annàda , nf: annata 1 Definizione tempus de un'annu, cunsiderau mescamente po totu su chi acontesset e pruschetotu foedhandho de is trebballos e incúngia de su sartu Modi di dire csn: annadixedha = annada mala; a. de abbísciu = de abbas meda; a. de fae, de pumatas, de basolu, de ua, e gai = annada bona chi sas faes, sas pumatas, sos basolos, sa ua sunt sanos, bundhantes; a. iscassa = annada mala, de paga resa; longu prus de s'a. mala = longu meda, istentosu, chi s'istentat tropu; trotu che s'a. mala = chi no iscurtat mai sa resone, serréntile chi no afilat mancu a fune Frasi si Deus favoressit s'annada, po Santuanni ti fatzu sa domanda ◊ gei dh'ant a bí s'annada chi ndi est cabada!◊ no si creiat mai de nos rúere cust'annada!◊ arratza de annada nd'iat cabau, s'annu!… Terminologia scientifica tpc Etimo srd. Traduzioni Francese année Inglese year Spagnolo año Italiano annata Tedesco Jahr.

ànnu , nm: Definizione su tempus chi dhue ponet sa Terra po fàere unu giru intreu a inghíriu de su Sole: 365 dies, 5 oras, 48 minutos e 46 segundhos (de contare una die in prus dónnia bàtoro annos, candho su mese de freàgiu faet 29 dies); sumana de dóighi meses, nau fintzes po annada / min. annixedhu, nau in su sensu de tempus meda; annu-lughe = genia de misura po inditare sa distàntzia de is astros, est su tretu chi faet sa lughe in tempus de un'annu Modi di dire csn: s'a. chi est currindhe = ocannu; a. chin/cun a. = dónni'annu chen'e farta, un'annu avatu de s'àteru; zenias de augúrios: a largos annos!, atrus annus mellus!; fàghere sos annos = lòmpere sos annos (sa die de sa nàschida); furriai s'a. = fàghere cuntratu nou cun su matessi mere, a s'annu; segai s'a. = iscontzare s'acordu, segare su cuntratu; est s'a. a…, su mese a… (a sa die chi si narat) = fait o lompit s'annu, su mesi; bogàreche sos… (númeru) annos = fai, lòmpiri is (númeru) annus; mancai sa mellus dí de s'a. (a unu) = mancare sa menzus cosa (sa sabidoria, su tinu); bòlliri passai s'a. po noi mesis = pretènnere tropu; su nuntzu de s'a. = zenia de candhelarzu, sa costuma de andhare sos pisedhos de domo in domo, su manzanu de Annunou, a pedire s'istrina Frasi s'annu abbinente ◊ ti emu a bolli cent'annus che a oi festegiau! (Locci)◊ fit s'annu milli e noighentos ◊ como est in sos deghe annos chi semus cojados ◊ bèni cosias cussas crapitas: mi funt duradas annus e annus! 2. si bollu cumbirai ca oi fatzu is annus ◊ - A cent'annus cun saludi! - E tui a dhus contai! 3. su vintibàtoro de làmpadas est s'annu de su biadu 4. de un'annixedhu apu acabbau!…◊ de candho at tentu cussu male, siscura, no che at bogadu mancu s'annu! ◊ sos chent'annos che voches! Terminologia scientifica tpc Etimo ltn. annus Traduzioni Francese an, année Inglese year Spagnolo año Italiano anno Tedesco Jahr.

Annunóu , nm Definizione sa prima die de s'annu Traduzioni Francese nouvel an, le jour de l'an, le premier de l'an Inglese new year's day Spagnolo Año Nuevo Italiano Capodanno Tedesco Neujahr.

fraghéri , nm Definizione s'istampu comente acabbant is istentinas Sinonimi e contrari cachinu, istampa, paltusu Terminologia scientifica crn Etimo srd. Traduzioni Francese anus, séant Inglese posterior Spagnolo ano Italiano ano, deretano Tedesco After, Anus.

mentósu , agt Definizione nau de una mata, de una terra, chi fartat, chi no est dónnia annu chi portat frutu; chi giaet un'arresurtau (de frutu) chi no est su chi si ibertaiat Sinonimi e contrari annigosu, annósigu Etimo srd. Traduzioni Francese fallacieux, trompeur Inglese misleading Spagnolo vecero, de año y vez Italiano fallace Tedesco nichtkeimend.

ocànno, ocànnu , avb Definizione s'annu chi seus passandho, cust'annu / o. chi benit = s'annu chi depet bènnere, su fatante de su chi semus Frasi mi aia fatu contu chi ocannu mi devia cogiuare ◊ già l'ischis ca ocanno est annada mala: at piópidu pagu! ◊ est ora de tocare su vinu de ocannu! ◊ ocannu, genti meda bandat a sa festa? ◊ ocannu no est pruendi! ◊ si no si moveus, patata a domu no ndi portaus nimmancu ocannu chi benit! Etimo ltn. hoc + anno Traduzioni Francese année courante Inglese this year Spagnolo este año Italiano quest'anno, l'anno corrènte Tedesco dieses Jahr.

partúsu , nm: pertusu, pertuxu Definizione css. istampighedhu; in sa carena, s'istampu chi acabbat s'istentina / línghere su pertusu a unu = istare pregandhodhu a tropu, su si abbasciare a dónnia bregúngia Sinonimi e contrari cachinu, fragheri, istampa, istampariche / pertusale / cdh. paltusu Frasi portat a una manu cincu didus, a s'atra tres e dusu, ananti su pendolinu e apalas su pertusu ◊ si ti faches tantu ufana mi nche pones su nasu in su pertusu! ◊ de issa si ndhe amorant sos piusu pro chi sas gràscias fúliat a mojos: a nodu mortu giughet ambos ojos, sa buca apontziada che pertusu! (P.Mossa) Cognomi e Proverbi prb: chini ascurtat in pertusu, ascurtat is malis sús Terminologia scientifica crn Etimo ltn. pertusus Traduzioni Francese trou, anus, sphincter Inglese hole, anus, sphincter Spagnolo agujero, hoyo, ano Italiano fóro, ano, sfintère Tedesco Loch, Anus, After, Schließmuskel.

«« Cerca di nuovo