aciviméntu , nm: atzivimentu Definizione su atzivire, sa resa, sa fortza de cundhire chi tenet una cosa chi, fintzes si est paga, bastat po meda; totu is trastos de una domo, mescamente cussos de s'isposa e fintzes is prendhas Sinonimi e contrari atzivu 2. cussa fiat s'arrobba po s'acivimentu de is giòvanas isposas Etimo srd. Traduzioni Francese efficacité, haut rendement Inglese efficacy, strong return Spagnolo alto rendimiento, eficacia Italiano fòrte résa, fòrte rendiménto, efficàcia Tedesco sehr gute Leistung, Wirksamkeit.

apéliu , nm: apíliu, apílliu Definizione disígiu mannu, coment'e candho unu dha pedit, sa cosa / pigare apílliu de…= benni su disígiu, sa gana de… Sinonimi e contrari desizu, ispédhiu Frasi mi ndh'at pigadu apílliu e comporada mi l'apo, sa cariasa ◊ e adhias, no ndhe li pigat apílliu a fàghere carchi faina?! ◊ nono, gai, chi ti at pigadu apílliu a lèzere, cantu chi ses zoghendhe! Etimo itl. appiglio Traduzioni Francese désir ardent Inglese strong desire Spagnolo ansia, anhelo Italiano fòrte desidèrio Tedesco Begier.

apiliàre , vrb rfl: apilliare Definizione bènnere su disígiu, pigare a disígiu, disigiare forte, pedire ccn. cosa (o fintzes gente, agiudu) chi s'iat a bòllere; fintzes atacare, andhare o cúrrere aifatu po cracare Sinonimi e contrari apeliai Frasi si est apilliadu a li dare cosa ◊ sos fizos si sunt apiliados a sa mama ◊ sa ulturina si est apiliada a su mortorzu ◊ ite balet cust'umanu apiliare sentza ischire pro pòdere isperare si avreschet un'àteru manzanu? (G.A.Salis)◊ a sos carvonajos si apillieit a li dare su carvone ◊ so apilliadu a erba ◊ ti ses apilliadu a una castigada: no agataias una fémina menzus?! 2. donzi borta chi bogo a pizu carchi faina paret chi si mi apíliet su malejanu ◊ si li sunt apilliados sos canes che dimónios Etimo itl. appigliare Traduzioni Francese désirer ardemment Inglese to have a strong wish, to ask insistently Spagnolo anhelar, pedir con insistencia Italiano avére fòrte desidèrio, chièdere con insistènza Tedesco wünschen, eindringlich bitten.

aragòne , nm Definizione bentighedhu forte; fintzes fortza, coràgiu, abbrítiu / ómine de a. = porosu, corazosu, chi s'ischit difèndhere Sinonimi e contrari araghe Etimo srd. Traduzioni Francese brise forte Inglese strong breeze Spagnolo brisa fuerte Italiano brézza fòrte Tedesco Wind.

arrealía , nf: arrialia, realia Definizione a realia: su èssere contràriu, su dha tènnere contr'a calecuna cosa o cun ccn. Sinonimi e contrari aburia / prima / disamistade, inimigànscia 2. de cudhu poveritu n’aia prus làstima chi non arrealia Etimo itl. rivale Traduzioni Francese contrariété Inglese strong dislike, peevishness Spagnolo desavenencia Italiano contrarietà, inimicìzia, corrùccio Tedesco Widerstreit, Feindschaft, Ärger.

asciústru , nm: assultu, assustru, assustu Definizione assíchidu mannu / dare a unu s'abba de s'assustru = dare abba a bufare a chie at collidu assustru, ca li faghet bene Sinonimi e contrari acíchidu, assústidu, timoria Frasi vos at a uchídere s’asciustru! ◊ at collidu asciustru: pórrili una tassa de abba!◊ si a denote biet cuss'irmustru calicunu de coro pacu forte, massestat, ndhe morit de s'assustru! (G.A.Solinas)◊ ti pesso currendhe a fuidura cun s'assustu de rúere ◊ a sa pitzinna li ant fatu mandhicare carchi cosa pro si torraret dae s'assustu Etimo srd. Traduzioni Francese grande frayeur Inglese strong fright Spagnolo susto Italiano fòrte spavènto Tedesco großer Schreck.

