acabidàe, acabidài , vrb: acabidare, acapidare, acapitare, acavidare, cabidare Definizione pigare e pònnere cosa in istrégiu, arregòllere sa cosa in sensu de no ndhe perdimentare, de ndhe dh’arregòllere totu; cricare, aunire o fàere gente po un’apretu; si narat fintzes in su sensu de contivigiare Sinonimi e contrari acoglire, acollocare, arragolli, arremonire, assantai, assetiai, bòdhere, bodhire, preulire, tòdhere, umprire | ctr. frundhire Modi di dire csn: acabidai coràgiu = crobare ànimu; acapidare sa zorronada = faghere sa zoronada; acabidare s'ora = collire s'ora, impreare su tempus chentza ndhe perdimentare nudha Frasi lu at bidu in mesu de s'arga e ndhe l'at acabidadu ◊ babbu tuu no iscít anche acabidai su dinai! ◊ no mi mascant sos vucones acapidaos in sa grassa! ◊ cussas fint informasciones acabidadas fatu de sos cuiles ◊ bi aiat unu acabidendhe nie ◊ apu ingortu una marra e duus sacus po nci acabidai sa cosa ◊ sa vida fut gherrada e totu voliat acavidau ◊ ajó a ndhe acabidare sa castanza! 2. su chi ghiras tue est bene acapidau: no mi nche apo bentulau nudha! ◊ cussu pacu chi amos tentu l'amos totu vene acavidau ◊ mi piaghet a acapitare su tempus su prus chi poto candho torro a domo (A.M.Carta) 3. s'istadu italianu si ammentat de sos Sardos candho nos devet acabidare pro sa leva! ◊ custos massones che sunt acapidandhe sos àteros! ◊ pessae de acapidare zente meda! 4. onzi cuzone de terrinu fit bene acabidadu, in oros de piantas e de rocas ◊ su càrrigu depit èssi bèni acabidau, assinuncas s'isciàsciat totu ◊ adderetas sa binza e la preparas, la pulis in sas pinnas, tandho l'aras acapidàndhela chin s'illeononzu Etimo ad *capitare Traduzioni Francese cueillir, ramasser Inglese to pick Spagnolo recojer, reclutar Italiano cògliere, raccògliere, reclutare Tedesco pflücken, auflesen, sammeln.

arrabassàre, arrabatàre , vrb: arrabatzare Definizione cricare e arregòllere de totu, agiummai coment'e faendho a mundhadura Sinonimi e contrari ammuntonae, arragolli Frasi sunt cun martedhos, tenatzas, giaos, tàulas, totu su chi ant pótidu arrabatzare pro ndhe pesare su palcu ◊ s'àbbile arrabatzat porchedhos e anzones ◊ est arrabatzendhe peràulas e ditzos ◊ fala a bidha e arrabatza totu su chi podes ca inoghe tenimus fàmine! Etimo ctl. arrabassar Traduzioni Francese ramasser Inglese to pick up Spagnolo recoger Italiano raccògliere, racimolare Tedesco zusammenkratzen.

arragòlli , vrb: arregògliri, arregòllere, arregolli, arregòlliri, arregòxere, arregòxiri, arrigolli, recògliere* Definizione pigare sa cosa, mescamente de terra, e pònnere in istrégiu, in calecunu logu totu impare; arrecire (cosa, gente), pigare una cosa chi giaet àtere; segundhu comente si narat, buscare cropos / pps. arregortu Sinonimi e contrari acabidae, acoglire, acurumai, bòdhere, bodhire, tòdhere | ctr. fuliai, iscavulai, lassae Frasi in custu tempus si arrigollit s'olia ◊ po arregòllere is frores mi at créfiu tempus meda 2. cussas ànimas in pena arregolleidhas Bosu, arriceidhas in sa santa glória! 3. piciochedhus, fei a bonus: labai ca arrigolleis! Traduzioni Francese ramasser Inglese to pick up Spagnolo recoger Italiano raccògliere Tedesco aufheben.

