cruvennàre , vrb: culvenare, cuverenare, cuvrenare, cuvrennare Definizione tènnere a contu a manera de no àere dannu, de no pigare fritu o àteru male, giare educatzione a is fígios; cricare de cuare a ccn. o ccn. cosa a manera chi no si biat, chi no s'ischípiat chie dh'at fata Sinonimi e contrari cuberrare*, resguardaisí Frasi ispero chi laghinza e madrigadu suta a pastore bonu ti culvenes ◊ sos pitzinnos, si ti ndhe pesas tue, no ti podent istare cuvrennados: cantu isto in linna, istàdebbos colcados! (G.Marras)◊ fimus iscultzos e male cuverenados, ma no bidiamus s'ora de ciogare ◊ candho proet cun ite bos cuvrenades? 2. in sa gruta culvenamos luego sos regalos ◊ est cuverenada in sinu de sa natura 3. sos inimicos nostros fint prontos a lu costodire e a lu cruvennare pro s'issàssinu chi aviat fatu a nois ◊ s'irballu l'aiat fatu su mastru, ma pro cuvrenare a isse ant dadu sa curpa a nois Traduzioni Francese se préserver Inglese to take care of oneself Spagnolo cuidarse Italiano riguardarsi Tedesco sich schonen.

desogài , vrb: disaogae, disaogai, disaogare, disaugare, disogai Definizione gosare disaogu, istare a divertimentu Sinonimi e contrari disocai, diveltire, ispassiare, isvrasiare, sdisogai, spreviai, sulassai Frasi aggràssias chi in custa bella die est pótia andhare a si disaogare! ◊ pro la disaugare li at contau sa balentia chi li fit capitada ◊ si est cagliada, como, no cantat piús, no si podet piús disaogare ◊ is piciochedhos si furint disaogaos meda Etimo spn. desahogar Traduzioni Francese s'amuser Inglese to enjoy oneself, to take one's mind off Spagnolo divertirse, entretenerse Italiano divertirsi, svagarsi Tedesco sich unterhalten.

discaràre , vrb rfl Definizione bogare sa cara, lassare bíere sa cara, fàere a bíere Sinonimi e contrari ifatzolare, iscarare Etimo spn. descararse Traduzioni Francese se démasquer Inglese to take off one's mask, to give oneself away Spagnolo desenmascarar Italiano smascherarsi Tedesco sich demaskieren, die Maske abnehmen.

imbalcàre , vrb: imbarcai, imbarcare Definizione artzare e tzucare in barca, in nave, pònnere o carrigare in sa nave (o fintzes in aeroplanu): si narat fintzes in su sensu de mancare a ora o a tempus meda, coment’e chi unu siat tzucau in nave, a logu atesu; atrotigare a bisura de barca, nau de cosa lada (o chi iat a dèpere istare lada) Sinonimi e contrari allachedhare, alletiaisí | ctr. irbarcare Frasi a it'ora azis imbarcadu? ◊ in su portu de Sant'Antiogu imbarcaiant su carbone de Carbónia 2. za coito a torrare, no mi so mancu imbarchendhe, no! ◊ e a ue mi est dadu cussu: imbarcadu s'est, chi mancat da'ora?! Etimo itl. Traduzioni Francese embarquer Inglese to take aboard Spagnolo embarcar Italiano imbarcare Tedesco einschiffen.

imbaucàre , vrb Definizione pigare a ingannu, a trampa; fintzes meravigliare, ispantare Sinonimi e contrari abbovai, arrebbusai, coglionai, colovrinare, corogliare, imbusterai, imbuvonare, improsae, ingannai, ingregai, istusciare, mariotare, piocai, scafai, trampai Frasi est in debbadas chi bi ponzas contivizu: tantu no mi lasso imbaucare! ◊ unu padronu ricu cun fiaca at imbaucadu su giualzu ◊ s'istintu connoschet bene s'arte de imbaucare s'ómine Etimo spn. embaucar Traduzioni Francese embobiner Inglese to take in Spagnolo engañar Italiano infinocchiare Tedesco betrügen.

