abbundhoradu, chi zughet bundhos; intregau a su diàulu = chi est dadu a fàghere male; basai matonis e cagai tiàulus = fàghere duas cosas chi sunt s'una contrària a s'àtera; pònnere su pede a su diàulu = perdonare, lassare andhare, no fàghere contu de un'ofesa o dannu Frasi a su tàmbula tàmbula, a su rue rue, faghiat unu trechetu de totu sos diàulos ◊ nachi fit malu che chentu diàulos ◊ in s'iferru no bi at boja ne bundhu: sos diàvulos sunt in custu mundhu! (T.Ziranu) 2. diàulu de ispiju e chie l'at inventadu! ◊ ísci s'ebba, su diàulu chi ti at fata! ◊ diàulu de brullas, torràdemi su chi mi azis cuadu! ◊ diàulu de s'intranna chi ti at fatu, francu Deus e nostra Segnora! Cognomi e Proverbi prb: su diàulu faghet padedhas e no sèmpere cobertores Etimo ltne. diabolus Traduzioni Francese diable Inglese devil Spagnolo diablo Italiano diàvolo Tedesco Teufel.
lauguadhínu , nm Definizione erba sardónia o àpiu burdu de arriu o fenugu de àcua, genia de erba mala chi assimbígiat a s'àpiu areste ma chi faet mòrrere animales e gente Sinonimi e contrari apiuareste, apiubburdu 1, lauadhini, pàrdinu, turgusone 1 Terminologia scientifica rba, Oenanthe crocata Etimo srd. Traduzioni Francese renoncule de Sardaigne Inglese blister buttercup Spagnolo nabo del diablo Italiano èrba sardònica Tedesco Wasserfenchel (giftig).
piardèdha , nf: pibardedha, piladredha, pilardedha Definizione tomata de toscu, de margiani, de cuadhus, tumata areste o mela de velenu, genia de tamatedha burda, ispinosa, nada deosi po su frutu velenosu chi faet (coment'e una superba matuca meda, groga, unu pagu ingespiada); cosa a papare avelenada chi ponent po su margiane, po canes dannàrgios Sinonimi e contrari bucone, buconete, pilórica 2. is bardaneris ant avelenau is canes a piladredha Terminologia scientifica rba, Solanum linnaeanum Etimo srd. Traduzioni Francese morelle de Linné Inglese Devil’s apple Spagnolo manzanillas, pelotillas, tomateras del diablo Italiano pómo di Sodoma Tedesco Teufelskirsche, Sodomsapfel.
turgusòne 1 , nm Definizione erba sardónia o apiu burdu de arriu o fenugu de àcua, genia de erba mala chi assimbígiat a s'àpiu areste, ma toscosu chi faet mòrrere animales e gente Sinonimi e contrari apiuareste, apiubburdu 1, lauguadhinu, pàrdinu Terminologia scientifica rba, Oenanthe crocata Traduzioni Francese renoncule de Sardaigne Inglese blisterbuttercup Spagnolo nabo del diablo Italiano èrba sardònica Tedesco Froschkraut.