abbarbeàre, abbarbiài, abbarbiàre , vrb: abbrabiai, abbrabiare, barbiai Definizione fàere sa braba; in cobertantza, cullonare Sinonimi e contrari afaitai Frasi seo andhadu po mi abbrabiare ◊ at abbrabiau a lepa ◊ ita ti creis, ca mi depu abbrabiai in conca?!◊ is piciocas immoi si abbràbiant is cambas… 2. est tontu e abbarbiau de totus! Etimo srd. Traduzioni Francese se raser Inglese to shave, to make up Spagnolo afeitarse Italiano ràdersi Tedesco sich rasieren.

abbellitài, abbellitàre , vrb Definizione fàere bellu, cuncordare cosas po bellesa Sinonimi e contrari abbellire, mudai 2. in bidha ant abbellitau sa crésia Etimo srd. Traduzioni Francese maquiller Inglese to make up Spagnolo maquillar Italiano imbellettare Tedesco schön machen.

acabbanài, acabbanàre , vrb rfl: aggabbanare Definizione pònnere o bestire su cabbanu Sinonimi e contrari acaparronare, acavanai, acucullai, incaparonare, incapotai Etimo srd. Traduzioni Francese envelopper dans un manteau Inglese to wrap up in a coat (s.o.) Spagnolo poner el abrigo Italiano incappottare Tedesco einen Mantel anziehen.

acabigiulàre , vrb: cabigiulare Definizione arregòllere cosa chi no est tanti fàcile a tènnere ca si ndhe agatat pagu Sinonimi e contrari acabulare, acaputzire, collire, preulire Etimo srd. Traduzioni Francese ramasser Inglese to scrape up Spagnolo arañar, juntar Italiano raggranellare Tedesco zusammenbringen.

acadhài, acadhàre , vrb: achedhare 1 Definizione coment’e pònnere a cuadhu, apitzu de ccn. cosa (in cobertantza fàere siendha, errichire), fintzes pònnere e bastat (e prantare puru), pònnere impare; artzare a pitzu de ccn. cosa o de ccn. logu chi no andhat tanti bene, cun dificurtade / nérbios, cordas acadhadas = postos subràbari Sinonimi e contrari acadhighinare, alciare, ampiai, aperricare, apicai, apichedhai, apiculai, apilicare, apugiai, atzumentare, pigai 1, pòniri / assentare | ctr. falare Frasi acadhare sa padedha, su labiolu a su fogu, a sa tríbide ◊ pro bustare a s'isbramida no acadhat labiolu ◊ su labiolu cun su late si achedhat in sa tríbide a cadhu a fogu e s'iscaldit a 35 grados 2. sa sardina si che achedhat assentada in un'isterzu e si cundhit cun salipone ◊ achedhada sa sedatajola in su canistedhu, cun su sedatu russu si leaiat sa farina a l'isgranzare ◊ cun sa pala de infurrare si che achedhat su pane in su furru ◊ tribàgliant ómines e féminas pro achedhare sa tendha de su circu 3. si ti che acadhas a in cue est suzetu chi ndhe ruas! ◊ nues niedhas che tura s'acadhant in s'aera (A.Spano)◊ sas toncas istant acadhadas in sas naes de sas àrbures, cantendhe a s'intirinada 4. acadhare sa linna in sa chea de su cavone ◊ su Cristos fit in sa rughe cun sos pes acadhados 5. cust'ispiju che l'acadho in su badhiju a cantu mi andhat su bratzu! Etimo srd. Traduzioni Francese gravir, monter Inglese to clamber up Spagnolo encaramarse, trepar Italiano inerpicarsi Tedesco klettern.

acaloràda , nf Definizione su si caentare, acalorare Sinonimi e contrari caentada, calentada Frasi su fogu fit una bellesa e donzi tantu si daiat un'acalorada a sos pes Etimo srd. Traduzioni Francese échauffement Inglese little warming up Spagnolo calentamiento Italiano riscaldatina Tedesco Aufwärmen.

acaloràre , vrb Definizione prus che àteru, su si dha pigare po calecuna chistione o sentire meda o forti ccn. cosa, trumentare Sinonimi e contrari acalorire / abborborare, ascalamare, incalamare Traduzioni Francese animer Inglese to warm up Spagnolo acalorarse Italiano accalorare Tedesco anfeuern, erregen.

