achintàre , vrb: chintare Definizione pigare a unu cun is bratzos betaos a su chintzu, acapiare a su chintzu, inghiriare coment’e carragiandho; acapiare bestimentu in chintzu Sinonimi e contrari achintorzare, achintzulare, chígnere, inchintare Frasi su sole in fogu achintat sas marinas a s'interighinada, atesu atesu ◊ limbas rujas achintant sas aeras e su sole est unu chísciu de fogu Etimo srd. Traduzioni Francese ceindre, enrouler Inglese to fasten round, to wrap (up) Spagnolo ceñir, envolver Italiano cìngere, avvòlgere Tedesco umfassen, umgürten.

angudrài , vrb: angurdai Definizione guastare s'atza de un'aina segante Sinonimi e contrari auldare, ingudrai, irgurdare*, irmarrare, smusciai 1 Traduzioni Francese arrondir, émousser Inglese to round off Spagnolo achaflanar, redondear Italiano smussare Tedesco abkanten.

arretundài , vrb: arrotundai, retundai Definizione fàere retundha, atundhare una cosa bogandhochedhi is atzas, is puntas Sinonimi e contrari atundai, atundhulare, aturundhare, intundhigare | ctr. acutzai Traduzioni Francese arrondir Inglese to round Spagnolo redondear Italiano arrotondare Tedesco abrunden.

arrodeàre , vrb: arrodiai, arrodiare, orrodeare, rodiai Definizione andhare a rodeu, a s’inghíria inghíria comente faet s’istore in s'ària, andhare in giru de innòi e de inní, istare a rodeu, su si pònnere a inghíriu de ccn., istare a su gira gira acanta a calecuna cosa abbaidandho po che dha furare o fintzes po fàere dannu; fintzes pònnere cosa coment’e fascadura po aguantare / andhare arródia arródia = bagamundai, abarrai andendi totu a ingíriu Sinonimi e contrari arrodare 1, arrogliai, inghirare Frasi si li fint arrodiados in giru curiosos de ischire ◊ sa zente est acudida e si est arrodeada in sa piata ◊ si che sunt mortos sos chi fint arrodeandhe contra a sa vida tua (N.Rubanu)◊ is carrogas funt arrodiendi in su celu ◊ is merxanis arrodiànt in circa de coberai su mandiari ◊ sa Terra arródiat a ingíriu de su Sobi 2. candho at fatu sos chent'annos sa zente fit arrodiada a isse ◊ sos abbilastros sunt arrodiados a su mortorzu 3. in cussa carrada, bècia e mali arrodiada, de binu no ndi abarrat! Etimo spn. rodear Traduzioni Francese circonvenir, faire le tour Inglese to get round, to siege Spagnolo rodear Italiano circuire, girare attórno, assediare Tedesco umlaufen, belagern.

arrogliài, arrogliàre , vrb: arroliai, arroliare, arrollai, arrollare, arrolliai, arrolliare, arrulliari, orrolliare, roliai Definizione istare (o fintzes pònnere) a rólliu, a inghíriu, a rodeu de calecuna cosa, de unu logu o fintzes de una chistione, andhare a inghírios, a giru, andhare o istare a inghíriu, istare perdendho tempus, fintzes bènnere Sinonimi e contrari arrodeare, bagamundai, garronai, ingiriolai, zirandhare, zirare Modi di dire csn: èssiri arroliau = istare a arrólliu, a fiotu paris; filu ispinau arrolliau = fatu a incropadas mannas tentas apare a manera de impedire o istrobbare a colare; andai arróllia arróllia, arrolla arrolla = istare zirendhe, bagamundai Frasi is pillonis funt arroliendi a cedhas ◊ unu crou est arroliendi circhendi àcua ◊ su bendidori arróliat in is arrugas ◊ ses arroliendi de diora…: no circhis contus! ◊ sas cumpanzas l'arrólliant e li fachent festa (N.Mureddu)◊ su sero sa zente si arrolliaiat in su zannile a friscurare ◊ in s'aera comintzeit a si arrolliare custa truma de nues ◊ at a èssi fadiau totu sa dí arrolliendu cun cussa cosa a codhu! 2. dhoi arróliat coment'e unu murrúngiu de tronus atesu 3. nci at una pranta arrogliada e fata, fata e arrogliada a picu e picada, picada a picu e bivit in friscu e non sicat mai ◊ sa pobidha fut sétzia arroliada in sa bia cun is bixinus Etimo ctl. rotllar Traduzioni Francese entourer Inglese to go round, to wander Spagnolo rodear, vagar Italiano girare attórno, gironzolare Tedesco umlaufen, umherschweifen.

