fiamarída , nf: fiammarida, framarida, frammarida Definizione fogu tenendho a meda chi faet unu sonu a tzacurradas mescamente candho abbruxat matedu friscu, cun fràmula arta meda; in calecunu logu frammarida dhu narant a su panarighe Sinonimi e contrari cadharida, fracarida, pampada / panarighe Frasi framaridas de fogu mi essint dae pes! ◊ sas framaridas si ndhe intendhiant a bidha, de cantu fit andhendhe su fogu in logu de malesa ◊ bidiaimus sas framaridas a dedie dae tesu: conta tue ca ndhe fit brusiendhe de bene de cosa, cussu fogu!… Etimo ctl. flamarida Traduzioni Francese flambée, jet de flammes Inglese burst of flame Spagnolo llamarada Italiano fiammata, vampata Tedesco Aufflammen.

forròne, forròni , nm Definizione sa forra de su cracàngiu de is botinos, fintzes cracàngiu etotu Sinonimi e contrari / cdh. furroni 2. aiat ligadu s'àteru cabu de s'ispau a su forrone de sa bote Terminologia scientifica sbb Etimo srd. Traduzioni Francese renfort intérieur du derrière d'une chaussure Inglese inner backside of a shoe Spagnolo contrafuerte Italiano parte posterióre intèrna della scarpa Tedesco Futter.

framiàda , nf Definizione pampada de fogu tenendho, fràmula Sinonimi e contrari aframmarjada, cadharida, fiamarida, gliamada, iframiada, pampada Frasi sas framiadas de sa bomba ant brusiadu bidhas e tzitades Traduzioni Francese flambée Inglese burst of flame Spagnolo llamarada Italiano fiammata Tedesco Aufflammen.

fratàza , nf Definizione cosa orrugada a cantighedhos piticos Sinonimi e contrari arremusulla, arrogalla, chirchiza, cífrinu, fafaruza, fratamuza, paparida, piciualla, pispisa, pistazia, romasiza, tzimuca, vèglia Etimo ltn. *fractalia Traduzioni Francese plâtras, restes, miettes Inglese flakes of dry plaster, remains Spagnolo cascotes, sobras, migajas Italiano calcinàcci, rimasùgli, briciolame Tedesco Schutt, Rest, Brotkrümchen.

fraularèste , nf Definizione erba de chimbe fògias o de murenas (faet bene po custa maladia) Sinonimi e contrari cincuvollas Terminologia scientifica rba, Potentilla reptans Etimo srd. Traduzioni Francese quintefeuille Inglese kind of grass Spagnolo cincoenrama Italiano cinquefòglio Tedesco Fünffingerkraut.

frèsa , nf, nm: fresu 1 Definizione donniunu de is duos pígios de su pane carasau, o fintzes custa genia de pane; pischedhu o làmpina de casu (e fintzes de arrescotu) laditu / f. de ou = oidedhu abbatadu cun túcaru, ispíritu de ou Sinonimi e contrari màtula Frasi si at manigadu duas fresas de pane cun casu ◊ su pane de fresa est lísiu a parte de fora (ca est tesu), ma aspru intro (ca sos pizos s'ispítzigant desesi coghindhe) Etimo srd. Traduzioni Francese abaisse Inglese sheet of pastry Spagnolo masa en hoja Italiano sfòglia Tedesco Blätterteig.

frobbàdu , nm Definizione una calidade de àghina bianca, e de binu, chi assimbígiat a su nuragus Traduzioni Francese raisin "torbato" Inglese kind of white grapes Spagnolo cepa de uva blanca y el vino que da Italiano torbato Tedesco eine sardische Wein sorte (trauben).

fròsa , nf Definizione orrughedhu de fenu o de pàgia, farinedhu de àteru, cosa de pagu contu / segaisí su tzugu in d-unu filu de f. = pèrderesi in nudha, iscollàresi in su paris netu Sinonimi e contrari arritzu 1, rosca / fafaruza, fanialla Frasi est una frosa chi at betiu su bentu ◊ is undas nci dhu imbussànt in mesu coment'e unu fustigu o una frosa de palla Etimo srdn. Traduzioni Francese brin de paille Inglese wisp of straw Spagnolo pajita Italiano pagliuzza Tedesco Strohhalm.