impobidhài , vrb: impobidhare Definizione fàere a mere de calecuna cosa, de unu logu angenu Sinonimi e contrari acabarrare, apobidhai, apoderai 1, arrecrèiri, collire, impobidhiri, impoderare | ctr. ispobidhare Etimo srd. Traduzioni Francese s'emparer Inglese to take possession Spagnolo apoderarse, adueñarse Italiano impossessarsi Tedesco sich bemächtigen.

indeosàre , vrb: indiosai, indiosare, endiosare Definizione carculare a unu o a una coment'e diosu, diosa, ma nau mescamente in su sensu de dh'istimare forte, a distintu, de dhi pònnere amore mannu meda Sinonimi e contrari abbaradhare, abbelare, ammorare, imbelare, inamorai, ingeniai Frasi ndhe sunt totu indeosados de ti tènnere in favore ◊ si ndh'est indeosada issa e lu pessichit chin ocradas e tzinnos ◊ ndhe so indiosau de cussa pitzoca! ◊ issa no pariat indiosada meda de issu Etimo spn. Traduzioni Francese s'embéguiner Inglese to take a liking Spagnolo endiosar, ensalzar Italiano invaghirsi Tedesco sich verlieben.

ingòllede, ingòllere, ingòlli , vrb: ingòlliri Definizione arregòllere (cosa) a istrégiu, gente a domo, arregòllere coment'e buscare calecunu dannu, una maladia, cropos, surra; fèrrere a unu iscudendho, tocandho o movendho àtera cosa comente podet capitare chentza dhu bòllere, rfl. fàere male (es. segada, pistadura) cun calecuna cosa chi si manígiat; pigare e portare; incasciare calecuna cosa in mesu de àteras / pps. ingóllidu, ingoltu, ingortu; 1ˆp. sing. ingòrgio; ingòlliri a unu a presoni = acorrai a presoni, impresonai Sinonimi e contrari aciapai, collire, incolliare, leare, picare, poltare / fèrrere Frasi issu nd'ingollit un'arrogu de linna de terra ◊ ingollimia, assumancus su coru, in cussa carrotzedha! ◊ ingollassí unu fodhi de bértua de cartúcias, ca dhi ammostu is perdixis! ◊ de totu cussa cosa ndi at ingortu doxi cadinus prenus ◊ su frutu bollit ingortu prima de ndi arrúiri de sa mata ◊ tue bae: custa cosa dh'ingòrgio geo! 2. est istétiu avértiu de t'ingolli a domu sua ◊ mamma fiat circhendumí po m'ingòlliri a domu ◊ mammai m’ingolliat po dhi fai cumpangia 3. isperaus de no ingolli maladias ◊ e ite male as ingóllidu, puru?! ◊ ndi ap'ai ingortu de sobi, de istracias e de bentu!…◊ nd'ingollis una surra cantu de unu burricu! ◊ gei est isbucaciau, ma ge ingollit puru! ◊ lah ca ingollis su pipiu cun cussa nai de linna! ◊ mi seu ingortu cun su gortedhu ◊ corpu de balla dh'ingollat! ◊ ponimí in terra, ca m'ingollis! 4. candu si crocat su chi aciapat ingollit, po si trogai is peis ◊ lah de ingolli cosa de papai, ca no iscieus a it'ora eus a torrai! ◊ ingolli s'iscartedhu, ca si nci torraus a bidha! ◊ at ingólliu a su babbu a codhu ◊ como no ingollent su santu a codhu ma in tratore 5. ingolledi s'iscannu e acostidindhe a su fogu! ◊ is àbbilis iant ingortu impari cun is làntias unu bandoedhu de ollu ◊ ingolleimí a cumpàngiu cun bosàterus! ◊ Gesús iat ingortu cun issu tres discípulus ◊ de pani nd'ingollis o torras a chitzi? Etimo itl. incogliere Traduzioni Francese ramasser, attraper, blesser Inglese to pick up, to take, to wound Spagnolo recoger, coger, herir Italiano raccògliere, prèndere, ferire Tedesco fassen, verletzen.