arrolliàda , nf Definizione su arrolliare Sinonimi e contrari inghíriu Frasi gei dh'apu fata s'arrolliada: seu andada a seti o otu logus me in sa bidha! Etimo srd. Traduzioni Francese tour Inglese round Spagnolo vuelta Italiano giro Tedesco Rundgang.

atundài , vrb: atundhare, atundhiare, atunnare Definizione fàere tundha una cosa, bogare is atzas, puntas; a logos, fintzes bènnere o acostire a unu tretu o a calecuna cosa ponendhosi a inghíriu Sinonimi e contrari arretundai, atundhulare, aturundhare, intundhigare / arrodeare, arrogliai 2. sos ómines si atundhaint a s'umbra pro mandhicare, treulandhe Etimo srd. Traduzioni Francese arrondir Inglese to round Spagnolo redondear Italiano arrotondare Tedesco abrunden.

atundhulàre , vrb Definizione fàere una cosa tundha, atundhare is atzas, is puntas Sinonimi e contrari arretundai, atundai, aturundhare Frasi si atúndhulant sos oros de sa pala de còghere ◊ mi atundhuleit cun àbbile manu unu betzu cun pódhighes de atalzu (A.Casula) Etimo srd. Traduzioni Francese arrondir Inglese to round off Spagnolo achaflanar Italiano smussare Tedesco abstumpfen.

aturundhàre , vrb: turundhare Definizione segare a tundhu, fàere a paris, aggualare calecuna cosa Sinonimi e contrari arretundai, atundai, atundhulare, intundhigare Frasi sos deputados si ant aturundhadu s'istipéndhiu issoro a deghe milliones ◊ aturundho bocitedhas Etimo itl. Traduzioni Francese arrondir Inglese to round off Spagnolo redondear Italiano arrotondare Tedesco abrunden.

cocoròne, cocoròni , nm Definizione cosa a còcoro, css. cosa tundha, allomborada, lea de terra; essidura o ufradura de pistadura in sa carre; genia de petonadura de is pilos de sa fémina a bisura de tedile / c. de ní, de casu friscu, de cera = botza de nie, de casu, de chera Sinonimi e contrari burone, gurone / bàldile, léura / cocoroi 1, tzulumbone / ciónciu, cucajone, cucale, cuchedha, mogno, picioce Etimo srd. Traduzioni Francese boule Inglese any round body, ball globe Spagnolo bola Italiano còrpo rotóndo, palla, glòbo Tedesco Ball, Kugel.

furrietàre , vrb: furriotai Definizione fàere furriotos, istare a furriebborta, a su fúrria fúrria, mólia mólia, a s'andhetorra chentza ndhe fàere fine, perdendho tempus; èssere a furriamentos de conca e bíere su logu totu furriandho Sinonimi e contrari furriai, girai Frasi fiat totu sa noti furriotendi ca fiat fendi unu sonnu trumbullau ◊ bai, cica is pegus e no t'istentis furriotendi! ◊ si bient cópias furrietandho alligras cun is balladores chi atripant is peis ◊ cun abbilesa iat fatu furriotai sa frunda, iat lassau unu càbudu e fuat partia sa perda inzumiendu ◊ est furriotendu in s'ària unu cau 2. frimma sa domu ca est furriotendu!… cessu, est furriendusidha totu!…◊ mi furriotat totu su logu cumenti a unu bòtu in logu de punta a bàsciu! Etimo srd. Traduzioni Francese se retourner Inglese to turn round Spagnolo piruetar Italiano rigirarsi Tedesco sich umdrehen.