badhidòni , nm, nf: badhirone, badhironi, badidone Definizione istrégiu de linna, o de ortigu, po múrghere o carrare àghina, mannitu; si narat prus che àteru in cobertantza po oriolu, pentzamentu po calecuna cosa chi si timet, moida ifadosa chi leat a conca / fàghere sa conca a b. = che moju, a brou, prena de moida ifadosa Sinonimi e contrari mannirone, odhidone / ammuntu 1, arriolu, pedine / abbolotu, trambullu Frasi faci de cuadhu de canna, conca de badhironi! ◊ in su crucuzone bi at una badhirone prena de barragàglia 2. odheu, za lu zughet su badhirone in conca tenindhe unu fizu in perígulos de mòrrere! ◊ su televisori si fait sa conca a badhironi (G.Carta)◊ che li sunt pigados sos badhirones a cúcuru ◊ fut totu unu murigu, una cumboja, unu badhironi, un'inferru truessau de tiàulus ◊ sos sonos chi apo intesu in cussa sala mi ant fatu sa conca a badidone (F.Arca) Terminologia scientifica stz Etimo ltn. batillum, vatillum Traduzioni Francese baquet, comporte Inglese bin, strong worry Spagnolo colodra Italiano bigóncia, tinòzza, fig. fòrte preoccupazióne Tedesco Bottich, Sorge.

casigiólu , nm: casizolu Definizione genia de forma de casu piticu (agiummai solu de late bàchinu) chi si faet a bisura de pira trebballandho su casu friscu aintru de s'abba budhia: dhi faent unu nasedhu (o tenàgiu, conca), su tzugu, inue faet a dhi pònnere un'acapióngiu a dh'apicare (e po cussu a logos dhi narant tavedha)/ unu c. = unu pischedhu de casizolu Sinonimi e contrari gruguzone, gurgugiolu, panada 3, perita, piredha / cdh. caxola Frasi issus papànt arrescotu, cagiadu e casigiolu ◊ còmpora duos casizolos ca no che ndhe amus!◊ casigiolu e casu furriadu, su casu béciu cun su casu nou, totu cositas de bonu sabore! Terminologia scientifica csu Etimo srd. Traduzioni Francese "caciocavallo" (fromage de d'Italie du Sud à forme allongée) Inglese strong cheese from southern italy Spagnolo "caciocavallo", un tipo de queso Italiano caciocavallo Tedesco geräucherter Hartkäse.

crébidu , nm Definizione dispraxere mannu, de ndh'èssere crepandho Sinonimi e contrari cherpu, crebacoro Etimo srd. Traduzioni Francese véritable dégoût Inglese strong dislike Spagnolo disgusto fuerte Italiano fòrte disgusto Tedesco Ekel.

fòlte , agt, nm: forte, forti, froti Definizione chi o chie giughet fortza, fortzas, chi aguantat isfortzu, pesu, o podet meda, chi est de agguantu o no si lassat dominare o trebballare, chi tenet coràgiu; segundhu de ite si narat, chi giughet àrculu meda; calecunu fàbbricu chi depet serbire de fortilesa, de difesa prus che àteru militare Sinonimi e contrari poderosu, potentivu | ctr. débbile, fridu, lenu Modi di dire csn: fatu in forte = a manera chi aguantit meda; avb. a forte = cun fortza meda (ctr. abbellu); forte che brunzu, che ferru, che bòi = meda Frasi is piciochedhos furint giogandho a cuadhos fortes ◊ bi cheret cosa forte pro agguantare pesu meda ◊ ghetat un'istichida de pei aici forti chi nd'iat a èssiri iscanciofau s'aposentu ◊ pariat folte, ma a baranta ses annos si ch'est moltu ◊ tocat a èssi prus fortis de sa tentatzioni ◊ lampu a forte: a solu si poniat a codhu su cuintale! 2. cust'abbardente est forte 3. in Sant'Antiogu bi est su Forti, zenia de castedhu a muros artos 4. issa fit costoida apalas, baltziesit una manu, bi la ponzesit in codhos e ispinghesit a folte ◊ dh'at atripau a forti Cognomi e Proverbi smb: Forte, Forti Etimo ltn. fortis Traduzioni Francese fort, fervent Inglese strong, fervent Spagnolo fuerte Italiano fòrte, fèrvido Tedesco stark, kräftig, Starke.

gelài 1, gelàre , vrb: zelare Definizione àere, pònnere o sentire gelu, regelu contras a unu o calecuna cosa / g. male a unu = no piàghere; pro chi eo male ti gele = mancari no ti piaga Frasi fustei puru est istróllica, no s'iscít a chini istimat e a chini gelat: cussas puru funt fillas! ◊ "m'istimat, mi gelat" funt is fuedhus chi narant ispollendi unu frori po biri comenti arresurtat… Etimo itl. gelare Traduzioni Francese avoir de l'aversion contre qqn., antipathie Inglese to feel a strong dislike Spagnolo sentir antipatía Italiano sentire avversióne, antipatìa, detestare Tedesco gefroren, eisig, Eis.

potentívu , agt Definizione forte meda, nau mescamente de cosas po su sabore o s'efetu chi faent papandhodhas (es. aghedu, velenu e àteru) Sinonimi e contrari folte, potentosu / profetosu Traduzioni Francese fort, piquant Inglese strong, efficacious Spagnolo eficaz, fuerte Italiano efficace, fòrte Tedesco wirksam, stark.

«« Cerca di nuovo