ingolumàre , vrb: ingulimare, ingulumare Definizione pònnere ingúlumu, ingustu (fintzes a ingannu), abbituare a is vítzios, a is cosas bonas, a istare tropu bene, pigare su sabore, su gustu a ccn. cosa / i. su tempus = trampistare, ingannare su tempus Sinonimi e contrari abbetuare, abesare, arranguai, imbisciare, imbitzicare, ingurrinai, ingustai / allicare, allichionare / ingolosinare Frasi sa zente ingolumada a sa dulcura imbentat sapa dae su lidone (D.Mele)◊ est ingulumadu a sa catza ◊ chie ingúlumat a sa festa de Santu Frantziscu de Lúgula torrat cada annu ◊ carchi furancredhu si fit ingulimatu a cussas raicras bellas e népitas ◊ cheret ingulimare sa cane a sirvone 2. in sos muros sos sinnos de sos partios pariant ingolumendhe sa zente a los botare ◊ a ingulumare sos pitzochedhos a su ribu no fit petzi su disizu de impojare 3. po ingulumare su tempus ca su caminu fut longu m’iat contau de su nuraghe orrutu (I.Patta) Traduzioni Francese prendre goût Inglese to take a liking to sthg Spagnolo engolosinarse, regostarse, coger el gusto Italiano prèndere gusto a qlcs., abituarsi a còse piacévoli Tedesco Geschmack daran finden.

irfurràre , vrb: isfurrare, sforrai Definizione bogare de su forru; fintzes imbentare a cudha manera, bogare a pígiu Sinonimi e contrari sciorrai | ctr. iforrare Frasi sa mama irfurravat su pane e lillu davat, modhe e cajente 2. sa pintura moderna, o Cimabue, oe t'isfurrat tzertos istrominzos oscuros che istranos indovinzos, legos che imbreagos rue rue! 3. su gorropu impercat e irfurrat chin tràpulas, ispéntumas e nurras (L.Loi) Etimo srd. Traduzioni Francese retirer du four Inglese to take out of the oven, to churn out Spagnolo deshornar Italiano sfornare Tedesco aus dem Backofen herausnehmen.

irgrustiàre , vrb Definizione istesiare de su grústiu (chedha) una parte de is pegos Sinonimi e contrari iscamedhare, iscedhai, iscrobare, istagiai, istellare, istropedhare, strumai 1 Etimo srd. Traduzioni Francese faire sortir du troupeau Inglese to take from the flock Spagnolo descarriar, retazar Italiano sbrancare Tedesco aus der Herde absondern.

irmeudhàe, irmeudhàre , vrb: irmidudhare, irmiodhai, smoedhari Definizione bogare o pèrdere su meudhu, pèrdere sa fortza Etimo srd. Traduzioni Francese enlever la moelle, épuiser Inglese to weaken, to take the marrow out Spagnolo desmeollar, debilitar Italiano smidollare Tedesco das Mark herausnehmen aus, entkräften.

iscavacàre , vrb: iscovacare, iscovecai, iscovecare, iscovocare, scobercai Definizione pigare o tròchere su covecu, tròchere su chi serbit po carragiare, furriare ccn. cosa a s'àtera parte Sinonimi e contrari furriai, iscopercare, iscucuzare, isfianzare, istavacare | ctr. cavacai Frasi lu chircaiant a pedra iscovacada Traduzioni Francese découvrir, ôter le couvercle Inglese to take off the lid of Spagnolo destapar Italiano scoperchiare Tedesco abdecken.

iscrutzài , vrb: isculsare, iscultzare, iscurtare 1, iscurtzare, scruciai Definizione bogare is botas, sa cartzamenta; furare is iscarpas a unu Sinonimi e contrari isbotare | ctr. caltare Frasi no t'iscurtzes ca ti faghet male, a pes nudos! ◊ su pipiu si cratzat e s'iscrutzat ◊ creíndhelu festajolu bene mudadu li ant intimadu de s'iscurtare, ma fit a prantas in terra ◊ a pitzinnu minore mi ant iscurtadu e trobeidu che anzone pro mi che furare su bestiàmine! 2. si est drommidu e li ant pitzigadu sa brulla de l'iscurtzare ◊ in tempus de gherra segundhu ue fit no faghiat a si fidare cun iscarpas noas, ca l'iscurtzaiant! Etimo srd. Traduzioni Francese déchausser Inglese to take shoes and socks off Spagnolo descalzar Italiano scalzare Tedesco Schuhe und Strümpfe ausziehen.