gíriu , nm: giru 1, ziru 1 Definizione movimentu coment’e a cricu, andhada peri su logu e torrada a su logu de sa tzucada; cosa chi si passat a inghíriu de calecun’àtera Sinonimi e contrari fúrriu, inghíriu, ródia Modi di dire csn: sètzere a g. = totu a inghíriu; g. de fuedhus = cosa chi si narat impreendhe peràulas medas a su postu de una sola chi narat totu; èssiri girugirus = a su zira zira de unu logu a s'àteru; fai su giru de s'isposa = fàghere ziru longu chentza bisonzu; leare, pigai in g. a ccn.= brullare coment'e a ingannu, po leare a befa; leare a giru = essire, bogare a fàere unu giru, spreviai Frasi in giru peri is domos si agatant cosas chi medas ant immentigau ◊ is pudhas furint a giru de su foghile ◊ seo andhandho a mi fàere unu giru cun is amigos ◊ dh’apo a crede chi siais totus in giru po su carrasegare!…◊ sa genti castiendi si est posta a gíriu de sa màchina 2. mi agatu girugirus, iscochendu tra matas e tra molas de arrú (G.Piras)◊ un'oghetedhu chentza lòmpere annu pigat in giru un'ómmine mannu! (A.Barra)◊ gei ndi bieis de genti acorrada in su gíriu de duas oras!… Etimo itl. Traduzioni Francese tour Inglese round Spagnolo vuelta, giro Italiano giro, spira Tedesco Umdrehung, Runde.

inghíriu , nm, avb, prep: ingíliu, ingíriu Definizione tretu chi si faet passandho totu a fúrriu a dónnia parte de una cosa o de unu logu, su fàere unu giru in totu unu logu, o fintzes incropada o lobu de cosa coment'e po acapiare; faina de pagu contu (fintzes coment'e iscusa po pèrdere tempus o perdendho tempus); chistionu tropu longu, pigau a sa larga meda, chi istentat a bènnere a concruos, a su chi prus importat de nàrrere; a logos, fintzes crufessone Sinonimi e contrari arrolliada, giriotu, ródia, gíriu / ingroedhu Modi di dire csn: fàghere s'i. = colare de sa parte contrària po assuprire a unu matessi logu; leàresi sos inghírios = pèrdere su tempus in cosighedhas, chentza fàghere cosas de zudu; a inghíriu de… = totu a ziru; a i. meu, tou, sou, e gai = totu a ingíriu de mimi, de tui, de issu, e totu aici Frasi at fatu un'inghíriu mannu pro torrare a domo ◊ mi ch'est coladu su manzanu faghindhe inghírios ◊ no ti les sos inghírios: bae a su cumandhu! ◊ sos de s'àrdia faghent tres bortas s'inghíriu de sa crésia ◊ li cheret un'inghíriu de fune o de filiverru pro lu prèndhere bene ◊ apo fatu s'inghíriu de totu su cunzadu ma su poledhu no in logu: si che depet èssere essidu! 2. a su pitzinnu totus li cantant a inghíriu sa cantone ◊ is piciochedhus si dhi pinnigant a ingíriu ◊ sa genti si càstiat a ingíriu ◊ issa est sa lughe e sa música a inghíriu meu 3. totu a inghíriu de sa binza bi cheret sa cresura ◊ si fiat agatau in mesu de una pratza a ingíriu a ingíriu de una grandu parada ◊ a inghíriu issoro bi aiat duos boes e unu poledhu 4. e chie ti los iscurtat custos inghírios tuos?!…◊ a ndhe chircas, totu, de inghírios, irmasionadu! 5. Elias no si che leaiat sa berrita de conca mancu chi iat atopau un'inghíriu Etimo srd. Traduzioni Francese tour, autour de, autour Inglese round, around Spagnolo giro, ambages Italiano giro, attórno, intórno, lungàggine Tedesco Runde, um, herum.