acancarronàu , pps, agt: aconcorronau, aconcorruau Definizione de acancarronai; chi est a unu gànciu, a cancarrone Sinonimi e contrari aconcorrodhau, ancrujadu, ganciudu, pinnichedhau, unchinadu / cdh. acurrunciulatu | ctr. daretu, istirau, ténneru 2. cussa mata est totu acancarronada ◊ fiat arrennésciu a sanai, mancai cundennau a camminai acancarronau Traduzioni Francese pelotonné Inglese curled up, numbed Spagnolo encorvado, encogido Italiano uncinato, rannicchiato Tedesco gekrümmt, erstarrt.

aciocài, aciocàre, aciocàri , vrb: agiocai Definizione pigare a cropos, pigare a briga, a befa, giare una briga; arregòllere a unu logu, aciapare o agatare a unu faendho dannu o furandho, o fuindho; acudire, lòmpere, ammuntonare, chistire impare, pinnigare pigandho totu o cosa meda Sinonimi e contrari abbanzare, atripai, isciúdere, magiare, surrai / certai / acafai, aciapai, aggafai, assacarrare, adobiai, cassai, collire, tènnere, tenturai Modi di dire csn: a. sa terra acanta a sa matixedha = collire o afranzare sa terra a su prantone; a. a fuiri, a cúrriri = illoràresi a fuire, a cúrrere Frasi s'iscocu su ladroni tochendimí is crabitas nci dh'aciocu su cani! 2. candu ndi aciocàst unu muntoni de cosa, de cuss'ortu, ciai fusta cuntenta! ◊ soi aciocandu ladàmini ◊ aciocamindi cussu libbru! ◊ cuss'orruga aciocàt s'abba de totu sa bidha e si fut fata a unu frúmini ◊ sa genti aciocat prus a innòi chi no a crésia ◊ comente at apertu su portale, sa gente si est aciocada a pratza (I.Patta)◊ a s'umbra is pipius aciocànt e giogànt impare ◊ a bortas is féminas si aciocant a piscinai 3. iant inténdiu una fémina aciochendu su pobidhu po mòri de un'atra fémina ◊ dh'ant aciocau canis arrabiaus ◊ ant aciocau is ladronis furendi 4. ant aciocau a cúrriri Etimo spn. achocar Traduzioni Francese malmener, capturer, entasser Inglese to beat up, to heap, to capture Spagnolo pegar, capturar, detener Italiano malmenare, catturare Tedesco mißhandeln, gefangennehmen.

aciunciulídu , pps, agt Definizione de aciunciulire Sinonimi e contrari atzutzurradu, pinnichedhau Traduzioni Francese pelotonné, recroquevillé Inglese curled up Spagnolo acurrucado Italiano rannicchiato Tedesco zusammengekauert.

acolumàre , vrb: acumbulare, columare Definizione fàere a cólumu, prènnere un'istrégiu fintzes a oros, pònnere a muntone Sinonimi e contrari acucuai, acucurrumedhare, ammuntonae, pienare, plèniri | ctr. bocare, iscolomare, leai Frasi nues chi si acólumant in istiu batint tempestas chin abba a cadinos ◊ annos de fadigas acólumant sos órrios de sos matimannos ◊ iseto aculumendhe penas e sonnos de fantasias ◊ acolumedas forte una siendha de terra, fraigados, prata e oro! (G.Tidore) Etimo itl. Traduzioni Francese accumuler Inglese to amass, to fill up Spagnolo colmar, amontonar Italiano accumulare, colmare Tedesco anhäufen, füllen.

acragallài , vrb: acrogallae, acrogogliai, acrogolliare Definizione fàere a cragallu, a bisura de cragallu, acancarronau; betare apare animales, fàere a chedha Sinonimi e contrari acrocoedhare, atuturae, igragalare / assortí Modi di dire csn: folla acragallada = atuturada de maladia, cun is orus acostaus a sa cora mesana; unga acragallada = inconchedhada in sa punta, russa e tosta, de abbatigare sa conca de su pódhighe; manu acragallada = retesa, serrada, cun sos pódhighes chi no bi istirant 2. seu abarrau tropu tempus crocau in ciú letu: che folla arruta seu acragallau (S.Diana)◊ ma càstia ita cosa: cussu cerpiu comenti passat asuta de su pilloncu acragallat sa folla de s'aràngiu! 3. is picinnedhos si funt acrogolliaos a su ciu ci est bennenno sa figamorisca Etimo srd. Traduzioni Francese rouler en cornet Inglese to crumple up Spagnolo estrujar Italiano accartocciare Tedesco zusammenrollen.

