abbacràsta , nf: abbagrasta, acuagrasta Definizione s'abba chi portat s'olia e chi, candho est mólia, si ndhe iscèberat e si fúliat po chistire s'ógiu límpiu; s'abba de su giodhu, sa chi s’iscèberat faendho su butiru; nau in cobertantza, cosa de pagu valore, machine Frasi pro chirriare bene s'ozu dae s'abbagrasta a sos isportinos lis cheret betadu abba budhindhe 2. tue in conca bi giughes abbagrasta, bellu meu! Etimo srd. Traduzioni Francese eau restante du procéde de préparation des olives Inglese water remnants of olives processing Spagnolo oleaza Italiano àcqua residuata dalla lavorazióne delle olive Tedesco nach der Bearbeitung von Oliven oder Milchprodukten entstandene Flüssigkeit.

abbaràza , nf: acuaràgia Definizione ógiu de trementina, bonu po ammodhigare e iscagiare méngius su vernissu a manera de acivire de prus frigau a pinzellu Traduzioni Francese térébenthine Inglese oil of turpentine Spagnolo aguarrás Italiano ràgia, diluènte Tedesco Terpentinöl.

abbentàda , nf Definizione bentu chi portat fragu pudésciu, fragu meda chi si pigat agiummai coment’e chi siat una nue de bentu; idea, pentzada chi benit a conca; su abbentare, asciutare Sinonimi e contrari abbentu, abburata, afrusada, arrancu, arrasta, fiacu 1, pudescioi / meleda, seledu Frasi comente colas acurtzu leas s'abbentada de su fragu chi lassat andhare ◊ at bénnidu un'abbentada de pudidore chi no si bi podiat parare! ◊ comente ant picau s'abbentada de su pudiore ant bochinau ispaporicaos 2. li at bénnidu un'abbentada a conca!… 3. a custa robba li cheret dadu un'abbentada, ca est ifusta Etimo srd. Traduzioni Francese coup de vent, fig. vague Inglese gust of wind, stench Spagnolo vaharada, ventada Italiano zaffata, ventata Tedesco übelriechende Dunstwolke, Windstoß.

abboàu , pps, agt: abbuau Definizione de abboai, abbuai; guastu de sa népide, de s'abbuera, nau de laore Sinonimi e contrari addulliu, afrachilau, allampiau, anneuladu, calinu, chiconosu Frasi su lori est abboau Traduzioni Francese rabougri, niellé Inglese for a fruit which, doesn't ripe for excess of heat, affected by smut Spagnolo atizonado Italiano golpato Tedesco aufgrund von Hitze ungenügend gereiftes Getreide, von Brandpilzen befallenes Getreide.

abrúra , nf: avrura Sinonimi e contrari abriore, aspreine, frigidúmene, frigilidade, fritore, frizidore 2. aiat mutatu ghitza e, de mal'avrura, aiat incumannatu a Murripintu de iscapare su cane (A.Pau) Terminologia scientifica tpm Etimo srd. Traduzioni Francese âpreté Inglese harshness of weather Spagnolo tiempo destemplado Italiano asprézza del tèmpo Tedesco rauhes Wetter.

acaída , nf Definizione sa citia, sa firmada chi unu faet foedhandho Sinonimi e contrari cagliada, cedada, citida Etimo srd. Traduzioni Francese action de taire Inglese action of being silent Spagnolo callada Italiano atto di tacére Tedesco Schweigen.

achipíre, achipíri , vrb Definizione fàere meda in pag'ora; fàere a ora, a tempus Sinonimi e contrari achivire, aciviri, acodie Modi di dire csn: a. bisonzu = resèssere a fàghere; a. a su dovere = atèndhere a su dovere, fai unu doveri Frasi chie est lestru e cabosu achipit in su tribàgliu ◊ a cosire a màchina s'achipit prus chi no a manu ◊ pro achipire faghide cun ambas manos! ◊ tocat de achipire si cherimus cumprire su tribàgliu! ◊ triballu inzotosu no si ndhe achipit ◊ si s'achipit de coro su dovere che passat su tempus prus serenu 2. chi ia achípiu a su pulma no ndhe fui torrau a pei ◊ su tempus est lestru e deo no poto achipire: lu giuto a tretu e mi at bell'e sighidu (N.Pianu)◊ oe no dh'achípio a fàere custa faina: che dh'acabbo cras ◊ candu est meda, in logu de asfaltu s'àcua no benit achipia Etimo itl. accivire Traduzioni Francese faire vite, travailler efficacement Inglese to get through a big piece of work, to work with efficacy Spagnolo despachar Italiano sbrigare mólto lavóro in pòco tèmpo, lavorare con efficàcia Tedesco leisten, schaffen.

afallídu , pps, agt: afalliu, avaliu, avalliu, fallidu Definizione de afallire; nau de laores e frutuàrios, chi funt guastos, chentza lómpios; nau de un'animale, de ccn., chi est làngiu Sinonimi e contrari bíciu, caliu / afésiu, scalixiu | ctr. líaru Frasi su trigu est afallidu ◊ is trigus candu si sicant e no funt cumprius ancora funt avalius Traduzioni Francese desséché, rabougri Inglese fruit which doesn't come to ripeness for an excess of heat Spagnolo zocato, zorollo Italiano afato Tedesco verkümmert.