frúsa 1 , nf, nm: frúsia 1, frusu, frúsua Definizione fortza e moida de bentu forte, o fintzes moida manna coment'e de bentu o de àteru chi passat o essit a fortza; genia de moida chi s'intendhet in conca; chedhita o cosas una aifatu de s'àtera Sinonimi e contrari frusiada, isbúvulu, traconarja / fibera, fiotu, tropa / fuliénsia Modi di dire csn: f. de sànguni a conca = ira ’e sàmbene; fuiri a f. = fàghere che bentu, fuindhe; cúrrere che frúsia = che bentu; tímiri a frúsua = meda Frasi sa frusa de su bentu dh'iat intimorigiau ◊ sa navi incumentzàt a s'isciusciai sendu ferta de sa frusa de is undas ◊ apu inténdiu custa frusa: "Bah, pruendi est", mi seu fatu, e fiat isciopau su tubbu de s'àcua! ◊ ohi, mi est pigau su frusu a is origas!◊ s'abba de su grifone essit cun bella frúsia 2. s'intendiat sa frúsia de su fogu tzacarrendi ◊ comenti si funt bolaus, is cruculeus ant fatu una frúsia cun is alas ◊ sa frúsia de is portas e su tremuleu de is finestrinus 3. candu mi pigant cussas frúsias a conca no cumprendu prus nudha ◊ de comenti apu inténdiu cussu piciocu seu a frúsias a conca ◊ una frúsua… dànghiri, e m'iscapat a prànghiri! 4. in su ribu bi aiamus acatau una frusa de pitzinnos ◊ che fritzas iscurrent sos versos totu in frusa ◊ su sínnicu est arrivatu chin d-una frusa de impiegatos ifatu 5. atacat a fuiri a totu frusa, pariat una balla de iscupeta ◊ is mortus dhus timiaus a frúsua Etimo ctl. enfusa Traduzioni Francese force du vent, cohorte Inglese fury of the wind, swarm Spagnolo fuerza del viento, séquito Italiano fùria del vènto, codazzo Tedesco Rasen des Windes, Schwarm.

frussàre , vrb Definizione àere a meda, nau de dinare Frasi lampu ca ndhe frussat de sodhu, cussu, est abberu! ◊ si no frussas dinari, segundhu su logu mancu intrare ti bi lassant! Traduzioni Francese disposer de l'argent Inglese to have plenty of money Spagnolo tener dinero Italiano dispórre, avére danari Tedesco viel Geld haben.

frustigàlla , nf: fustiga, fustigalla Definizione fustigos, muntone de fustigos, nau fintzes in su sensu de linna fine po allumiare Sinonimi e contrari busàmene, chimuza, chirchiza, fostiga, fustighina, pampodha Frasi no agatas prus mancu fustigalla tzacadina po allui asuta de su craboni in sa forredha ◊ funt abbruxendi sa fustigalla pro limpiai sa terra Etimo srd. Traduzioni Francese brindilles Inglese heap of dry wood Spagnolo chasca, támara Italiano stipa Tedesco Reisig (haufen), Holzstoß.

fumàda , nf Definizione su fumare, su fàere fumu Sinonimi e contrari afumiada, fumiada Modi di dire csn: dare sa f. = fàghere unu sinnale cun su fumu; leare prestu sa f. = primmaisí luegus; èssere una f. = una furriada de ogus, un'iscutighedha 2. una fumada ebbia est custa vida! Etimo srd. Traduzioni Francese fumée Inglese puff of smoke Spagnolo humareada Italiano fumata Tedesco Rauchen.

fundhuluzósu , agt Definizione chi giughet o faet fundhurúgiu meda Sinonimi e contrari fundarillosu / ttrs. fundharitzosu Etimo srd. Traduzioni Francese plein de lie Inglese full of dregs Spagnolo borroso, turbio Italiano feccióso Tedesco hefig.