isportínu , nm: sportinu Definizione genia de istrégiu tundhu e ladu a duos pígios apertos in mesu (po intrare in su fusu de sa prentza), fatu de crinu, fatu de crinu po pònnere s'olia mólia a dha prentzare / mata de i. (nadu de unu)= mataudhone, chi portat brenti manna Sinonimi e contrari iscartinu Frasi at cumintzau a carrare sos isportinos, los at prenaos e postos in sa supressa ◊ cada momentu umpriat una túrbia de abba budhia e la ghetabat a sos isportinos ◊ is isportinus si ponint unu apitzus de s'àteru intraus in su fusu de su bancu 2. mata de isportinu chi no est àteru! Etimo srd. Traduzioni Francese scouffin Inglese big round basket Spagnolo capacho Italiano fìscolo Tedesco Beutel zum Auspressen der Oliven.

lecúcu , nm: licucu Definizione pedra licuchina, tundhatza, lisa, pedrighedha tundha de erriu o de mare Sinonimi e contrari alacucu, biscacu, caróngiu, codisca, códua, cogólidu, craltu, ladhia, lódhuru / bàtile 1, bicu 1, brusca 1, cucu 1 Frasi si est dau a chircare predas, totu lecucu de riu ◊ mi bi cherent totu sos licucos de sos ribos pro mi matzucare sas petorras! ◊ sos presetos s'iscontzant in códulas istérrias a lecucu tra neulaches mortos e frunzudos de su riu Etimo srdn. Traduzioni Francese caillou roulé Inglese round stone Spagnolo guijarro Italiano cògolo Tedesco Kiesel.

ròdana , nf Definizione orroda po medire Traduzioni Francese mètre circulaire Inglese round meter Spagnolo cinta métrica Italiano mètro circolare Tedesco Kreismeter.

spistorài , vrb: ispistolare*, spistuai Definizione segare unu bículu, un'orrughedhu de una cosa mescamente de istrègios, de is oros Sinonimi e contrari irbicare, irmossighedhare, isorichedhare, ispistorigare, scherdai, spissigorrai, spistoredhai Frasi spistuai una tassa, una cíchera, unu pratu ◊ dhoi tenit unu testu totu spistorau ◊ apu spistorau su luminaxu Traduzioni Francese ébrécher Inglese to round off Spagnolo mellar Italiano sbreccare, smussare Tedesco anschlagen, abstoßen.

túndhu , agt: tundu, tunnu Definizione chi est fatu a bisura de cricu, de bòcia, chi portat is oros de fora totu a sa matessi distàntzia de su puntu de mesu Sinonimi e contrari redundhu Modi di dire csn: ballu t. = su ballu sardu, azummai totu sos ballos sardos fatos a inghíriu mannu de zente; tunnos e longos = curtzos e longos (in suspu, totu sa natura de su mascru); su tundhu de s'oju = sa parte tundha de s'ogru; su tundhu = su pertusu; nàrrere giaru e tundhu = craru cantu prus si podet, de si cumprèndhere deretu, chentza inghírios de peràulas; pinnigaisí a tundu = isbodhiaisí, pònneresi a fàghere carchi cosa, a triballare; girare in tundhu = andhare a inghíriu; ziràresi tundhu = castiaisí a ingíriu, acarronaisí a tundu Frasi tunnu su ballu fachídelu annare! ◊ est tundhu e no est mundhu… 2. ti dhu nau francu e tundu! ◊ est tempus chi is sannoricus pinnighint a tundu! ◊ girànt in tundu totu sa dí treulendu su trigu ◊ prima de allegare zírati tundha e abbàita chin chie ses allegandhe! Etimo itl. tondo Traduzioni Francese rond Inglese round Spagnolo redondo Italiano rotóndo Tedesco rund.

«« Cerca di nuovo