afavàdu , agt: afavau Definizione de afavare; immalaidau de sa fae chi at papau; chi est chentza fortzas, arréndhiu coment'e malàidu de afavamentu, chi si est pérdiu de ànimu Sinonimi e contrari afaighedhau / cdh. afaatu Etimo srd. Traduzioni Francese malade, atteint du favisme Inglese a person which can easily contract the ilness of favism Spagnolo que padece favismo Italiano fàbico Tedesco Bohnenvergiftung (Fabismus)

afessionàre , vrb: afetzionai, afetzionare Definizione pònnere amore a s'àteru, a calecuna cosa Sinonimi e contrari amorare, apegai Etimo itl. Traduzioni Francese s'affectionner Inglese to become fond of Spagnolo encariñarse, apegarse Italiano affezionarsi Tedesco Zuneigung fassen.

afrísciu , nm Definizione su si adatare a su bisóngiu, a un'apretu / po afrísciu = pro netzessidade, pro su bisonzu Frasi cussa est zente de pagu afrísciu ◊ allà un'afrísciu, ita bregúngia, a isterri totu asusu de su letu po papai! Etimo srd. Traduzioni Francese faculté d'adaptation Inglese spirit of adaptability Spagnolo capacidad de adaptación Italiano spìrito di adattaménto Tedesco Anpassungsfähigkeit.

aggangrenadúra , nf Definizione su cangrenare, su mòrrere de sa carre pudrigandho, faendho in matéria; su inteterare chi si faet po su fritu Sinonimi e contrari cangrena / cancaramentu Terminologia scientifica mld Etimo srd. Traduzioni Francese gangrène, rigidité Inglese gangrene, stiffness deriving from an excess of cold Spagnolo gangrena, entumecimiento Italiano cancrèna, rigidità articolare da fréddo Tedesco Brand, vor Kälte gestarrte Gelenke.

aggatàda , nf Definizione su aggatare, su istrecare Sinonimi e contrari afissa, strecada Etimo srd. Traduzioni Francese écrasement Inglese squeeze, kind of flat bread Spagnolo aplastamiento Italiano schiacciata Tedesco Quetschen.

aggrillàu , agt Definizione nau de ccn., chi portat bibbigorrus, ideas istrambecas in conca Sinonimi e contrari acascabellau, dengosu, schinitzosu Etimo srd. Traduzioni Francese qui est plein de lubies Inglese to be full of whims Spagnolo soliviantado Italiano che ha grilli per la tèsta Tedesco wer Grillen im Kopf hat.

agiòne , nf: ajona, ajone, ajoni Definizione genia de lóriga de corria o de pedhe crua chi si ponet a su giuale, in mesu in mesu, po dhue fàere intrare e arrèschere sa punta de sa timona de su carru o de s'arau / furriaisí a un'ajoni = fàgheresi a unu gantzu Sinonimi e contrari alasoni, bagione 1, cajone 1, fatzolu 1, giussòrgia, sesúgia Frasi nosu festis is ajonis cun pedhi de marxani 2. s'espi si fúrriat a un'ajoni candu cracat, ca pungit e mússiat Traduzioni Francese anneau d'un joug Inglese strip of leather joining the top flail to the handle Spagnolo mediana, barzón Italiano gombina Tedesco Lederriemen im Pflugbaum.

agonía , nf: angonia, angunia Definizione is penas de sa morte, su èssere morindho, sufrimentu, pena; fintzes tocu de campana candho morit ccn. Sinonimi e contrari ispiru / cdh. agunia Frasi at fatu un'istragada agonia ◊ so morzendhe e chentza mòrrere: forsis pena gai istragada no est s'agonia ◊ columba, no ti lebes sentimentu ne in coro ti lighes angonia! (C.Buttu) Traduzioni Francese agonie Inglese pangs of death Spagnolo agonía Italiano agonìa Tedesco Agonie.

ailànti, ailàntu , nm Definizione linna furistera, forte e tostada, genia de mata de s'Austràlia o de s'Àsia Sinonimi e contrari nuxivuristera, olanda Terminologia scientifica mtm, Ailanthus altissima Traduzioni Francese ailante Inglese tree of heaven Spagnolo ailanto Italiano ailanto Tedesco Ailanthusbaum.

aíssu , nm: aito, aitu Definizione su frore de su lidone / mele de aitu = mele ranchitzu, marigosu, su chi s'abe faghet de su fiore de su lidone Sinonimi e contrari eritzàmene pruma 1 Terminologia scientifica rbr Etimo srdn. Traduzioni Francese fleur d'arbousier Inglese the flower of the strawberry-tree Spagnolo flor del madroño Italiano fiore del corbézzolo Tedesco Blume des Erdbeerbaums.

albúciu , nm Definizione s'arraighina grussa chi portat s’abrutzu Terminologia scientifica rbr Etimo ltn. albucium Traduzioni Francese bulbe de l'asphodèle Inglese bulb of the asphodel Spagnolo bulbo del asfódelo Italiano bulbo dell'asfodèlo Tedesco Asphodillzwiebel.

«« Cerca di nuovo