ganghilédhu , nm Definizione genia de arretza coment’e sacu, po piscare Sinonimi e contrari arraciallu, arretza, filau, óbiga Etimo ctl. gánguil Traduzioni Francese guideau (pêche) Inglese kind of fishing net Spagnolo red para pescar Italiano àngamo Tedesco eine Art Reuse.

gazòsa , nf: cazosa Definizione genia de bufóngiu fatu cun abba, tzúcuru e anidride carbónica Terminologia scientifica bfg Traduzioni Francese limonade Inglese kind of fizzy frink Spagnolo gaseosa Italiano gassósa Tedesco Zitronenlimonade, Brauselimonade.

gesmèglia, gesmèlla , nf Definizione una calidade de germinu, genia de mata chi faet a cannàile longu, bella po is frores fragosos Sinonimi e contrari germinu Terminologia scientifica frs, Jasminum sambac Etimo itl.l gemella Traduzioni Francese jasmin Inglese kind of jasmin Spagnolo gemela Italiano gelsomino àrabo Tedesco Arabischer Jasmin, Nachtblume.

giogiói , nf Definizione pistadura de un'istrinta Traduzioni Francese pinçon Inglese the sign of a pinch Spagnolo marca de un pellizco Italiano pulcesécca Tedesco Zeichen von Zwicken.

giuài , vrb: ciuare 1, giuare, giuari, giuvare, zuare Definizione èssere cosa de bonu, fàere bene, èssere de agiudu, serbire a calecuna cosa de bonu / giuai che sa manu de Deus = fàghere bene meda Sinonimi e contrari agiadai, ajuai, atuai, bàlere, ingiuai, proicare, serbire, sufragai | ctr. nòcere Frasi sa strossa chi at fatu at a giuari a is funtanas ◊ faidí sa cruxi ca giuat! ◊ mancai unu arrennèsciat a guadangiai su mundu intreu, si perdit s'ànima sua a ita dhi giuat? (Ev)◊ isperaus chi is mexinas mi giuint! ◊ su tempus presente est su chi ti podet giuare ◊ ingolle su cuadhu a monte ca s'aera de monte dhi giuat! 2. de sa ruta chi at dadu no ndhe giuat piús ◊ matratant sa limba nostra e narant chi no giuat ◊ cussas terras no rendhent e ne giuant a gràscia peruna ◊ immoi chi est béciu no ndi giuat prus a nudha Cognomi e Proverbi prb: si s'ómini no giuat no balit sa sienda Etimo ltn. iuvare Traduzioni Francese être utile, servir Inglese to be of use, to be good Spagnolo servir, ser útil Italiano giovare Tedesco nützen, gut tun.

giunchíglia, giunchígliu , nf, nm Definizione giunchígliu a frori biancu, genia de erba bona fintzes po meighina Frasi in sa mesíglia bi at postu rosas e giunchíglias Terminologia scientifica rbc, convallaria maialis Traduzioni Francese muguet Inglese lily of the valley Spagnolo muguete Italiano mughétto Tedesco Maiglöckchen, Maiblume.

grína, grínas , nf Definizione su lugore chi si biet in is àrias, in su fundhale, candho est abbreschendho Sinonimi e contrari grindha, nea, riga Modi di dire csn: pònnere grina, grinas = obrèsciri; mala grina = colore de chie est in cara mala; grina vona = cara bona, in colore, chi istat bene; giambare grina = cambiai bisura Frasi connòschere ti cheria dae candho grina as postu in s'orizonte ◊ ealla sa grina imprelleada de lentore a prima lughe! ◊ est isetendhe sa grina de unu die prommissu e sonniadu ◊ candho ti pesas, grina, cun su sole chi potat ispannare custos oxos de fumu, de chixina? 2. cunzat torra sos ojos, perdet grina e si faghet a cara de chixina (P.Casu)◊ de grina det giambare dogni cosa, det alvèschere in coro s'isperàntzia ◊ unu mucatore niedhu l'imbólicat sa cara in grina de chera santa Cognomi e Proverbi smb: Grina Terminologia scientifica sdi Etimo srd. Traduzioni Francese la clarté de l'aube Inglese the first light of dawn Spagnolo aurora Italiano chiaróre dell'alba Tedesco Morgendämmerung.

«« Cerca di nuovo