bodhíre, bodhíri , vrb: budhire Definizione arregòllere su frutu de sa mata, arregòllere cosa (fintzes abba) de terra (ma: bodhire dae terra = bodhire de sa mata abbarrandho prantaos in terra; collire dae terra = arregòllere sa cosa chi est in terra); arricire fintzes gente in domo; imparare a mente Sinonimi e contrari acabidae, acoglire, arragolli, avodhie, bòdhere, fodhire, godhire, tòdhere / umpire, úmprere / imparai / imbestire 1 Modi di dire csn: bodhiri àcua = umprire abba; bodhiri soli = leare sole; bodhiri oru de una cosa = leare oru, ischire una cosa Frasi bodhire ua, basolu, pumatas, moriscu, morisca, arantzu, issalada, rampos de cosa, frores ◊ in s'olivàriu dhoi at calincunu bodhendi olia 2. is óminis nci essint a iscudi olia e is féminas a ndi dha bodhiri ◊ cussu fait arrutu s'arrogu e bodhiu ◊ bodheindi is cartas de sa mesa! ◊ est andau a bodhiri linna in su monti ◊ candho essiant dea crésia, is nonnos betaiant in terra unu púngiu de sodhos e is pipios curriant a chie ndhe podiat bodhire de prus 3. si at bodhiu a totus che una famíglia ◊ torrat me in Cafàrnau, a su coru de tantis amigus chi dhu bodhint e dh'arricint che unu tesoru 4. mi bastat a dh'intendi una borta, sa cantzoni, po ndi dha bodhiri ◊ chi ndi bodhint oru is carabbineris, dhus arrestant! ◊ su carru si fut isciasciau ca dh'iant lassau in foras a bodhiri soli e àcua 5. su massau fut acostiandhosi a s'erriu po bodhiri abba 6. chi no fait atentzioni ndi dhu bodhit calicuna màchina passendi! Etimo ltn. colligere Traduzioni Francese cueillir, recueillir, ramasser, accueillir, saisir Inglese to pick up Spagnolo recoger, recolectar Italiano cògliere, raccògliere Tedesco pflücken, sammeln.

ingòllede, ingòllere, ingòlli , vrb: ingòlliri Definizione arregòllere (cosa) a istrégiu, gente a domo, arregòllere coment'e buscare calecunu dannu, una maladia, cropos, surra; fèrrere a unu iscudendho, tocandho o movendho àtera cosa comente podet capitare chentza dhu bòllere, rfl. fàere male (es. segada, pistadura) cun calecuna cosa chi si manígiat; pigare e portare; incasciare calecuna cosa in mesu de àteras / pps. ingóllidu, ingoltu, ingortu; 1ˆp. sing. ingòrgio; ingòlliri a unu a presoni = acorrai a presoni, impresonai Sinonimi e contrari aciapai, collire, incolliare, leare, picare, poltare / fèrrere Frasi issu nd'ingollit un'arrogu de linna de terra ◊ ingollimia, assumancus su coru, in cussa carrotzedha! ◊ ingollassí unu fodhi de bértua de cartúcias, ca dhi ammostu is perdixis! ◊ de totu cussa cosa ndi at ingortu doxi cadinus prenus ◊ su frutu bollit ingortu prima de ndi arrúiri de sa mata ◊ tue bae: custa cosa dh'ingòrgio geo! 2. est istétiu avértiu de t'ingolli a domu sua ◊ mamma fiat circhendumí po m'ingòlliri a domu ◊ mammai m’ingolliat po dhi fai cumpangia 3. isperaus de no ingolli maladias ◊ e ite male as ingóllidu, puru?! ◊ ndi ap'ai ingortu de sobi, de istracias e de bentu!…◊ nd'ingollis una surra cantu de unu burricu! ◊ gei est isbucaciau, ma ge ingollit puru! ◊ lah ca ingollis su pipiu cun cussa nai de linna! ◊ mi seu ingortu cun su gortedhu ◊ corpu de balla dh'ingollat! ◊ ponimí in terra, ca m'ingollis! 4. candu si crocat su chi aciapat ingollit, po si trogai is peis ◊ lah de ingolli cosa de papai, ca no iscieus a it'ora eus a torrai! ◊ ingolli s'iscartedhu, ca si nci torraus a bidha! ◊ at ingólliu a su babbu a codhu ◊ como no ingollent su santu a codhu ma in tratore 5. ingolledi s'iscannu e acostidindhe a su fogu! ◊ is àbbilis iant ingortu impari cun is làntias unu bandoedhu de ollu ◊ ingolleimí a cumpàngiu cun bosàterus! ◊ Gesús iat ingortu cun issu tres discípulus ◊ de pani nd'ingollis o torras a chitzi? Etimo itl. incogliere Traduzioni Francese ramasser, attraper, blesser Inglese to pick up, to take, to wound Spagnolo recoger, coger, herir Italiano raccògliere, prèndere, ferire Tedesco fassen, verletzen.