iscucuài , vrb: iscucurai, iscucurare, iscucurrare, scucurai Definizione trantzire su cúcuru de calecuna cosa, pigare e bogare su cucurru, su chi in s'istrégiu dhu'est in prus de is oros, betare sa cosa de un'istrégiu a imbuidadura; foedhandho de is boes, iscapiare de su carru; nau de is pódhighes (de is peis), isconcare, atumbare a forte sa conca a manera de che segare carre coment'e a iscovecadura; rfl. brinchidare a cúcuru ficadu, conca a bàsciu, e fintzes pèrdere is pilos de conca / lassare a ccn. che truncu iscucuradu = firmai chentza dhi fai narri su chi fut nendi Sinonimi e contrari ilgavantare, illichidare, ismesujare, issucurare, sciusciai / igiúgnere | ctr. acucuai Frasi li prenat sas bussacas de pisellu iscucuranne unu mesu muntone ◊ in sa pigada sos boes si sunt repellados: est tocadu a che ndhe iscucurrare, de sa gàrriga ◊ faghimus carchi cosa pro che iscucurrare su malumore 2. istringhia sas dentes pro no piànghere candho mi iscucuraia sos pódhighes, andhendhe a pes nudos ◊ currimis a s'iscurtza cun sos pódhighes totu iscucurados 3. si nc'est iscucuau in funtana ◊ issu fut imbecendi e iscucuendisí Etimo srd. Traduzioni Francese faire écouler le trop plein, vider Inglese to fill, to take over flowing off Spagnolo desmochar, descolmar Italiano scolmare Tedesco abstreichen.

iscumpòniri, iscumpònnere , vrb: scumponni Definizione ispartzire una cosa torrandhodha a is partes chi dha formant; bogare de pare, pònnere a tréulu cosa assentada; fàere figura lègia / iscumpònnere unu númeru: ispartzire su númeru dividindhodhu cun números primos (fatores) cumenciandho de is prus piticos fintzes chi no faet prus (candho s'úrtimu cuotziente est unu númeru primu etotu) Sinonimi e contrari iscumpartire, sciusciai / iscumpàrrere 2. sa pitzoca fit bestia a fardeta, ma no iscumponiat Traduzioni Francese décomposer Inglese to take to pieces, to disarrange Spagnolo desarmar, desmontar Italiano scompórre Tedesco zerlegen.

iscungiàre , vrb: iscunzare, scungiai Definizione tròchere o trantzire sa cungiadura de unu muru, de una cresura, apèrrere su logu Sinonimi e contrari abbèrrere, ischesurare | ctr. cugnare, serrai Etimo srd. Traduzioni Francese enlever l'enceinte Inglese to take fencing away Spagnolo descercar Italiano tògliere la recinzióne Tedesco den Zaun wegnehmen.

isocríre , vrb Definizione betare o segare is ogos a sa linna Sinonimi e contrari isocrare Etimo srd. Traduzioni Francese enlever les bourgeons Inglese to take out buds Spagnolo desyemar, deschuponar Italiano sbocciolare Tedesco entknospen.

isprupàre , vrb: ispulpai, ispulpare, ispurpai, ispurpare, sprupai Definizione segare, istacare sa prupa de is ossos Sinonimi e contrari idossinare, ispulpuzare Frasi so ispurpendhe custos ossos ◊ s'intruxu iat isprupau unu crabitedhu ◊ is nais de is matas candu passat fogu parint bratzus isprupaus ◊ sa conca de su procu po dha fàere in casseta si coghet e s'isprupat Etimo srd. Traduzioni Francese dépulper Inglese to take the flesh off Spagnolo descarnar Italiano spolpare Tedesco entfleischen.

istallàre 1 , vrb Definizione andhare a istare in s'istallu, andhare a fàere abbitu, a istare Etimo itl. Traduzioni Francese demeurer, s'établir Inglese to live, to take one's residence to in a place, to install Spagnolo residir, instalar, instalar Italiano dimorare, prèndere dimòra, insediare, installare Tedesco sich aufhalten, sich niederlassen

«« Cerca di nuovo