acreantziàre , vrb Definizione giare educatzione Sinonimi e contrari annestrare Etimo srd. Traduzioni Francese éduquer Inglese to bring up Spagnolo educar Italiano educare Tedesco erziehen.

acrogogliadúra , nf Definizione su si acrogogliai, nau de fògia chi si atzirbisonat igragalada sicandhosi o po maladia Sinonimi e contrari atuturadura, atuturighedhadura Etimo srd. Traduzioni Francese froissement Inglese curling up Spagnolo arrugamiento Italiano accartocciaménto Tedesco Kräuselkrankheit.

acucullài, acuculliàre , vrb: acuguliare Definizione pònnere totu acuguciau, carragiau in conca cun ccn. cosa Sinonimi e contrari acapuciai, acubudhare, acuguciai, acugudhai, incugudhai Frasi sa criadura si acugúliat in su petus de sa mama ◊ at acuculliadu bene sa pisedha e che l'at torrada a domo de sa mama Etimo srd. Traduzioni Francese emmitoufler Inglese to muffle up Spagnolo arrebujar, arropar Italiano imbacuccare Tedesco einhüllen.

additzionàre , vrb Definizione aciúnghere una cosa a s'àtera, pruschetotu números faendho contos Sinonimi e contrari aciúgnere, agiànghere, agnànghere, annatare, summai Traduzioni Francese additionner Inglese to sum up Spagnolo sumar Italiano addizionare Tedesco zusammenzählen.

afagotài , vrb: afangotai, fangotai Etimo itl. affagottare Traduzioni Francese mettre en ballot Inglese to bundle up Spagnolo enfardar Italiano affardellare Tedesco zusammenpacken.

afaitài, afaitàre , vrb rfl: afeitare Definizione fàere o segare sa braba; pònnere cosa mescamente in cara po si fàere prus bellos (cosa prus che àteru de is féminas) e fintzes fàere vida iscandhulosa Sinonimi e contrari abbarbiai, arrai, arrasai 1, irbarbare Frasi apenas intras po ti afaitare, su barvieri l'acatas prontu a t'ispilire e a t'istufare chin sas novas ◊ mi depo túndhere e afaitare Etimo ctl. afaitar Traduzioni Francese se raser, se maquiller Inglese to shave, to make up Spagnolo afeitarse, maquillarse Italiano ràdersi, truccarsi Tedesco sich rasieren, schminken.

afasciài, afasciàre , vrb Definizione fàere o acapiare a fasches linna o sida; nau de is laores e de is erbas, crèschere bene meda, fàere a fundhu bellu cun cambos medas, agiummai coment’e a fasche Sinonimi e contrari afascare / abbudare, acambare, aforrotulare, afundhare 1, afundharzare Frasi tziu Pepi trotoxat is duus matzixedhus e afàsciat una maighedha de trigu ◊ fut afascendisí su fascixedhu de sa linna 3. si iat istudiau unu podhixedhu, cussu, nd'iat a afasciai de dotoris!…(R.Fresia) Etimo srd. Traduzioni Francese fagoter Inglese to bundle up Spagnolo hacinar, crecer lojano Italiano affastellare, cestire Tedesco bündeln, buschig wachsen.

afiliatàre , vrb: afiliotare Definizione fàere fine, acabbare impresse de fàere una cosa, nau sèmpere però po candho no si faet Sinonimi e contrari atoliare, spodhai Frasi no ndhe afiliotat nudha ◊ si est murrunzadu cun su sótziu ca cussu de cosa no ndhe afiliotat mai ◊ a candho a ti afiliotare bi ndhe cheret!… Traduzioni Francese se dépêcher Inglese to hurry up Spagnolo darse prisa, despachar Italiano sbrigarsi Tedesco sich beeilen.

«« Cerca di nuovo