labàre 1 , vrb Definizione abbaidare, cricare e bogare sa brutura, mescamente su léndhine, in mesu de is pilos in conca: si narat fintzes po abbaidare bene a fine, compidare Sinonimi e contrari nodare, slindirai / mirai, sprilliociai 2. pastores de custa zona, labàdebbos sa cusséntzia: chie si che l'at seberada sa crabita chi mi est mancada? ◊ una die de catza fit arribbada s'ora de impostare e nos labamus cun su capu-trubba ◊ da èssere limbitostu ti sunt lendhe a befe e ti cherent labare a dogni costu! ◊ nonna labaiat is pudhas: is ci iant criau dhas iscapaiat, is àteras dhas acorraiat Traduzioni Francese épucer, compulser Inglese to pick fleas off, to examine very carefully Spagnolo despiojar, espulgar, escudriñar Italiano spulciare Tedesco flöhen, durchstöbern.

pulicàre , vrb: puligae, puligai, puligare, purigai Definizione cricare e cassare su púlighe, illimpiare bogandhoche su púlighe; cricare cosa coment'e cricandho púlighe, a prugadura, a fine a fine Sinonimi e contrari spuligai / pilicare 1, prugae Frasi purigai sa conca ◊ andhaiat a si puligae prite ca dhi pigàt a iscrafíngiu 2. proite lu ses pulighendhe, cussu minestrone: ite che ses tenindhe?! ◊ no seo puligandhe nudha: seo illimpiandhe su chi imbrutas tue! Cognomi e Proverbi prb: chie no tenet it'e fàghere su batu púligat Etimo ltn. pulicare Traduzioni Francese épucer Inglese to pick fleas off, to examine carefully Spagnolo espulgar, compulsar Italiano spulciare Tedesco flöhen, durchackern, durchstöbern.

recògliere , vrb: arragolli, regògliere, regòllere, regòlliri Definizione ingòllere sa cosa, mescamente pigandhodha de terra, e pònnere in calecunu logu o istrégiu totu impare; acasagiare gente, arrecire a domo, pigare e chistire una cosa chi giaet àtere; batire, torrare a domo / pps: recortu, regoltu; indic. 1ˆ p. sing. regorzo; cong. 3ˆ p. sing. regolzat Sinonimi e contrari acabidae, acoglire, acurumai, arregoglire, bòdhere, bodhire, tòdhere / recoire, recòrdere | ctr. fuliai, lassae Modi di dire csn: regòlliri su partu = atèndhere a sa fémina parturindhe; regòlliri su respiru = torrare àlidu; regòlliri is puntus = tènnere sos puntos de unu triballu téssidu pro no s'iscontzare; (nadu de unu tumore, de fruschedha) regòlliri = martzire Frasi l'ant aciapadu rutu in mesu de su ludu: sa zente est curta e ndhe l'ant regortu (P.Masia)◊ s'istadu italianu nachi est de sos prus ricos e no est bonu a regòllere vintimiza Albanesos! ◊ sos carabbineris li ant postu sos ferros, a su mortore, e che l'ant regortu 2. donzi sero regolliat cun d-una imbreaghera niedha ◊ fit regortu a bidha pagu tempus dae sa Líbbia ◊ sos mortos che los ant recortos a bidha ◊ m'importat chi custa terra nostra nos regolzat totus Traduzioni Francese ramasser, retirer Inglese to pick up, to gather, to shelter, to withdraw Spagnolo recoger Italiano raccògliere, ritirare Tedesco sammeln, aufnehmen, abholen.

sbertài , vrb Definizione furare a unu su chi portat in busciaca, in pitzu, comente faent is manilestros in passada, mescamente a fura prana chi mancu si ndhe sapint Traduzioni Francese voler (le sac a main) Inglese to pick someone's pocket Spagnolo robar Italiano borseggiare Tedesco stehlen.

«« Cerca di nuovo